Doen wat werkt: Het eerste effectiviteitsonderzoek in Nederland naar een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling - Resolutions Approach.
Projectomschrijving
Achtergrond
De Resolutions Approach is een oplossingsgerichte aanpak van kindermishandeling (ontwikkeld door Susie Essex) waarbij gezinnen, hun sociale netwerk en hulpverleners samenwerken zodat kinderen veilig kunnen opgroeien.
Onderzoeksvraag
In dit project wordt de effectiviteit van de Resolutions Approach, een methode die reeds wordt toegepast in de jeugdzorg, onderzocht bij gezinnen met kinderen tussen 8 en 18 jaar oud. Doel is veiligheid in het gezin in de toekomst Ouders hoeven de mishandeling in het verleden niet te bekennen.
Methode
Het effectiviteitsonderzoek wordt uitgevoerd met behulp van een N=1 onderzoeksdesign en geïndividualiseerde metingen. Voor, regelmatig tijdens, en na de behandeling wordt bij ouders en kinderen informatie verzameld over de veiligheid in het gezin, posttraumatische stressklachten, emotionele en gedragsproblemen bij het kind, opvoedingsstress bij de ouders en de band tussen ouders en kind. Na de behandeling wordt bij gezinsleden informatie verzameld middels een kwalitatief interview. Dit onderzoek is een samenwerking tussen Centrum ‘45, Rivierduinen, De Waag, Altra, Kenter en de Universiteit van Amsterdam.
Resultaten
In dit onderzoek hebben we aanwijzingen gevonden dat Resolutions Approach interventie effectief is in gezinnen waar vermoedens van kindermishandeling bestaan. Gepersonaliseerde frequente metingen - afgenomen tweewekelijks tijdens de baseline en interventie fasen, en informatie vanuit kwalitatieve interviews met gezinsleden laten dit beeld zien. Gezinnen rapporteren duidelijk verbeteringen in veiligheid en vermindering in conflicten. Informatie afkomstig uit uitgebreide metingen voor en na de interventie laat een iets minder eenduidig beeld zien; in zeker de helft van de gezinnen zien we positieve verbeteringen in incidenten van kindermishandeling. In andere gezinnen zijn we voorzichtig met de conclusie wegens ontbrekende data, of data waarvan we weten dat die in strijd is met andere informatiebronnen. Bij deze gezinnen lijkt een persoonlijke aanpak (gepersonaliseerde, korte, metingen; kwalitatieve interviews) beter te werken, dan versturen van volledige vragenlijsten via de mail.
Over het algemeen worden weinig sociaal-emotionele problemen bij kinderen gerapporteerd; de meeste ouders geven lage tot gemiddelde mate van ouderlijke stress aan. Uit kwantitatieve gegevens komt niet naar voren dat openheid van communicatie over onveiligheid in gezinnen gerelateerd is aan daling in aantallen van kindermishandeling incidenten. Resultaten van kwalitatieve interviews laten echter een stijging in communicatie zien tussen gezinsleden en netwerk over onveiligheid in het gezin. Tegelijkertijd rapporteren gezinsleden tijdens interviews een verbetering in veiligheid in het gezin.
Over het algemeen genomen hebben kinderen minder deelgenomen aan dit onderzoek, en voelde een deel van de kinderen zich ook weinig betrokken bij de interventie. Dit is deels te verklaren doordat in sommige gezinnen de ouders geen toestemming gaven aan kinderen voor deelname. Het bereiken van kinderen in deze gezinnen en verhogen van betrokkenheid bij de interventie en bij het onderzoek blijft een heel belangrijk punt waar in vervolgprojecten nog grotere aandacht aan gegeven zou moeten worden.
Interventie-specifiek: Het RA-protocol lijkt in alle gezinnen goed geïmplementeerd te zijn. Het rollenspel-onderdeel van de interventie vormt hier een uitzondering op. In de eerste instantie lijkt rollenspel niet nodig te zijn geweest in gezinnen. Tijdens de supervisie sessies blijkt echter dat behandelaren ondanks de extra training, het toch moeilijk vonden om deze sub-interventie te gebruiken.
Verslagen
Eindverslag
In dit project is onderzocht of een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling effectief is bij het stoppen van kindermishandeling. Het gaat om de aanpak Resolutions Approach. Kern van deze aanpak is dat geheimhouding over kindermishandeling en huiselijk geweld wordt doorbroken. Dat gebeurt door het maken van een beeldverhaal en het inzetten van het sociale netwerk. Het doorbreken van de geheimhouding kan een werkingsmechanisme van deze interventie zijn. Is er een relatie tussen het afnemen van het aantal incidenten van kindermishandeling en het doorbreken van de geheimhouding? Concreet is onderzocht of er na afloop van deze interventie nieuwe incidenten van kindermishandeling zijn. Ook is onderzocht of de interventie leidt tot minder ouderlijke stress, minder posttraumatische stressreacties en minder emotionele/gedragsproblemen bij kinderen. Wij maakten gebruik van Single-case Experimentele Design methodologie.
