BRAM: een effectieve interventie bij vechtscheidingen waarbij justitie en sociaal werk samenwerken?

Scheidingen komen veel voor in Nederland. Voor kinderen die hierbij betrokken zijn, is het belangrijk dat een scheiding goed verloopt. Als dit zo is, hoeven kinderen geen schade te ondervinden aan de scheiding. Helaas verlopen scheidingen niet altijd goed en in 20% van de scheidingen loopt het uit op een vechtscheiding. In die situatie zijn er veel lang doorwerkende negatieve gevolgen voor betrokken kinderen. Om gezinnen te ondersteunen die in een complexe echtscheidingssituatie (verder: vechtscheiding) zijn verwikkeld, bestaan verschillende initiatieven. Een van de initiatieven is BRAM. Het doel van BRAM is om de schade voor kinderen die betrokken zijn bij een vechtscheiding te beperken. Het belangrijkste hierbij is het verminderen van langdurige conflicten tussen de ouders. Bij BRAM (ontwikkeld en uitgevoerd in de 14 Twentse gemeenten) werken justitie en hulpverlening met elkaar samen: een vernieuwend aspect. Om deel te kunnen nemen aan BRAM moeten gescheiden of scheidende ouders verwezen worden door een kinderrechter tijdens een zitting in de rechtbank. In een beperkt aantal bijeenkomsten (5 à 8 in ongeveer 3 maanden) werken de ouders, onder begeleiding van twee gespecialiseerde social workers, aan het komen tot goed werkende afspraken over de omgang met hun kind(eren). De bijeenkomsten hebben een bepaalde opbouw en steunen op uitgangspunten als de systeemtheorie, meerzijdige partijdigheid, de contexttheorie en de theorie van bemiddeling. Hoewel BRAM inmiddels drie jaar wordt uitgevoerd, is er weinig zicht op de opbrengst ervan. In het huidige onderzoeksprogramma wordt de effectiviteit van BRAM onderzocht. Twee onderzoekslijnen worden uitgevoerd. De eerste lijn richt zich op het in kaart brengen van werkende elementen van BRAM. Hiervoor wordt literatuuronderzoek gedaan; wat is er al bekend over werkzame elementen bij het ondersteunen van ouders die in een problematische echtscheidingssituaties verkeren? In hoeverre worden deze werkzame elementen ingezet bij BRAM? Daarnaast worden BRAMmers, rechters en ouders bevraagd op wat zij als werkende elementen hebben ervaren. Deze bevindingen worden gecombineerd met de literatuurstudie, zodat duidelijk wordt welke elementen van BRAM als werkend kunnen worden beschouwd. De tweede lijn richt zich op het in kaart brengen van de effecten van BRAM. In hoeverre verbetert de communicatie tussen de ouders? In hoeverre zijn er minder conflicten, en, nemen de betrokken kinderen dit ook zo waar? En hoe houdt het effect zich door de tijd heen? Om deze vragen te beantwoorden worden verschillende groepen ouders geïncludeerd in de studie. Ouders die beginnen met het BRAM traject, ouders die in het verleden een BRAM traject hebben afgerond en ouders die geen BRAM hebben gekregen, maar vergelijkbaar zijn met de ouders die dit wel hebben gehad. Tijdens het project wordt samengewerkt met verschillende partijen: de beroepsbeoefenaren die BRAM uitvoeren (afkomstig van drie instellingen voor maatschappelijke dienstverlening), de Raad voor de Kinderbescherming en de ouders. Er wordt voor overleg met de stuurgroep aangesloten bij de reguliere overleggen rond BRAM. Daarnaast wordt een projectgroep geformeerd, bestaande uit BRAMmers, afgevaardigden van de RvdK en de onderzoeker. Ook vanuit gemeentelijk perspectief wordt aangesloten. Tenslotte wordt ook contact gelegd met familierechters en advocaten. De opbrengsten van dit onderzoeksprogramma zijn: meer inzicht in werkzame elementen bij het ondersteunen van ouders die in een vechtscheiding verkeren en inzicht in de effecten van BRAM. Door meer in te zetten op de werkzame elementen kunnen de professionals vervolgens meer effect sorteren. Ook kan gekeken worden waar verbetering mogelijk is, zodat hier in training en intervisie meer aandacht aan kan worden besteed. Wanneer BRAM effectief blijkt te zijn in het normaliseren van vechtscheidingssituaties, kan deze aanpak mogelijk breder worden ingezet in Nederland. Zo worden meer kinderen bereikt die te maken hebben met ouders, die tijdens een vechtscheiding het belang van hun kinderen uit het oog (dreigen) te verliezen.