Mobiele menu

Problem Solving Treatment voor psychische klachten in de huisartspraktijk: effectiviteit en haalbaarheid in de huisartsopleiding

Projectomschrijving

In de eerste lijn heeft de huisarts bij patiënten met psychische klachten dringend behoefte aan uitbreiding van de eigen behandelingsmogelijkheden. Problem Solving Treatment, een korte psychologische behandeling ontwikkeld voor gebruik in de eerste lijn, is in het buitenland onderzocht en effectief gebleken voor de behandeling van depressie en andere psychische klachten.

Doel

In dit project is Problem Solving Treatment (PST) in de Nederlandse eerstelijns-setting geïntroduceerd en het effect ervan op de klachten en de kwaliteit van leven van de patiënten onderzocht. Huisartsen in opleiding (haio’s) zijn in deze methode van behandeling getraind en de haalbaarheid van PST voor huisartsen in opleiding is onderzocht.

Resultaat

  • Sinds 2008 is er aandacht voor PST in de huisartsopleiding in Nijmegen. Aios trainden zich in PST. Ze oefenden dit vervolgens in de praktijk. De deelnemende aios gaven aan dat het hen relevante nieuwe vaardigheden heeft bijgebracht. Bovendien kunnen aios PST effectief toepassen. Dat blijkt uit de trialresultaten. Aios huisartsgeneeskunde vinden deelname aan wetenschappelijk onderzoek interessant. Ze willen echter niet dat het verplicht is en ze willen graag zelf het onderwerp kiezen. 
  • PST door aios bij patiënten met psychische klachten is effectiever dan gebruikelijke zorg, waaronder antidepressiva of andere behandelingen. Er zijn geen relevante verschillen in kosten en zorgconsumptie tussen PST en andere behandelingen.

Conclusie en aanbeveling

De conclusie luidt dat PST haalbaar is in de huisartsopleiding. De aanbeveling aan huisartsopleidingen is om PST aan te bieden in hun onderwijsprogramma.

Producten

Titel: Patient–centred information and interventions: tools for life-style change? Consequences for medical education
Auteur: Evelyn van Weel-Baumgarten.
Magazine: Family Practice
Titel: Pillen en praten. Hoe doe je dat ook alweer?
Auteur: Evelyn van Weel-Baumgarten, Lieke Franke.
Magazine: Bijblijven
Titel: The attitude of family practice residents towards participation in research during residency
Auteur: Lieke Franke, Thijs Kommers, Evelyn van Weel-Baumgarten, Peter Lucassen, Mechtild Beek, Henk van den Hoogen, Chris van Weel.
Magazine: Australian Journal of Family Physicians
Titel: Feasibility of training in Problem Solving Treatment for General Practice registrars
Auteur: Lieke Franke, Evelyn van Weel-Baumgarten, Peter Lucassen, Mechtild Beek, Laurence Mynors-Wallis, Chris van Weel.
Magazine: European Journal of General Practice

Verslagen


Eindverslag

Conclusies van ons onderzoeksproject: Problem Solving Treatment (PST) is haalbaar in de huisartsopleiding: aios konden getraind worden in PST, oefenden dit in de praktijk en gaven aan dat het hen relevante nieuwe vaardigheden had bijgebracht. Bovendien kunnen aios PST effectief toepassen (zie trialresultaten). Aios huisartsgeneeskunde vinden deelname aan wetenschappelijk onderzoek interessant maar het moet niet verplicht zijn en ze willen het onderwerp graag zelf kiezen. PST is significant en klinisch relevant beter dan controlebehandelingen voor patiënten met een ernstige depressie in de eerste lijn. PST door aios is effectiever dan usual care (waaronder antidepressiva of andere effectieve behandelingen) door aios bij patiënten met psychische klachten. Wij bevelen huisartsopleidingen aan om PST in hun onderwijsprogramma aan te bieden.
Achtergrond: In de huisartspraktijk worden veel psychische klachten en/of emotionele problemen gepresenteerd. Klachten persisteren vaak en hebben een negatieve invloed op de kwaliteit van leven van de patiënt. Momenteel bestaat de gebruikelijke zorg veelal uit medicatie en/of praten. Medicatie is niet altijd een goede optie en praten gebeurt vaak ongestructureerd. Problem Solving Treatment (PST), een korte psychologische behandeling ontwikkeld voor gebruik in de eerste lijn, is in het buitenland onderzocht en effectief gebleken voor de behandeling van depressie en andere psychische klachten. Het is een korte behandelingsmethode van 4 a 6 sessies van maximaal een half uur, waarin men de patiënt leert om op gestructureerde wijze (delen van) problemen op te lossen. Doel en Vraagstelling: PST introduceren in de Nederlandse eerste lijn met daarbij de volgende twee vraagstellingen: 1. Wat is het effect van PST op emotionele symptomen en kwaliteit van leven van patiënten, indien dit wordt uitgevoerd door huisartsen-in-opleiding (haio’s)? 2. Wat is de haalbaarheid van PST tijdens de huisartsopleiding? Methode: 1. Derdejaars groepen haio’s worden getraind in PST en in een gecontroleerd klinisch onderzoek wordt de effectiviteit hiervan bestudeerd bij patiënten met psychische klachten. Data van deze patiënten worden vergeleken met data van patiënten uit de controlegroep waarin ‘care as usual’ wordt geleverd door derdejaars haio’s (2x90 patiënten). Hierbij wordt gekeken naar de ernst van de klachten, de kwaliteit van leven, patiëntsatisfactie, en consultfrequentie. Deze data worden verzameld d.m.v. vragenlijsten. 2. De haalbaarheid van PST voor haio’s wordt beoordeeld o.b.v. geïnvesteerde tijd voor training en behandeling vergeleken met usual care, en een focusgroepstudie naar de meningen over PST, het trainingsprogramma en de ervaren barrières bij implementatie in de praktijk. Resultaten: 1. Haalbaarheid van PST in de huisartsopleiding: Twintig derdejaars haio’s werden getraind in PST. Zij kregen 5 maanden supervisie en behandelden in die periode 52 patiënten (2-6 sessies/patiënt; gemiddeld 51 minuten voor de eerste sessie, 32 minuten voor vervolgsessies). De haio’s waardeerden het gestructureerde, concrete en praktische karakter van de behandeling evenals de actieve rol van de patiënt. Als nadeel noemen zij de hoeveelheid tijd die de behandeling vraagt. PST is dus haalbaar binnen de huisartsopleiding: haio’s kunnen hierin getraind worden, voeren de behandeling goed uit, patiënten volgen de behandeling en haio’s zijn positief over de training en behandeling. 2. Effectiviteit van PST bij patiënten met psychische klachten: Na deze eerste groep haio’s werd nog een tweede groep haio’s (n=17) getraind. In totaal werden in de PST-groep 98 patiënten in de studie ingesloten en in de controlegroep 103. De respons op de vragenlijsten bedroeg 67% en 62% voor de 2e resp. 3e vragenlijst. Definitieve resultaten van deze gegevens volgen. Naast deze vragenlijstgegevens verzamelden we dossiergegevens t.a.v. de zorgconsumptie voor en na de interventie (PST c.q. gebruikelijke zorg). Van de 98 patiënten in de interventiegroep startten 77 met PST en 53 van hen maakten de behandeling af. Zowel in de interventie- als controlegroep vonden in het half jaar na de behandeling minder consulten plaats dan in het half jaar voor de behandeling maar het verschil tussen de groepen was niet significant (PST 3.3 voor; 2.3 na; controle 4.5 voor; 3.4 na). Het gemiddeld aantal consulten tijdens de behandeling was 5.0 bij PST (inclusief PST-sessies) en 3.3 bij controlebehandeling. Ook het medicatiegebruik nam in beide groepen af na de behandeling, nu met een significant voordeel voor de PST-groep. Maar daarbij was geen significant verschil tussen de groepen te zien in het gebruik van antidepressiva, benzodiazepines of pijnstillers. Het aantal patiënten dat verwezen wordt is na de behandeling niet significant lager dan daarvoor en daarbij zijn er geen signific

