Signalerings- en ondersteuningsnetwerken voor migrantenouderen met (signalen van) dementie en mantelzorgers

Professionals van zorg- en welzijnsorganisaties van de projectgroep signaleren dat zij migrantenouderen met (signaleren van) dementie nauwelijks of in een te laat stadium in beeld krijgen. Migrantenfamilies zijn slecht bekend met het gangbare zorgaanbod in de dementiezorg of hebben het gevoel dat het niet aansluit bij hun wensen en behoeften. Dit praktijkprobleem komt voort uit een samenwerkingsverband van zorg- en welzijnsorganisaties en migrantenorganisaties in Rotterdam, Alzheimer Nederland afdeling Rotterdam en het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam. Zij signaleren wel latente behoeften op het vlak van preventie, voorlichting, laagdrempelige betaalbare zorg en welzijnsvoorzieningen en een persoonsgerichte zorgbenadering zodat migrantenouderen met (signalen van) dementie op een prettige manier thuis kunnen blijven wonen. Vraagstelling is: 1.Hoe kan vroegtijdige signalering en ondersteuning van migrantenouderen met (signalen van) dementie en mantelzorgers worden verbeterd door samenwerking tussen formele organisaties en informele netwerken? 2. Wat hebben (toekomstig) professionals nodig aan competenties om migrantenouderen met (signalen van) dementie te vinden en te ondersteunen. 3. Hoe kan de nieuw opgedane kennis worden vastgelegd in een bruikbare en overdraagbare methode? Het project wordt uitgevoerd in twee wijken in Rotterdam, Feijenoord en Delfshaven. In beide gebieden werken we met een zogenoemde Community of Practice (CoP) waarin professionals en vrijwilligers uit de deelnemende organisaties, onderzoekers, docenten en studenten bij elkaar komen, samen onderzoek doen en van en met elkaar leren. Zij werken samen aan een nieuwe methodiek om migrantenouderen met (signalen van) dementie in de wijk op te sporen en passende hulp te realiseren. De organisaties maken een plan voor verspreiding van de nieuwe werkwijze in de organisaties, regionaal en landelijk met behulp van Movisie. Tijdens het project is er in een vroeg stadium overleg met zorgverzekeraars en gemeente Rotterdam om de toekomstige plek in het zorgaanbod te bepalen. Er worden kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruikt om ervaringen, opvattingen en behoeften van migrantenouderen met (signalen van) dementie en mantelzorgers te achterhalen. Wij stemmen de aanpak af op de achtergronden en toegankelijkheid van de doelgroep in iedere wijk. Bij een gesloten gemeenschap worden onconventionele interviewmethoden gebruikt, zoals informele gesprekken op ontmoetingsplekken, terwijl dat bij minder gesloten migrantenfamilies diepte-interviews zullen zijn aan de hand van een topiclijst. In het project zijn vijf fases te onderscheiden die onderling kunnen overlappen: 1. Verkenningsfase: De CoP’s zoeken uit waar en hoe zij migrantenouderen met (signalen van) dementie en mantelzorgers kunnen bereiken, o. a. in overleg met PoH’s, moskeeën en andere sleutelfiguren. Onderzoekers en studenten doen een veldverkenning van de uitgangssituatie rond de doelgroep (demografie en bereik) in de wijken. 2. Onderzoekende fase: Onderzoekers, studenten en professionals achterhalen de ondersteuningsbehoeften van migrantenouderen met (signalen van) dementie en mantelzorgers. En er zijn studentenopdrachten over behoeften aan woonvormen, belemmeringen in regelgeving en dementievriendelijke wijk. Ook worden focusgroepen met formele en informele signaleerders en hulpverleners georganiseerd over hun ervaringen met het signaleren van dementie bij migrantenouderen en het ondersteunen van migrantenfamilies. 3. Planfase: Op basis hiervan maken de CoP’s een plan voor het signaleren van migrantenouderen met (signalen van) dementie en hun mantelzorgers, verhelderen van behoeften en een ondersteuningsaanbod dat daarbij aansluit. Dit plan wordt voorgelegd aan een klankbordgroep met ervaringsdeskundigen en een expertgroep met o.a. Gemeente Rotterdam en de zorgverzekeraar. 4. Uitvoeringsfase: De nieuwe werkwijze wordt door de twee CoP’s uitgevoerd in hun organisaties bij 10 tot 15 migrantenouderen met (signalen van) dementie en hun mantelzorgers. Iedere casus wordt besproken in de CoP en er wordt naar een passend aanbod gezocht. Onderzoekers volgen het proces en de effecten door interviews met professionals, mantelzorgers en het bijwonen van bijeenkomsten van de CoP’s. 5. Analyse en evaluatiefase: Evaluatie vindt plaats aan de hand van een inhoudsanalyse van de kwalitatieve data. Alle verslagen en producten worden besproken in de CoP’s en met de klankbordgroep. Het project levert op dat netwerksamenwerking is versterkt met formele en informele partijen en twee CoP’s zijn gevormd; een overdraagbare methodiek is ontwikkeld om migrantenouderen met (signalen van) dementie en mantelzorgers te signaleren en ondersteuning te bieden die aansluit bij hun behoeften. Er is een implementatieplan voor landelijke verspreiding; aanbevelingen voor aanpassingen van het huidig ondersteuningsaanbod rond dementiezorg voor migrantenfamilies; en een lesmodule voor (toekomstige) professionals.