Mobiele menu

Evaluatieonderzoek van actieprogramma Op Eigen Benen Vooruit! voor bevordering van zelfmanagement en zelfredzaamheid bij jongeren met chronische aandoeningen in de transitiefase

Projectomschrijving

Vraagstuk

Op Eigen Benen Vooruit! Is een actieprogramma om de overstap naar de volwassenenzorg beter te laten verlopen. Het programma ondersteunt de zelfredzaamheid en het zelfmanagement van jongeren met een chronische aandoening. Welke elementen maken het programma vooral effectief? En zijn jongeren, ouders en zorgverleners er tevreden over?

Onderzoek

Dit evaluatieonderzoek is gedaan aan de hand van vragenlijsten en interviews met jongeren, hun ouders en zorgverleners. Ook zijn data verzameld over de effecten van de diverse interventies.

Uitkomst

Het programma blijkt goed toepasbaar te zijn, zowel in het ziekenhuis als in de revalidatiesetting. Ook werkt het bij verschillende patiëntengroepen. Zorgverleners hebben gezamenlijk kunnen werken aan een betere overdracht naar volwassenenzorg. Wel vergt dit veel afstemming tussen teamleden. Een andere consultvoering stimuleert jongeren zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun behandeling.

Producten

Titel: Toolkit: aan de slag met handige interventies
Auteur: van Staa AL., Jedeloo S, Janssen I, Havers, J.
Magazine: Tijdschrift voor Verpleegkundigen
Titel: Een instrument om vaardigheden voor zelfstandigheid te vergroten. De Groeiwijzer
Auteur: Maathuis, C.G.B., Vos, I., Roebroeck, M.E. en Hilberink S.
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Titel: Betere transitiezorg voor jongeren met chronische aandoeningen
Auteur: van Staa AL., Jedeloo S, Janssen I, Havers, J.
Magazine: Tijdschrift voor Verpleegkundigen
Titel: The importance of general self-efficacy for the quality of life of adolescents with chronic conditions
Auteur: Cramm, J., Strating, M.M.H., Roebroeck, M.E., Nieboer, A.P.
Magazine: Social Indicators Research
Titel: The relationships between quality of life, satisfaction with care and self-efficacy as perceived by adolescents with diabetes: a questionnaire survey
Auteur: Cramm, J.M., Strating, M.M.H., Sonneveld, H., Nieboer, A.P.
Magazine: Child Indicators Research
Titel: Op weg naar betere transitiezorg? Eerste resultaten van de evaluatie
Auteur: Strating, M.M.H., Cramm, J.M., Sonneveld, H.M., van Staa, A.L., Roebroeck, M.E. en Nieboer, A.P.
Magazine: Tijdschrift voor Verpleegkundigen
Titel: De longitudinale relatie tussen tevredenheid met transitiezorg en kwaliteit van leven bij chronisch zieke adolescenten
Auteur: Cramm, J.M., Strating, M.M.H, Sonneveld, H.M., Nieboer, A.P.
Magazine: Tijdschrift voor Kindergeneeskunde
Titel: Betere transitiezorg voor jongeren met chronische aandoeningen Evaluatieonderzoek van het Actieprogramma Op Eigen Benen Vooruit!
Link: http://www.bmg.eur.nl/onderzoek/secties/smw/onderzoeksrapporten_smw/
Titel: De relatie tussen kwaliteit van leven, tevredenheid met zorg en self-efficacy bij adolescenten met diabetes
Auteur: Cramm, J.M., Strating, M.M.H, Sonneveld, H.M., Nieboer, A.P.
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Diabetologie
Titel: Gaps in transitional care: What are the perceptions of adolescents, parents and providers?
Auteur: Sonneveld, H.M., Strating, M.M.H., van Staa, A., Nieboer, A.P.
Magazine: Child: Care, Health and Development
Titel: Reducing bottlenecks: professionals’ and adolescents’ experiences with transitional care delivery
Auteur: Anna P Nieboer, Jane M Cramm, Henk M Sonneveld, Marij E Roebroeck, AnneLoes van Staa and Mathilde MH Strating
Magazine: BMC Health Services Research
Titel: Op Eigen Benen Vooruit! Betere transitiezorg voor jongeren met een chronische aandoening
Auteur: van Staa, A.L. en Schoots H. (eds)
Link: http://www.opeigenbenen.nu

Verslagen


Eindverslag

Tussen 2008 en 2012 is het Actieprogramma Op Eigen Benen Vooruit! uitgevoerd in drie rondes van elk 10 teams (Testfase, Verspreidingsfase 2010 en Verspreidingsfase 2011). Het programma richtte zich op verbetering van de transitie van kinder- naar volwassenenzorg en op bevordering van zelfmanagement van jongeren met chronische aandoeningen (12-25 jaar) in ziekenhuizen en revalidatiecentra. De Doorbraakmethode is gebruikt om best practices te implementeren en te verspreiden.

Doelstelling en vraagstelling. Doel van dit onderzoek is de effecten van het programma te onderzoeken met de volgende vraagstellingen:
1. Welke generieke interventies op programma- en projectniveau zijn tijdens de testfase uitgevoerd en welke (ziekte)specifieke aanpassingen zijn noodzakelijk? Welke interventies op programma- en projectniveau worden tijdens de verspreidingsfase daadwerkelijk uitgevoerd?
2. Wat is de effectiviteit van het Actieprogramma op individueel (jongere / ouders), project-, en programmaniveau tijdens de test- en verspreidingsfase?
3. Wat zijn cruciale succes en faalfactoren op individueel (jongere / ouders), project-, en
programmaniveau die de effectiviteit van het programma in de verspreidingsfase beïnvloeden?
4. Welke best practices zijn te identificeren en hoe verspreiden deze zich?

