Zorgnetwerken van kwetsbare ouderen: de afstemming en samenwerking tussen hulpverleners
Projectomschrijving
De werking van zorgnetwerken
Kwetsbare ouderen met gezondheidsproblemen gebruiken vaak meerdere vormen van zorg, bijvoorbeeld van mantelzorgers, professionals en vrijwilligers. Dit noemen we ook wel een ‘netwerk van zorgverleners’. Maar over hoe deze netwerken werken is nog weinig bekend.
Doel
Het doel van dit project is het beantwoorden van vijf vragen over zorgnetwerken:
1. Hoe zijn de zorgnetwerken samengesteld?
2. In hoeverre is sprake van samenwerking tussen hulpverleners in het netwerk? Wat zijn de oorzaken van mogelijke knelpunten?
3. In hoeverre is sprake van coördinatie tussen de verschillende zorginstellingen achter de professionals?
4. Hoe veranderen zorgnetwerken onder invloed van veranderingen in de gezondheid en sociale omgeving van de oudere?
5. In hoeverre dragen zorgnetwerken bij aan de kwaliteit van leven van ouderen?
Werkwijze
Onderzoekers brengen het zorgnetwerk van tweehonderd ouderen in kaart en bestuderen deze, onder meer via interviews.
Doelgroep
65-plussers die langdurige zorg krijgen.
Producten
Auteur: Jacobs, M., van Tilburg, T., Groenewegen, P. en Broese van Groenou, M.
Magazine: Ageing & Society
Auteur: M.T. Jacobs, M.I. Broese van Groenou, en D.J.H. Deeg
Magazine: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Auteur: Broese van Groenou, M.I., Jacobs, M., Zwart-Olde, I., and Deeg, D.J.H. Mixed care networks of community-dwelling older adults with physical health impairments in the Netherlands.
Magazine: Health and Social Care in the Community
Verslagen
Eindverslag
Het project bracht in kaart hoe zorgnetwerken van kwetsbare thuiswonende ouderen zijn samengesteld, in hoeverre er sprake was van overleg over de zorg tussen de professionele hulpverleners en de mantelzorgers, en in hoeverre de organisatie van de thuiszorginstelling hier een rol in had. In 2011-2012 zijn interviews gehouden met 75 kwetsbare thuiswonende ouderen in de regio Amsterdam en met 196 informele en formele hulpverleners. De zorgnetwerken van de ouderen bestonden gemiddeld uit 10 personen, waarvan 70% uit professionals. Er bleek weinig contact te zijn tussen professionele zorgverleners en uitwonende mantelzorgers, en dat vooral inwonende mantelzorgers geacht worden de brug te slaan tussen het informele en het formele zorgnetwerk. Uit de interviews met (team)managers van de zorgorganisaties bleek dat er vaak wel een expliciete en positieve visie op samenwerken met mantelzorgers bestond, maar dat deze nog niet in werkprocessen en -procedures was vertaald. De ervaren kwaliteit van zorg bij de oudere was groter naarmate er meer informele helpers waren en er meer contact was met de professionele hulpverleners. Ervaren kwaliteit van leven van de oudere hing niet samen met kenmerken van het zorgnetwerk of de zorgverlening.
Het project heeft tot doel inzicht te krijgen in de samenwerking tussen formele en informele helpers in de zorgnetwerken van kwetsbare ouderen. In het voorjaar 2011 is de dataverzameling, in overleg met de klankbordgroep, voorbereid. In de periode september 2011 - juni 2012 zijn 18 zorgorganisaties in Amsterdam benaderd met het verzoek ouderen aan te leveren die zowel een informele (mantelzorger of vrijwilliger) als een formele helper (thuiszorgmedewerker) hadden. Ten tijde van het verslag hebben 75 ouderen, 81 mantelzorgers, 11 vrijwilligers, en 93 formele helpers aan een semi-gestructureerd interview deelgenomen. In het interview met de oudere zijn alle beschikbare hulpverleners geidentificeerd teneinde de omvang, samenstelling en taakverdeling van het gemengde zorgnetwerk te kunnen bepalen. Vervolgens zijn voor elke oudere minstens een informele helper en minstens een formele helper geinterviewd. Eind juni zal dit deel van de dataverzameling voltooid zijn. Eerste analyses richten zich op de beschrijving van de zorgnetwerken en kenmerken van de dyades tussen formele en informele hulpverleners. Abstracts voor presentaties op twee congressen zijn ingediend. Ondertussen wordt ook het tweede deel van het onderzoek voorbereid, dat zich richt op hoe zorgorganisaties zich intern en onderling richten op samenwerking tussen formele en informele helpers. Het onderzoeksproject heeft een eigen website waar informatie over het project te vinden is: www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk.