Mobiele menu

Expertise aan de voorkant. Evaluatie van een Consultatie en Adviesteam Jeugd GGZ in de regio

Projectomschrijving

Consultatie- en Adviesteam Jeugd GGZ als verbinder tussen ouders, jeugdigen en zorgprofessionals

Sinds de Jeugdwet (2015) hebben gemeenten de verantwoordelijkheid voor signalering en behandeling van psychische problemen, inclusief financiering. Acht gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek hebben een Consultatie- en Adviesteam Jeugd GGZ opgericht (CenA team). Dit team bestaat uit twee jeugdartsen en een klinisch psycholoog en ondersteunt huisartsen en gemeentelijke jeugdconsulenten bij vragen en verwijzingen over psychische en psychosociale problemen.
De studie omvatte een procesevaluatie en een evaluatie aan de hand van registratiegegevens van het CenA team over 2015-2017 en van huisartsenpraktijken in de regio en elders uit de Nivel Zorgregistraties van 2013 t/m 2017.
Van 2015 tot 2017 zijn 706 jeugdigen aangemeld bij het CenA team. De grootste groep had ‘andere’ psychische klachten dan de meest bekende, deze groep nam toe in de drie jaar. Andere aanmeldklachten waren prikkelbaar of boos gedrag, angst en spanningen, overactiviteit, somberheid of depressie.

Inzetbaar voor vraagverheldering en consultatie

Het CenA team bood aan huisartsen vooral vraagverheldering voor ouders en aan jeugdconsulenten en JGZ-professionals vooral consultatie. Het team gaf weinig behandeling of begeleiding, het verwees jeugdigen naar specialistische ggz, basis ggz, jeugdhulpverlening, maatschappelijk werk, welzijn, pedagogische hulp of anders. Verwijzingen naar het voorveld namen toe, naar specialistische ggz bleven gelijk.
Professionals en ouders zijn zeer positief en tevreden. Ouders en jeugdigen worden snel en goed geholpen, respectvol en deskundig behandeld. Knelpunten waren de bereikbaarheid van het team, de beperkte beschrijvingen van taken, randvoorwaarden en werkafspraken, en enkele privacy risico’s.
Het CenA team heeft zich ontwikkeld tot een expertteam en functioneert als verbinder in de regio tussen gemeenten, huisartsen, JGZ, eerste lijn en gespecialiseerde zorg. De samenstelling van het team, de expertise en hun onafhankelijke positie lijken belangrijke succesfactoren. Om het team succesvol te kunnen voortzetten, hebben we aanbevelingen geformuleerd.

Producten

Titel: Expertise aan de voorkant. Evaluatie van een consultatie en adviesteam jeugd ggz
Auteur: Sumayah Vandenbussche en Mona Habibuw
Titel: Expertise aan de voorkant: evaluatie van een Consultatie en Adviesteam jeugd GGZ Gooi en Vechtstreek
Auteur: S.Vandenbussche, M. Hoogsteder, C. Bergsma, V. Dörenberg, C. van der Hoeven, M. Chin A Paw
Titel: Expertise aan de voorkant: Evaluatie van een Consultatie en Adviesteam jeugd-ggz in Gooi en Vechtstreek.
Auteur: Vandenbussche, S. & Hoogsteder, M., m.m.v. V. Dörenberg en M. Zwaanswijk
Titel: Expertise aan de voorkant: Evaluatie van een Consultatie en Adviesteam jeugd-ggz in Gooi en Vechtstreek (II)
Auteur: Vandenbussche, S. & Hoogsteder, M. (2019).
Titel: Tussen huisarts, jeugdarts en gemeente in de regio Gooi en Vechtstreek. Een juridische beschouwing over het ‘Consultatie en Adviesteam jeugd-GGZ’.
Auteur: Dörenberg, V. i.s.m. S. Vandenbussche & M. Hoogsteder