Opzet en uitvoering. Een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden is toegepast. Een quasi-experimenteel design is gebruikt onder de 30 teams van het programma en 9 controleteams. Voor de eerste twee ronden zijn drie metingen uitgevoerd (bij aanvang, na afloop en 12 maanden na afloop van het programma), in de derde ronde twee metingen (bij aanvang en na afloop) en bij 6 van de 9 controleteams zijn eveneens 2 metingen verricht (met een tussenliggende periode van een jaar).
Bij alle deelnemende teams is een vragenlijstonderzoek onder zorgverleners uitgevoerd. Bij 24 van de 30 teams (80%) is een vragenlijstonderzoek onder jongeren en ouders uitgevoerd. In totaal hebben 13 teams uit de Verspreidingsfasen data verzameld over procesindicatoren.
Voor het kwalitatieve onderzoek zijn teams doelgericht geselecteerd op deelname van teams uit zowel ziekenhuizen als revalidatiecentra, die verschillende interventies hebben geïmplementeerd of verschillende patiëntengroepen vertegenwoordigen, die veel of juist weinig voor elkaar hadden gekregen. Er is gestreefd naar landelijke spreiding en verdeling van de teams over alle rondes. In totaal zijn 19 teams in het kwalitatieve onderzoek betrokken.

Resultaten. In de beide Verspreidingsfasen is veel gebruik gemaakt van goede voorbeelden die uit de Testfase voortgekomen zijn, wat snelle implementatie heeft bevorderd. De aanwezigheid van deze voorbeelden en van formats en de programmastructuur hebben teams ondersteund bij de invoering van transitiezorg.
De aanpak van het programma blijkt goed toepasbaar te zijn in zowel ziekenhuis als revalidatie setting en bij verschillende patiëntengroepen. De interventies vergen weinig inhoudelijke aanpassingen, maar wel veel tijd en afstemming tussen teamleden. Bovendien is het niet gemakkelijk iedereen te overtuigen om bestaande routines te doorbreken.

Het programma heeft volgens zorgverleners geholpen om de samenwerking tussen kinder- en volwassenenzorg te verbeteren, gezamenlijk te werken aan visie en beleid rondom transitiezorg en de overdracht beter te organiseren. Jongeren ervaren dat er meer aandacht is voor niet-medische onderwerpen in de spreekkamer, hebben meer vertrouwen in eigen kunnen en worden zelfstandiger in de spreekkamer. Ouders bevestigen deze bevindingen. Ook op de langere termijn zetten deze verbeteringen door. Jongeren zelf ervaren verbeteringen in de organisatie van transitiezorg en hoe behandelaars jongeren benaderen nog niet direct bij afloop van het programma, maar wel op de langere termijn. Vergelijking met controleteams laat zien dat deelname aan het Actieprogramma en invoeren van transitiezorg interventies kan bijdragen aan verbeteri

Het doel van het onderzoek is de resultaten van het Actieprogramma Op Eigen benen Vooruit! te onderzoeken. Het Actieprogramma is gericht op het invoeren van verbeteringen van de zorg voor jongeren (12-25 jaar), zodat de overstap naar de volwassenenzorg beter verloopt. De verbeteringen richten zich op het ondersteunen van de zelfredzaamheid en zelfmanagement van jongeren met een chronische aandoening zoals diabetes, reuma of een spierziekte. Daarnaast wordt gewerkt aan betere samenwerking tussen kinderzorg en volwassenenzorg. Het evaluatieonderzoek volgt het Actieprogramma vanaf het begin tot eind via vragenlijsten en interviews met jongeren, hun ouders en zorgverleners (zoals artsen en verpleegkundigen). In de vragenlijsten wordt bijvoorbeeld gevraagd aan jongeren en hun ouders hoe tevreden zij zijn met de zorg en hoe zelfstandig de jongere zich voelt. Ervaringen van zorgverleners geven inzicht in wat er nog niet goed gaat in de zorg voor jongeren met een chronische aandoening. De resultaten van het evaluatieonderzoek zijn belangrijk voor jongeren, hun ouders en zorgverleners.

Samenvatting van de aanvraag

Vraagstuk

Op Eigen Benen Vooruit! Is een actieprogramma om de overstap naar de volwassenenzorg beter te laten verlopen. Het programma ondersteunt de zelfredzaamheid en het zelfmanagement van jongeren met een chronische aandoening. Welke elementen maken het programma vooral effectief? En zijn jongeren, ouders en zorgverleners er tevreden over?

Onderzoek

Dit evaluatieonderzoek is gedaan aan de hand van vragenlijsten en interviews met jongeren, hun ouders en zorgverleners. Ook zijn data verzameld over de effecten van de diverse interventies.

Uitkomst

Het programma blijkt goed toepasbaar te zijn, zowel in het ziekenhuis als in de revalidatiesetting. Ook werkt het bij verschillende patiëntengroepen. Zorgverleners hebben gezamenlijk kunnen werken aan een betere overdracht naar volwassenenzorg. Wel vergt dit veel afstemming tussen teamleden. Een andere consultvoering stimuleert jongeren zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun behandeling.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
157002014
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2009
2013
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. A.P. Nieboer
Verantwoordelijke organisatie:
Erasmus Universiteit Rotterdam