De Resolutions Approach is een oplossingsgerichte aanpak van kindermishandeling ontwikkeld door Susie Essex. Gezinnen, hun sociale netwerk en hulpverleners werken samen zodat kinderen veilig kunnen opgroeien. Ouders hoeven de mishandeling in het verleden niet te bekennen. Het doel is veiligheid in het gezin in de toekomst. De methode wordt al toegepast in de jeugdzorg. In dit ZonMw-project wordt de effectiviteit van de Resolutions Approach onderzocht bij gezinnen met kinderen tussen 8 en 18 jaar oud met behulp van een N=1 onderzoeksdesign en geïndividualiseerde metingen. Voor, regelmatig tijdens en na de behandeling wordt bij ouders en kinderen informatie verzameld over de veiligheid in het gezin, posttraumatische stressklachten, emotionele en gedragsproblemen bij het kind, opvoedingsstress bij de ouders en de band tussen ouders en kind. Dit onderzoek is een samenwerking tussen Centrum '45, Rivierduinen, Altra Jeugdzorg, De Waag, Family Supporters en de Universiteit van Amsterdam.
Samenvatting van de aanvraag
Kindermishandeling, waaronder fysieke en emotionele mishandeling of verwaarlozing en getuige zijn van huiselijk geweld, komt vaak voor. De gevolgen van kindermishandeling zijn ernstig voor kind en gezin. Internaliserende en externaliserende symptomen bij het kind kunnen het gevolg zijn. Deze symptomen kunnen tot op latere leeftijd blijven voortbestaan. Bovendien is er een kans op intergenerationele overdracht: een deel van de mishandelde kinderen van nu kunnen toekomstige mishandelende ouders zijn. Daarom is het van wezenlijk belang om effectieve interventies voor het stoppen van kindermishandeling voor handen te hebben.
De etiologie van kindermishandeling is multifactorieel. Kenmerken van kind en ouders, het sociaal netwerk en juridisch-maatschappelijke factoren spelen hierbij een rol. Het is dan ook belangrijk dat een aanpak kindermishandeling rekening houdt met deze complexe interacties van verschillende factoren. Bovendien gaat men er bij het behandelen van kindermishandeling meestal vanuit dat er pas met ouders is samen te werken, als de ouders schuld aan de mishandeling hebben bekend.
Een aanpak die multidisciplinair en oplossingsgericht is, is de Resolutions Approach. De Resolutions Approach is er niet op gericht dat ouders schuld bekennen, maar op het verbeteren van onderlinge relaties en veiligheid in het gezin. De Resolutions Approach wordt sinds 2009 binnen de Jeugdzorg gebruikt, onder andere door de leden van deze projectgroep. Zij trainen ook professionals in deze methode. Alhoewel clinici positieve effecten van de Resolutions Approach zien en de gezinnen tevreden zijn met de aanpak, is de methode tot nu toe nog onvoldoende onderzocht op effectiviteit.
Het hoofddoel van dit project is om de effectiviteit van de Resolutions Approach te onderzoeken in 9 gezinnen met kinderen in de leeftijd tussen 8 en 13 jaar, waar sprake is van kindermishandeling. Om dit te onderzoeken maken we gebruik van Single-Case Experimental Design (SCED) methodologie. We gebruiken dit design omdat eerdere pogingen om onderzoek te doen bij grotere groepen gezinnen binnen deze doelgroep beperkt succesvol bleken. Bovendien maken de heterogeniteit van de problematiek en het innovatieve karakter van de behandeling het Single-Case Experimental Design (SCED) bij uitstek geschikt voor dit onderzoek.
We onderzoeken of de Resolutions Approach effectief is in het voorkomen van nieuwe incidenten van kindermishandeling, het verlagen van de ouderlijke stress en het verminderen van de internaliserende en externaliserende problemen van kinderen en het versterken van de band tussen ouders en kind. Bovendien kijken we naar het potentieel werkzaam mechanisme achter de Resolutions Approach. We onderzoeken of het doorbreken van de geheimhouding binnen het gezin samenhangt met de terugloop van het aantal incidenten van kindermishandeling binnen het gezin. De resultaten van deze studie zullen verspreid en geïmplementeerd worden via bestaande samenwerkingsverbanden met verschillende opleidingscentra, supervisie aan collega’s en (inter)nationale congressen en publicaties.
Uniek aan ons project is, dat de onderzoeksvraag vanuit de klinische praktijk is ontstaan (geïnitieerd door projectlid Sepers namens de praktijkinstellingen) en in samenwerking met de onderzoekspraktijk heeft geresulteerd in dit voorstel. Professionals in de praktijk zullen direct iets hebben aan de uitkomsten van dit onderzoek. Met dit project dragen we actief bij aan de ontwikkelingen op het gebied van het thema ‘bridging the gap between practice and science’.