Verslagen


Eindverslag

Psychosociale problemen komen veel voor bij de Nederlandse jeugd, naar schatting bij één op de zes kinderen of adolescenten. Preventie, signalering en behandeling, evenals de financiering hiervan, vallen per 2015 onder de verantwoordelijkheid van gemeenten.
Acht gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek hebben in het kader van de Jeugdwet een Consultatie en Adviesteam Jeugd GGZ opgericht, kortweg CenA team. Dit team bestaat uit twee jeugdartsen en een klinisch psycholoog Kind en Jeugd. Het CenA team ondersteunt huisartsen in de regio, gemeentelijke jeugdconsulenten en andere verwijzers bij vragen en verwijzingen op het gebied van psychische en psychosociale problemen.

In de jaren 2015 – 2017 heeft het CenA team zich ontwikkeld tot een expertteam en brengt drie werelden bij elkaar: de huisartsen, gemeentelijke uitvoeringsdiensten en de JGZ. Het is een verbinder in de regio geworden.
Het CenA team heeft verwijzers en ouders ondersteund voor meer dan 700 jeugdigen van 0 tot 18 jaar, iets meer kinderen tussen 0 en 12 jaar dan adolescenten vanaf 13 jaar en vermoedelijk iets meer jongens dan meisjes. De grootste groep van deze jeugdigen hadden vooral ‘andere’ psychische klachten dan de meest bekende, blijkbaar onbegrepen door de verwijzers. De groep met dit type klachten nam toe in de drie jaar. Andere klachten van jeugdigen waren prikkelbaar of boos gedrag, angst- en spanningsklachten, overactiviteit, somberheid en depressie.
De meest voorkomende aanmeldklachten bij het CenA team bleken ook de meest voorkomende geregistreerde psychische problemen in huisartsenpraktijken, zowel in de regio Gooi en Vechtstreek als in vergelijkbare regio’s in de rest van Nederland.

Het CenA team voorziet in een behoefte bij verwijzers in de regio. Ze bieden aan jeugdconsulenten en JGZ-professionals vooral consultatie en aan huisartsen vooral vraagverheldering voor ouders. Het team biedt zelf weinig behandeling of begeleiding, het verwijst jeugdigen naar een breed spectrum van zorg en ondersteuning. Eén op de zes jeugdigen wordt naar de specialistische ggz verwezen, anderen naar de basis ggz, de jeugdhulpverlening, maatschappelijk werk, welzijn, pedagogische hulp of nog anders. Verwijzingen van jeugdigen door het CenA team naar de specialistische ggz zijn over de drie jaar gelijk gebleven.

Huisartsenpraktijken in Gooi en Vechtstreek registreerden in 2017 iets meer jeugdigen met psychosociale problematiek dan elders in vergelijkbare regio’s, vooral met overactiviteit en met angst- en spanningsklachten. Er is in Gooi en Vechtstreek net als in vergelijkbare regio’s sprake van een lichte stijging van het aandeel jeugdigen met psychische problemen in 2017 ten opzichte van 2013.

Zowel verwijzers als ouders en jeugdigen zijn zeer tevreden over het CenA team, de kennis en expertise van de teamleden, de werkwijze en de manier waarop zij hun taken uitvoeren.
Verwijzers en ouders zeiden weinig vragen of twijfels te hebben over het omgaan met persoonsgegevens, privacy en gegevensbescherming in het contact met het CenA team. Onze juridische analyse heeft wel enkele privacy risico’s blootgelegd in de organisatie en werkwijze van het team. Deze hangen samen met de verscheidenheid in taken die het CenA team uitvoert en de onduidelijkheid over de verschillende (juridische) rollen en verantwoordelijkheden bij de uitvoering van deze taken.

Concluderend lijkt het CenA team een passende transformatie voor het tijdig signaleren en verwijzen van jeugdigen met psychische of psychosociale problemen, en het ondersteunen van een variëteit aan verwijzers in de regio. Om het team succesvol te kunnen voortzetten, hebben we aanbevelingen geformuleerd voor het CenA team en voor de regiogemeenten.