Samenvatting van de aanvraag

Achtergrond en motivatie. In de eerste lijn heeft de huisarts bij patiënten met psychische klachten dringend behoefte aan uitbreiding van de eigen behandelingsmogelijkheden. Met de ‘gebruikelijke zorg’ lukt het de huisarts vaak niet het tij te keren: de klachten persisteren en hebben een negatieve invloed op de kwaliteit van leven van de patiënt, hetgeen vaak leidt tot frequent huisarts bezoek. Momenteel bestaat de gebruikelijke zorg uit pillen (vooral antidepressiva en anxiolytica/tranquillizers) en/of praten. Antidepressiva zijn slechts voor een deel van deze patiënten effectief, en dan vooral op de korte termijn. De lange termijn effecten zijn grotendeels nog onbekend. Veel patiënten willen geen medicijnen of verdragen antidepressiva niet . Anxiolytica zijn alleen geïndiceerd voor kortdurend gebruik. Langdurig gebruik heeft serieuze nadelen en is ongewenst. Een belangrijk alternatief voor de huisarts is dan praten. Momenteel gebeurt dit vaak ongestructureerd. Van gestructureerde alternatieven zoals het vijf gesprekken model en verkorte vormen van cognitieve gedragstherapie is de effectiviteit niet aangetoond. Problem Solving Treatment, een korte psychologische behandeling ontwikkeld voor gebruik in de eerste lijn, is in het buitenland wel onderzocht en effectief gebleken voor de behandeling van depressie en andere psychische klachten. Het is een korte, op de patiënt gerichte praktische behandelingsmethode met een maximum van 6 behandel sessies. De behandeling richt zich op het aanleren van een gestructureerde aanpak van actuele problemen. In de loop van de behandeling neemt de patiënt geleidelijk steeds meer de controle over van de behandelaar. In Nederland is deze voor de eerste lijn geprotocolleerde behandelvorm nog niet beschikbaar.Doel. Problem Solving Treatment in de Nederlandse eerstelijns-setting introduceren en het effect ervan op de klachten en de kwaliteit van leven van de patiënten onderzoeken.Methode. Huisartsen in opleiding (haio’s) in deze methode van behandeling trainen. In een gecontroleerd klinisch onderzoek de effectiviteit bestuderen bij patiënten die behandeld zijn door deze huisartsen in opleiding. De haalbaarheid van PST voor huisartsen in opleiding te onderzoeken.

Kenmerken

Projectnummer:
42000002
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2002
2009
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. E.M. van Weel-Baumgarten
Verantwoordelijke organisatie:
Radboudumc
Afbeelding

Alledaagse Ziekten

Zo’n 80% van de klachten waarmee patiënten naar de huisartsen-praktijk komen, zijn alledaagse klachten zoals buikpijn, een neerslachtige periode, wratten of slapeloosheid. Vanuit ons programma Alledaagse Ziekten financierden we onderzoek om adviezen en behandelingen wetenschappelijk te onderbouwen. Dit project is daar één van. Bekijk de andere projecten.