Duur van de machtigingen JeugdzorgPlus
Projectomschrijving
Kinderrechters blijken vaker kortdurende machtigingen gesloten jeugdhulp af te geven en deze machtigingen worden vaker verlengd. Het streven is om een plaatsing in de JeugdzorgPlus zo kort mogelijk te laten duren. Ondanks de kortere machtigingen wordt de verblijfsduur echter niet korter. Verlengingen hebben een negatieve invloed op de voortgang van de behandeling en zorgen voor onzekerheid en stress bij jongeren.
Uit het onderzoek blijkt dat de toename van het aantal plaatsingen met instemming van ouders kan worden verklaard door de gevolgen van de Jeugdwet: zorg moet zo licht en vrijwillig mogelijk zijn. De verschillen tussen regio’s kunnen deels worden verklaard door het zorgaanbod. Een vrijwillige plaatsing kan recht doen aan ouders, maar de ouderkind relatie kan ook ernstig onder druk komen te staan en er is niet altijd sprake van échte instemming van ouders. Jongeren die geplaatst zijn vanuit het vrijwillig en het gedwongen kader verschillen met name wat betreft gezinsproblematiek en de motivatie van ouders.
In april 2022 verscheen in het Tijdschrift voor Orthopedogagiek een artikel over dit onderzoek.
Verslagen
Eindverslag
In deze studie zijn twee trends binnen de JeugdzorgPlus onderzocht: de toename van het aantal kortdurende machtigingen en verlengingen van machtigingen, en verklaringen daarvoor van jeugdzorgprofessionals en kinderrechters. En daarnaast is de toename van het aantal vrijwillige plaatsingen (met instemming van ouders) onderzocht, mogelijke verklaringen daarvoor en verschillen tussen jeugdigen in de JeugdzorgPlus in het vrijwillig en gedwongen kader (met kinderbeschermingsmaatregel). Om antwoord te geven op de onderzoeksvragen zijn cliëntregistratiegegevens geanalyseerd; interviews afgenomen bij kinderrechters; en enquêtes afgenomen bij professionals die betrokken zijn (geweest) bij jongeren in de JeugdzorgPlus en jongeren. Eveneens zijn enkele ouders zijn geïnterviewd.
Samenvatting van de aanvraag
Volgens het CBS krijgen jaarlijks ongeveer 20.000 jeugdigen te maken met een vorm van residentiële hulpverlening en 10% daarvan betreft een plaatsing in een instelling voor gesloten jeugdzorg, JeugdzorgPlus. Voor plaatsing in een instelling voor gesloten jeugdzorg is een machtiging gesloten jeugdhulp nodig. Deze wordt door de kinderrechter afgegeven en mag voor maximaal één jaar worden uitgesproken. Tegen het einde van de duur van de machtiging kan de rechter deze verlengen indien daarom verzocht wordt. Uit de praktijk komen signalen dat rechters vaker kiezen voor korter durende machtigingen (bijvoorbeeld 3 in plaats van 6 maanden) in plaats van langer durende machtigingen (bv 6 maanden of een jaar) en vaker oordelen dat verlenging van machtigingen noodzakelijk is. Omdat er geen landelijke cijfers beschikbaar zijn over de duur van de machtiging en eventuele verlengingen, is het niet duidelijk of dit signaal uit de praktijk klopt. Ook is niet duidelijk wat verklaringen voor deze (mogelijke) trend zijn.
Het werken met korter durende machtigingen lijkt negatief uit te pakken voor de resultaten van zorg. Enerzijds vanwege de bereidheid en motivatie van jeugdigen om mee te werken aan de behandeling, anderzijds vanwege de keuzes die professionals maken bij de inzet van een behandeling. Professionals zetten soms passende behandeling niet in, omdat deze langer duurt dan de duur van de machtiging en het onzeker is of deze verlengd gaat worden.
Vanuit overheid en samenleving is de laatste tijd veel aandacht voor het nut en de noodzaak van vrijheidsbeneming van kwetsbare jongeren. In maart 2019 is door minister De Jonge een actieplan aan de Tweede Kamer aangeboden rondom passende zorg voor kwetsbare jongeren. Eén van de doelen is het terugdringen van het aantal plaatsingen in de gesloten jeugdzorg en het verkorten van de verblijfsduur. Mogelijk dat deze maatschappelijke aandacht voor minder én korter durende plaatsingen in gesloten zorg een rol speelt bij besluitvorming van kinderrechters met betrekking tot een machtiging gesloten jeugdhulp. De centrale vraagstellingen in dit onderzoek zijn dan ook of de in de praktijk gesignaleerde veranderingen in duur van de machtigingen met cijfers te onderbouwen zijn, welke mogelijke verklaringen er voor eventuele veranderingen zijn en welke effecten een kortere duur van de machtiging heeft op de behandeling en motivatie van jeugdigen in de gesloten jeugdzorg. Bij drie instellingen voor JeugdzorgPlus wordt aan de hand van eigen clientadministratiegegevens nagegaan of de in de praktijk gesignaleerde veranderingen in duur van de machtigingen klopt. Om te verkennen wat mogelijke verklaringen zijn voor deze trendbevindingen zullen (telefonische) interviews worden gehouden met 5 kinderrechters. Deze interviews zijn kwalitatief van aard en worden uitgevoerd volgens de principes van Grounded Theory. Om na te gaan wat de effecten van kortdurende machtigingen en verlengingen zijn op de inzet van behandeling en de motivatie voor behandeling van jeugdigen, zal een korte digitale enquête worden voorgelegd aan 30 jeugdigen en 30 professionals. Eveneens zullen ouders van de in het onderzoek betrokken jongeren bevraagd worden op mogelijke effecten. Antwoord op de vraag of de trend van korter durende machtigingen en meer verlengingen klopt, wat verklaringen daarvoor zijn en wat effecten zijn op behandeling en motivatie van jongeren, levert aanknopingspunten op om de verwijzing naar en invulling van de behandeling binnen de gesloten jeugdzorg verder aan te scherpen en te verbeteren.