Sinds 2015 is in de regio Gooi en Vechtstreek het Consultatie- en Advies team Jeugd GGZ opgericht om verwijzers, in het bijzonder huisartsen, te ondersteunen bij hulpverlening aan en/of verwijzingen van kinderen met psychosociale klachten. Het team bestaat uit twee jeugdartsen en een kinder- en jeugdpsycholoog en werkt onafhankelijk. Deze samenstelling en werkwijze is nieuw en uniek in Nederland. De werkwijze en effecten worden door VUmc in samenwerking met het team onderzocht.

Met kwalitatieve onderzoeksmethoden brengen we de werkwijze van het team in kaart: aan de hand van (beleids)documenten en oriënterende interviews met sleutelfiguren. Binnenkort houden we online focusgroepen met ouders en kinderen en met professionals. Op basis van deze resultaten schrijven we een rapport over de integrale werkwijze van het Consultatie en Adviesteam jeugd GGZ. Ook ontwikkelen we een juridische handreiking voor het zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens bij inzet van het Consultatie en Adviesteam jeugd GGZ.

De kwantitatieve evaluatie zal bestaan uit het analyseren van de registratiedata van het team, aangevuld met dossiergegevens van verwezen jeugdigen en NIVEL Zorgregistratie data (NZR data). Deze analyses zullen informatie opleveren over de effecten van de inzet van het Consultatie en Adviesteam jeugd GGZ ter ondersteuning van huisartsen en andere verwijzers bij het verwijzen van kinderen/jeugdigen met psychosociale problematiek.

Samenvatting van de aanvraag

Psychische problemen bij jeugdigen tussen 0 en 18 jaar komen veel voor, in Nederland naar schatting bij één op de zes kinderen. Signalering en behandeling van deze psychische problemen valt per 2015 onder verantwoordelijkheid van gemeenten, maar is per gemeente of regio verschillend georganiseerd. Een centrale rol van de jeugdgezondheidszorg, in het bijzonder de jeugdarts, ligt hier voor de hand, maar is tot nu toe nog niet onderzocht.

De regio Gooi en Vechtstreek is in 2014 gestart met een Consultatie- en Adviesteam jeugd GGZ als pilot ter ondersteuning van enkele huisartsenpraktijken. In 2015 is het team uitgebreid over zeven gemeenten. Dit team is multidisciplinair en bestaat uit jeugdartsen en een klinisch psycholoog; een kinder- en jeugdpsychiater en andere expertise is op aanvraag inzetbaar. Het team kent een integrale werkwijze en geeft consultaties aan verwijzers of adviseert aan jeugdigen en/of hun ouders tot 18 jaar met (een vermoeden van) psychische en psychosociale problemen. Daarmee levert het sociaal-medische expertise aan ‘de voorkant’ voor de hele regio. Het team ondersteunt hiermee huisartsen, de gemeentelijke toegangen tot jeugdzorg, overige verwijzers en scholen.

Dit C en A team is uniek qua expertise en organisatievorm en geeft vorm aan de JGZ als preventieve basis in de integrale zorg voor jeugd. In het project wordt de werkwijze van het team beschreven en geëvalueerd en trends weergegeven over signalering, consultaties, behandeling en verwijzingen. Ook worden kosten in de regio in beeld gebracht over de periode 2014 tot en met 2017. Trends in de regio worden vergeleken met landelijke cijfers uit vergelijkbare regio’s waar signalering en verwijzing bij jeugd met psychische problemen op een andere manier is georganiseerd.

Tot slot wordt in beeld gebracht welke samenwerkingsafspraken in de regio Gooi en Vechtstreek zijn gemaakt tussen gemeenten, huisartsen, jeugdgezondheidszorg en jeugdggz-aanbieders. Tevens wordt onderzocht hoe privacy, beroepsgeheim en gegevensuitwisseling zijn geregeld en worden deze getoetst aan wettelijke kaders.

Kenmerken

Projectnummer:
736200004
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2020
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. M.H.H. Hoogsteder
Verantwoordelijke organisatie:
Amsterdam UMC - locatie VUmc