Mobiele menu

Lange termijn effecten van extra zorg bij flexibilisering in de JGZ

Projectomschrijving

Aanleiding

JGZ-instellingen stappen over naar een flexibelere uitvoering van het basispakket JGZ. Er wordt geflexibiliseerd met taakherschikking, flexibelere contactmomenten met o.a. e-consulten of groepsconsulten. Zo wordt hoog gekwalificeerde menskracht vrij gemaakt en kunnen meer kinderen vroegtijdig in de eigen omgeving geholpen worden met preventieve, lichte hulp en minder kinderen doorstromen naar zware hulp.
 

Doel

Doel van dit onderzoek is onderbouwing te geven aan flexibilisering van de JGZ, inclusief kosten. Hiervoor worden JGZ-organisaties vergeleken in 1) de mate waarin zij flexibel werken, 2) de problematiek van kinderen en 3) door JGZ geboden zorg.
 

Werkwijze

Het project bestaat uit twee fasen. In fase I zal een procesbeschrijving plaatsvinden en zal worden geanalyseerd wat de mate van flexibilisering van de deelnemende instellingen is. Ook wordt een proef met gegevensverzameling gedaan. In fase II vindt gegevensverzameling, analyse en eindrapportage plaats.

Producten

Titel: FLEXIBILISERING JGZ: VOOR MEER ZORG OP MAAT
Auteur: Blanson Henkemans, Olivier

Verslagen


Eindverslag

AANLEIDING
JGZ-instellingen stappen over naar een flexibelere uitvoering van het basispakket JGZ. Er wordt geflexibiliseerd met taakherschikking, flexibelere contactmomenten met o.a. e-consulten of groepsconsulten. Zo wordt hoog gekwalificeerde menskracht vrij gemaakt en kunnen meer kinderen vroegtijdig in de eigen omgeving geholpen worden met preventieve, lichte hulp en minder kinderen doorstromen naar zware hulp.

DOEL
Doel van dit onderzoek is onderbouwing te geven aan flexibilisering van de JGZ, inclusief kosten. Hiervoor worden JGZ-organisaties vergeleken in 1) de mate waarin zij flexibel werken, 2) de problematiek van kinderen en 3) door JGZ geboden zorg.
Hypothese was dat bij flexibelere JGZ er meer kinderen in extra zorg zijn dan bij minder flexibele JGZ. Extra zorg betreft bovendien vaker psychosociale, opvoed- en/of leefstijlproblemen. Door flexibeler werkende JGZ hebben extern verwezen kinderen ernstiger problemen en worden vaker verwezen naar zwaardere zorg.

METHODE
Om deze vragen te beantwoorden zijn verschillende onderzoeksactiviteiten verricht:
1. Bij een random steekproef (N=16.532) van kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar uit het DD JGZ bij drie JGZ (GGD HvB, stad Utrecht en GGD WB is vergeleken: a) de wijze waarop zij flexibel werken en b) de problematiek van kinderen in zorg en c) door JGZ geboden zorg;
2. Kostenanalyse op basis van de data uit het DD JGZ, veldraadpleging bij de drie praktijkorganisaties omtrent a) de gemiddelde duur die per discipline besteed wordt aan activiteiten ; en b) een uniform standaard uurtarief;
3. Tevredenheidsonderzoek, middels a) een vragenlijst uitgezet bij cliënten (N=1.479) van de drie praktijkorganisaties en b) online focusgroepen met enerzijds cliënten (N=23) en anderzijds professionals (N=10) van de drie praktijkorganisaties.

CONCLUSIES
Flexibilisering wat betreft organisatie en vorm van de contacten in het basispakket JGZ zorgt ervoor dat:
• Relatief meer kinderen gebruik maken van extra zorgactiviteiten;
• De extra zorgactiviteiten bestaan uit meer telefonisch of digitaal contact i.p.v. face-to-face;
• Vaker een jeugdarts wordt ingezet in de extra zorgactiviteiten (vooral bij 0-4 jarigen), en relatief minder jeugdverpleegkundigen.

Flexibilisering wat betreft taakherschikking zorgt ervoor:
• Dat er minder kinderen gebruik maken van extra zorgactiviteiten;
• Dat er vaker face-to-face contact wordt ingezet in de extra zorgactiviteiten i.p.v. andere activiteiten (telefonisch/digitaal).

