Mobiele menu

Kortdurende en laagdrempelige opvoedondersteuning voor gescheiden ouders; de effectiviteit van een e-healthmodule en groepsbegeleiding

Projectomschrijving

Scheiding is één van de meest impactvolle levensgebeurtenissen voor alle betrokkenen. Voor kinderen bestaan er wetenschappelijk onderbouwde preventieve interventies om hen na scheiding te ondersteunen en zo problematiek te beheersen en reduceren. Voor ouders ontbrak het aan dergelijk kortdurend, laagdrempelig ondersteuningsaanbod, vooral om ouders te informeren en te steunen in hun eigen kracht, ter versterking van hun rol als opvoeder. In dit project is ScheidingsATLAS ontwikkeld; gericht op het verwerken van en beter omgaan met de scheidingssituatie om emotioneel in staat te zijn hernieuwd ouderschap vorm te geven. Er zijn
twee onderbouwde interventievarianten ontwikkeld en geëvalueerd: een groepsprogramma en een online ehealthmodule.

Samen met ouders ontwikkeld

ScheidingsATLAS is samen met gescheiden ouders ontwikkeld ter ondersteuning van ouderschap na scheiding. De training is gebaseerd op onderzoek, bijdragen van experts en ervaringen van andere gescheiden ouders. ScheidingsATLAS gaat over wat een scheiding met betrokkenen kan doen; stress, spanning of vragen van ouders; conflict tussen ouders; en de ouderrol na scheiding.

De doelen van ScheidingsATLAS zijn:
- Ouders na scheiding ondersteunen.
- Ouders informatie en tips geven over ondersteuning van hun kinderen.
- Ouders informatie en tips geven over communicatie met de andere ouder.

Training ScheidingsATLAS

De groepsbegeleiding en online training van ScheidingsATLAS hebben beide dezelfde inhoud, maar een andere vorm: ScheidingsATLAS groepsbegeleiding bestaat uit twee bijeenkomsten van elk 3 uur. In een groep zitten 6 tot 12 deelnemers. Tussen de beide bijeenkomsten zit ongeveer 3 weken. Bijeenkomsten worden gegeven door twee ervaren groepsleiders. De twee bijeenkomsten zijn interactief met het uitwisselen van tips of ervaringen, animaties, (video’s van) rollenspellen en begeleide oefeningen.
ScheidingsATLAS Online bestaat uit zes sessies die ouders op een eigen moment en op eigen tempo kunnen bekijken. Het doorlopen van alle sessies kost in totaal zo’n 6 uur.
De training is interactief met animaties, video’s van rollenspellen, van experts en andere gescheiden ouders.

Resultaten

In een onderzoek naar ScheidingsATLAS (2017-2019) zijn effect en proces van ScheidingsATLAS
geëvalueerd. Het onderzoek laat zien dat het goed mogelijk is om met ScheidingsATLAS ouders
laagdrempelig te ondersteunen bij ouderschap na scheiding: ouders en groepsleiders zijn enthousiast; ouders geven een gemiddeld rapportcijfer 8- (groep) of 7 (online) en groepsleiders geven gemiddeld een 8.

Ouders over de training: “Het heeft bijgedragen aan een stuk verwerking. Daarnaast zeer zinvol m.b.t. het geven van handvatten in de omgang met mijn ex en opvoeding van onze dochter.”
“Met elkaar sparren, naar elkaar luisteren, tips geven en het handboek lezen.” “Steun en herkenning.” Groepsleider: “Prachtig programma. Sluit goed aan bij de doelgroep.”

Het merendeel van de ouders voelt zich na deelname aan de training geïnformeerd en beter toegerust op ouderschap na scheiding, en heeft handvatten gekregen over de ondersteuning van de kinderen en over communicatie met de andere ouder. Bovendien ervaren ouders een zetje in de rug om met nieuwe informatie en ideeën aan de slag te gaan. De training had een positief effect op door deelnemers ervaren steun.

