Thema 4. Effectieve behandeling van externaliserende gedragsproblemen met een beperkt aantal werkzame elementen.

De afgelopen jaren is de kennis over effectiviteit van interventies tegen externaliserende gedragsproblemen sterk toegenomen. Interventies blijken externaliserende gedragsproblemen substantieel te kunnen verminderen, met blijvende positieve gevolgen voor de ontwikkeling van kinderen en bijbehorende kostenbesparingen. De effectiviteit van bestaande interventies tegen gedragsproblemen verschilt echter sterk tussen cliënten. Deze grote verschillen in effectiviteit worden vermoedelijk in belangrijke mate verklaard door de grote diversiteit in aard en oorzaken van gedragsproblemen, en de grote diversiteit in inhoud en uitvoering van gebruikte interventies. Helaas wordt de kennis over de effectiviteit van verschillende interventies voor verschillende kinderen nog onvoldoende benut, zodat het merendeel van de kinderen met externaliserende gedragsproblemen vermoedelijk van de meest effectieve hulp verstoken blijft. Twee belangrijke oorzaken hiervoor lijken: (1) wildgroei aan interventies waarvan effecten en zinnigheid grotendeels onbekend zijn, waardoor veelal wordt gekozen voor niet- of minder effectieve behandelingen en (2) zelfs de effecten van de meest effectieve interventies zijn nog bescheiden, en worden niet altijd overal behaald. Bij beide problemen speelt de heterogeniteit in oorzaken en in stand houdende factoren van externaliserende gedragsproblemen een rol: Zowel in de keuze voor interventies als in het vergroten van effectiviteit dient de aanpak afhankelijk van de aard van de problematiek van het betreffende systeem te zijn, aangezien verschillende factoren bij verschillende kinderen gedragsproblemen in stand kunnen houden. In dit project zullen de problemen van wildgroei aan interventies en matige effectiviteit worden aangepakt door 1a) De keuze voor de meest effectieve interventie per kind te bepalen door het ‘indikken’ van de huidige kennis in een beslisboom van in te zetten werkzame elementen op basis van een beperkt aantal kind-, gezins- en contextuele factoren, waarin de meest effectief gebleken interventie voor iedere combinatie van werkzame elementen wordt voorgeschreven. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bestaande data in het consortium, waaronder analyse van werkzame elementen (Fase 1), RCT’s van effectieve interventies met moderatoren en mediatoren, ROM data, en twee meta-analytische databestanden. 1b) De effecten en belemmerende factoren voor het gebruik van deze beslisboom in de praktijk te onderzoeken middels een proef-implementatie; 2) De effectiviteit van de meest effectieve interventies tegen externaliserende gedragsproblemen te vergroten door optimalisering van twee werkzame kernelementen van alle werkzame interventies op dit gebied, die tot nu toe niet altijd ten volle worden benut. Dit zijn (a) emotie regulatie training en (b) bindingen met systemen rond cliënten versterken. De meest effectieve aanpak van emotie regulatie wordt bepaald in een tweetal micro-trials bij jongeren met externaliserende gedragsproblemen zonder en met LVB. Effectiviteit van het versterken van bindingen met systemen rond cliënten wordt quasi-experimenteel getoetst bij terugkeer van residentieel geplaatste jongeren naar huis. Zodoende zal door dit project direct voor professionals en cliënten duidelijk zijn welke aanpak voor welk kind en gezin aangewezen is (1) en hoe daarmee de grootst mogelijke blijvende reductie in gedragsproblemen bereikt kan worden (2).