Ten aanzien van de kosten, geldt dat:
• Flexibilisering van contact en taakdelegatie gepaard gaat met hogere kosten voor artsen;
• Taakdelegatie gepaard gaat met meer relatieve kosten voor assistenten.

Tevredenheid met JGZ is in het algemeen hoog. Ouders bij organisaties die meer zijn geflexibiliseerd, zijn meer tevreden zijn over de JGZ. Mate van tevredenheid wordt mede bepaald door de wijze waarop het contact is ontstaan, het type contact en met wie het contact is geweest.

Dit document bevat de voortgangsrapportage van het project ‘Lange termijn effecten van extra zorg bij flexibilisering in de JGZ’, met de bevindingen van fase 1.

ZonMw heeft deze eerst fase 1 gehonoreerd en zal fase 2 honoreren op voorwaarde dat fase 1 aantoont dat:
1) De wijze van flexibilisering van voldoende onderscheidend vermogen is tussen betrokken JGZ-organisaties (te weten GGD Hart van Brabant, JGZ West-Brabant en Utrecht);
2) De kwaliteit van de gegevens uit het digitaal dossier gegarandeerd is.

Om ZonMw in de gelegenheid te stellen een besluit te nemen over de honorering van fase 2, geeft deze voortgangsrapportage:
1) Een gedetailleerde beschrijving van de wijze van flexibilisering van de deelnemende JGZ-organisaties;
2) Een rapportage over het onderscheidend vermogen tussen de deelnemende JGZ-organisaties op het vlak van flexibilisering;
3) Een gedetailleerd plan voor gegevensverzameling en analyse en rapportage over de proefextractie van gegevens uit het digitaal dossier.

Deze voortgangsrapportage bevat de volgende inhoud. Ten eerste worden de doelstelling en onderzoeksvragen van het project beschreven en de vragen die wij trachtten te beantwoorden voor fase 1. Bovendien wordt verslag gedaan van een benchmark van de wijze waarop JGZ-organisaties in Nederland flexibilisering toepassen. Ten tweede wordt de methode van onderzoek beschreven om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Dan volgen de resultaten van het onderzoek. Voor de methode en resultaten worden onderdeel 1 en 2 (beschrijving van de wijze van flexibilisering en het onderscheidend vermogen tussen de deelnemende JGZ-organisaties) samen genomen. Het plan voor gegevensverzameling en analyse en rapportage over de proefextractie worden apart beschreven. De rapportage eindigt met een conclusie waarin een aanbeveling gedaan ten behoeve van de beslissing van ZonMw over honorering van fase 2.

Samenvatting van de aanvraag

Veel JGZ-instellingen stappen over naar een flexibelere uitvoering van het basispakket JGZ; met taakherschikking, flexibelere contactmomenten en toepassing van bijv. e-consulten of groepsconsulten. Op deze wijze wordt hoog gekwalificeerde menskracht vrij gemaakt, zodat meer kinderen vroegtijdig in de eigen omgeving geholpen kunnen worden met preventieve, lichte hulp en minder kinderen doorstromen naar zware hulp. Doel van dit onderzoek is onderbouwing te geven aan de flexibilisering van de JGZ. Hiervoor wordt zorg geleverd door een JGZ-organisatie die in hoge mate flexibel werkt vergeleken met een organisatie die minder flexibel werkt. Hypothese is dat bij flexibelere JGZ er meer kinderen in extra zorg zijn dan bij minder flexibele JGZ. Extra zorg betreft bovendien vaker psychosociale-, opvoed- en/of leefstijlproblemen en door flexibeler werkende JGZ extern verwezen kinderen hebben ernstiger problemen en worden vaker verwezen naar zwaardere zorg (bijv. jeugd-GGZ of kinderarts).

Aanpak

Fase I

I. Procesbeschrijving

O.b.v. documentenanalyse en interviews worden werkwijzen van deelnemende JGZ-organisaties en de context waarin zij werken in kaart gebracht. Dit om inzicht te krijgen in de toepassing van het LPK en de mate van flexibilisering in de praktijk. Op basis van de procesbeschrijvingen wordt een indeling gemaakt in twee typen JGZ, nl. met een minder of meer flexibele manier van werken, die in het onderzoek met elkaar zullen worden vergeleken. Contextuele informatie is belangrijk voor interpretatie van gevonden verschillen.