Producten

Titel: reventive support for children and parents after divorce or separation: Examples of CODIP-NL and Divorce ATLAS in the Netherlands
Auteur: TNO
Titel: ScheidingsATLAS
Auteur: TNO Child Health
Titel: ScheidingsATLAS Online
Auteur: TNO Child Health
Titel: Uit elkaar? Doe mee aan de Scheidingsatlas.
Auteur: Prins, D.
Magazine: Algemeen Dagblad
Titel: En ze leefden nog lang en gelukkig? Pitch ScheidingsATLAS.
Auteur: Klein Velderman, M.
Titel: Preventive intervention supporting families after divorce or separation.
Auteur: Klein Velderman, M., Pannebakker, F.D., Huizing, A.H.J., Wildeman, I., & Reijneveld, S.A.
Titel: Preventieve ondersteuning ouders in scheidingssituaties: ScheidingsATLAS.
Auteur: Klein Velderman, M.
Titel: Wegwijs na scheiding: ScheidingsATLAS helpt ouders op weg.
Auteur: Klein Velderman, M.
Titel: ScheidingsATLAS
Auteur: Klein Velderman, M., & Van Vliet, W.
Titel: ScheidingsATLAS: Kortdurend ondersteuningsprogramma over ouderschap na scheiding.
Auteur: Klein Velderman, M., Van Vliet, W., & Pannebakker, F.
Titel: En ze leefden nog lang en gelukkig?
Auteur: Klein Velderman, M. & Pannebakker, F.D.
Titel: ScheidingsATLAS: Kortdurend ondersteuningsprogramma over ouderschap na scheiding. Handboek voor groepsleiders.
Auteur: Klein Velderman, M., & Pannebakker, F.
Link: http://www.tno.nl/atlas
Titel: ScheidingsATLAS: Kortdurend ondersteuningsprogramma over ouderschap na scheiding.
Auteur: Klein Velderman, M., Pannebakker, F.
Link: http://www.tno.nl/atlas
Titel: ScheidingsATLAS: Laagdrempelige training voor ouders na scheiding.
Auteur: TNO
Link: http://time.tno.nl
Titel: De ScheidingsATLAS: Training in scheidingssituaties.
Auteur: Redactie Ouders Online
Link: http://www.ouders.nl/artikelen/de-scheidingsatlas-training-in-scheidingssituaties
Titel: ScheidingsATLAS: Wegwijzer voor ouders na scheiding.
Auteur: Klein Velderman, M., Pannebakker, F., & Van Vliet, W.
Link: http://www.nieuwezijds.nl/boek/scheidingsatlas
Titel: ScheidingsATLAS wijst scheidende ouders de weg.
Auteur: Klein Velderman, M.
Magazine: De Pedagoog

Verslagen


Eindverslag

Scheiding is één van de meest impactvolle levensgebeurtenissen voor alle betrokkenen. Voor kinderen bestaan er wetenschappelijk onderbouwde preventieve interventies om hen na scheiding te ondersteunen en zo problematiek te beheersen en reduceren. Voor ouders ontbrak het aan dergelijk kortdurend, laagdrempelig ondersteuningsaanbod, vooral om ouders te informeren en te steunen in hun eigen kracht, ter versterking van hun rol als opvoeder. In dit project is ScheidingsATLAS ontwikkeld; gericht op het verwerken van en beter omgaan met de scheidingssituatie om emotioneel in staat te zijn hernieuwd ouderschap vorm te geven. Er zijn twee onderbouwde interventievarianten ontwikkeld en geëvalueerd: een groepsprogramma en een online e-healthmodule.

ScheidingsATLAS is samen met gescheiden ouders ontwikkeld ter ondersteuning van ouderschap na scheiding. De training is gebaseerd op onderzoek, bijdragen van experts en ervaringen van andere gescheiden ouders. ScheidingsATLAS gaat over wat een scheiding met betrokkenen kan doen; stress, spanning of vragen van ouders; conflict tussen ouders; en de ouderrol na scheiding.

De doelen van ScheidingsATLAS zijn:
- Ouders na scheiding ondersteunen.
- Ouders informatie en tips geven over ondersteuning van hun kinderen.
- Ouders informatie en tips geven over communicatie met de andere ouder.

De groepsbegeleiding en online training van ScheidingsATLAS hebben beide dezelfde inhoud, maar een andere vorm:

ScheidingsATLAS groepsbegeleiding bestaat uit twee bijeenkomsten van elk 3 uur. In een groep zitten 6 tot 12 deelnemers. Tussen de beide bijeenkomsten zit ongeveer 3 weken. Bijeenkomsten worden gegeven door twee ervaren groepsleiders. De twee bijeenkomsten zijn interactief met het uitwisselen van tips of ervaringen, animaties, (video’s van) rollenspellen en begeleide oefeningen.

ScheidingsATLAS Online bestaat uit zes sessies die ouders op een eigen moment en op eigen tempo kunnen bekijken. Het doorlopen van alle sessies kost in totaal zo’n 6 uur.
De training is interactief met animaties, video’s van rollenspellen, van experts en andere gescheiden ouders.

Scheiding is één van de meest impactvolle levensgebeurtenissen voor alle betrokkenen. Voor kinderen bestaan er wetenschappelijk onderbouwde preventieve interventies om hen na scheiding te ondersteunen en zo problematiek te beheersen en reduceren. Voor ouders bestaat dergelijk onderbouwd aanbod niet. In Nederland bestond anno 2016 vooral de behoefte aan onderbouwd laagdrempelige en lichte ondersteuning voor ouders na scheiding, om hen te informeren en te steunen in hun eigen kracht, ter versterking van hun rol als opvoeder. Dit project heeft als doel te zorgen dat dit aanbod er komt. Het omvat een (door)ontwikkeltraject van laagdrempelig ondersteuningsaanbod voor gescheiden ouders, gevolgd door een proces-/effectevaluatie.

SCHEIDINGSATLAS: KORTDURENDE ONDERSTEUNING OVER OUDERSCHAP NA SCHEIDING
In de periode 2016-2017 is de interventie ‘ScheidingsATLAS’ (© TNO) ontwikkeld. ScheidingsATLAS is een kortdurende interventie speciaal ontwikkeld met en voor gescheiden ouders, ter ondersteuning van ouderschap na scheiding. De interventie heeft als doel gescheiden ouders te informeren en in hun kracht te zetten. Ook biedt het concrete handvatten gericht op ondersteuning van kinderen en communicatie met de andere ouder. Het unieke van ScheidingsATLAS is dat de interventie beschikbaar is in twee varianten: (1) een groepstraining met twee bijeenkomsten van elk drie uur; en (2) een online training met zes inhoudelijke hoofdstukken. De inhoud van beide varianten is dezelfde en ouders maken gebruik van hetzelfde handboek als naslagwerk. Echter, de vorm verschilt per interventievariant.
Beide zijn gericht op het verwerken van en beter omgaan met de scheidingssituatie om emotioneel in staat te zijn hernieuwd ouderschap vorm te geven. Uitkomsten worden in gecontroleerd onderzoek getoetst en vergeleken.

Samenvatting van de aanvraag

Scheiding is één van de meest impactvolle levensgebeurtenissen voor alle betrokkenen. Volwassenen blijken na scheiding (of in een slechte huwelijksrelatie) vaker stress en depressieve klachten te ervaren, en minder optimaal te functioneren in hun rol als opvoeder dan volwassenen in een stabiele relatie (bv. Van der Valk e.a., 2004). Onderzoek laat ook consistent zien dat scheiding gemiddeld negatieve gevolgen heeft voor het welzijn en de psychosociale ontwikkeling van kinderen (bv. Amato & James, 2010). Voor kinderen bestaan er wetenschappelijk onderbouwde preventieve interventies om hen na scheiding te ondersteunen en zo mogelijke problematiek te beheersen en reduceren. Voor ouders bestaat dergelijk onderbouwd aanbod niet (bv. Cloostermans e.a., 2013). Het ontbreekt vooral aan kortdurend, laagdrempelig ondersteuningsaanbod om ouders te informeren en te steunen in hun eigen kracht, ter versterking van hun rol als opvoeder. Dit project is er op gericht te zorgen dat dit er wel komt. Doelen van het project zijn: 1) voorzien in opvoedingsondersteuningsaanbod voor ouders na scheiding dat kortdurend, op-maat, en eigen kracht versterkend is, in de vorm van een groeps- en e-healthvariant; 2) evaluatie van de groepsvariant in een quasi-experimenteel onderzoek en van de e-healthvariant in een RCT (N = 75 per conditie); en 3) implementatie ondersteunen door de varianten breed beschikbaar te stellen. Meer in detail betreft dit project een (door)ontwikkeltraject van laagdrempelig ondersteuningsaanbod voor gescheiden ouders, gevolgd door een proces-/effectevaluatie. Het project voorziet in 2 wetenschappelijk onderbouwde interventievarianten: een groepsvariant en een e-healthvariant. Beide zijn gericht op het verwerken van en beter omgaan met de scheidingssituatie om emotioneel in staat te zijn hernieuwd ouderschap vorm te geven. De interventies zijn gebaseerd op goed onderbouwde en positief geëvalueerde interventies uit Amerika: de groepsinterventie ACT for the Children (Assisting Children Through Transition); en de e-health interventies Children in Between (CIB) en Two Families Now (TFN). We maximaliseren de kans op brede implementatie van het aanbod in de toekomst door uitvoerig stil te staan bij het interventieproces, en door samen te werken met ouders (eindgebruikers), gemeenten (beleidsmakers), ervaren praktijkpartners (intermediaire belanghebbenden/uitvoerders) en het landelijk beschikbare Minddistrict e-healthplatform (kanaal voor de e-healthvariant).

Kenmerken

Projectnummer:
729310002
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2020
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. M. Klein Velderman