In deze fase wordt ook een plan voor gegevensverzameling opgesteld en een proef met gegevensverzameling uit het DD-JGZ gedaan om volledigheid en bruikbaarheid van de registraties vast te stellen en knelpunten op te lossen. Op basis van een tussenrapportage met de procesbeschrijving en de proef met gegevensverzameling beoordeelt de commissie van ZonMW of het uitvoeren van fase II zinvol is (go/no-go beslissing).

Fase II

I. Selectie van kinderen

Selectie van kinderen uit het digitaal dossier vindt plaats op basis van de SCP-achterstandsscore van de school of op basis van de achterstandsscore van de postcode van het woonadres, indien beschikbaar, zodat matching mogelijk is van kinderen die worden gezien door de te vergelijken JGZ-organisaties. Bij de JGZ-organisaties worden alle 2-12 jarigen in een school of postcodegebied die in één kalenderjaar worden opgeroepen voor een screening geïncludeerd.

II Gegevensverzameling

Van alle kinderen wordt prospectief o.b.v. het DD-JGZ nagegaan hoe vaak (aantal) en wanneer contact met de JGZ heeft plaatsgehad en of tijdens de contacten sprake was van (vermoeden van) psychosociale-, opvoed- en/of leefstijlproblemen.

Voor het deel van de contacten waarbij sprake is van extra zorg in verband met psychosociale of leefstijlproblemen wordt tevens nagegaan: a.) gekozen zorglijn of de meest betrokken discipline voor meer traditioneel werkende organisaties; b.) vorm van het contact (face-to-face, telefonisch, e-consult, groepsconsult en/of observatie); c.) type probleem (psychosociaal probleem, opvoedprobleem en/of overgewicht) en zwaarte hiervan o.b.v. de hoogte van de score op b.v. BITSEA of SDQ en BMI-score of volgens de JGZ-professional; d.) frequentie van contacten in de extra zorg; e.) gekozen zorgpad (toegankelijke preventie (o.a. CJG, voorlichting), vrij toegankelijke jeugdhulp (training overgewicht, wijkteam, MEE), niet-vrij toegankelijke basis jeugdhulp (basis GGZ, KOPP), niet-vrij toegankelijk gespecialiseerde jeugdhulp (gespecialiseerde GGZ, jeugdhulp), AMHK (jeugdhulpbescherming en -reclassering); f. ) achtergrondkenmerken (leeftijd kind bij contact, geslacht, SES).

Bij een steekproef van kinderen en jongeren die gedurende looptijd van het project nieuw in extra zorg komen in verband met (een vermoeden van) psychosociale-, opvoed- en/of leefstijlproblemen wordt bovendien de cliënttevredenheid als maat voor de kwaliteit van zorg bepaald. JGZ-professionals worden bevraagd over wat zij vinden van flexibilisering.

Bij start gegevensverzameling (retrospectief) en maandelijks tijdens de fase van gegevensverzameling wordt een monitorrapport gemaakt van de gevraagde gegevens uit het DD-JGZ over volledigheid en bruikbaarheid van de registraties; hierdoor ontstaat feedback op korte termijn en worden professionals ondersteund in het registreren. Wanneer er knelpunten zijn in de registratie kunnen deze snel opgelost worden, zodat alle benodigde gegevens goed worden geregistreerd.

III (Kosten)analyse

Verschillen tussen de twee zorgtypen worden vastgesteld en kosten in kaart gebracht.

IV. Discussie en rapportage

Resultaten worden vastgelegd in de vorm van artikelen en een factsheet ter ondersteuning van besluitvorming door JGZ-organisaties en gemeenten. Uitkomsten en kosten voor flexibel en minder flexibel werkende JGZ-organisaties worden systematisch en overzichtelijk gepresenteerd en vergeleken, zodat voor en nadelen van flexibel werken duidelijk worden gemaakt.

Kenmerken

Projectnummer:
736200008
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2020
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. O.A. Blanson Henkemans
Verantwoordelijke organisatie:
TNO