De interventie "Les(s) & More": een JGZ-aanbod voor MBO-leerlingen.
Projectomschrijving
GGD Gelderland-Midden (JGZ) heeft in samenwerking met het ROC de interventie“Les(s)&More” ontwikkeld. Les(s)&More beoogd de (risico)jongeren van het MBO met hun gezondheidsproblemen te bereiken en hen ondersteuning te bieden. Les(s)&More bestaat uit drie onderdelen; een lessenserie, een gezondheidsvragenlijst en een gezondheidspreekuur op school. De verwachting is dat jongeren zich door Les(s)&More meer bewust zijn van hun problematiek en eerder geneigd zijn gebruik te maken van het laagdrempelige hulpaanbod. De interventie is in het voorjaar van 2011 in pilot uitgevoerd en blijkt veelbelovend om de risicojongeren met hun gezondheidsproblemen te bereiken. Meer dan de helft van de jongeren maakte gebruik van het spreekuur en blijken overbelast op meerdere gezondheidsthema's. Middels subsidie van ZonMw wordt in de periode van november 2011 tot maart 2013 een vervolgonderzoek uitgevoerd met als doel inzicht te krijgen in het effect van Les(s)&More op de ervaren gezondheidsproblemen en zorgbehoeften bij jongeren van het MBO niveau 1 & 2.
Verslagen
Eindverslag
ACHTERGROND:
Onderzoek naar de gezondheid van MBO niveau 1 & 2 leerlingen is schaars. In grote bevolkingsstudies ontbreekt veelal deze specifieke doelgroep. Ook de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft onvoldoende in beeld welke gezondheidsproblemen zich voordoen bij deze zeer laag opgeleide jongeren, aangezien het laatste reguliere contactmoment plaatsvindt op 13-14 jarige leeftijd. Er zijn echter wel aanwijzingen dat laagopgeleide jongeren op verschillende gezondheidsthema’s het slechter doen dan hun hoogopgeleide leeftijdsgenootjes.
Ondanks het feit dat laag opgeleide jongeren voor verschillende gezondheidsgebieden een risicogroep vormen, is het bereik van bestaande hulpinstanties onvoldoende en zijn de ondersteuningsmogelijkheden ontoereikend. Daarnaast zijn er voor deze risicogroep geen evidence-based interventies voorhanden. Om de gezondheid van deze doelgroep te bevorderen heeft GGD Gelderland-Midden (afdeling Soa/Sense en JGZ) in samenwerking met ROC RijnIJssel de interventie 'Les(s) & More' ontwikkeld.
DE INTERVENTIE 'LES(S) & MORE':
'Les(s) & More' is een selectieve en geïndiceerde interventie gericht op de bevordering van de seksuele gezondheid en reductie van middelengebruik en bestaat uit drie onderdelen: 1) een lessenserie (4 klassikale lessen over relaties & seksualiteit en het gebruik van genotsmiddelen), 2) een gezondheidsvragenlijst (screening en triage van de gezondheid en zorgbehoeften en 3) een geïntegreerd JGZ/Sense spreekuur op de schoollocatie.
DOEL VAN HET ONDERZOEK:
Het doel van dit huidige project was tweeledig; 1) het in kaart brengen van de ervaren gezondheid en zorgbehoeften van MBO niveau 1 & 2 leerlingen, waarbij ook wordt gekeken naar de samenhang tussen de ervaren gezondheid en de gerapporteerde zorgbehoeften en 2) het onderzoeken van het relatieve effect van de interventie 'Les(s) & More'.
METHODE:
In een quasi-experimentele studie is het effect van de interventie 'Les(s) & More' geëvalueerd, met hulp van drie groepen: 1) controle groep (gezondheidsvragenlijst), 2) interventie groep 1 (lessenserie + gezondheidsvragenlijst), 3) interventie groep 2 (lessenserie + gezondheidsvragenlijst + aanbod JGZ/Sense spreekuur). Klassen van drie schoollocaties zijn verdeeld over de drie onderzoeksgroepen. Om de ervaren gezondheid en zorgbehoeften van MBO niveau 1 & 2 leerlingen (N = 318) te beschrijven, is gebruik gemaakt van de data die zijn verzameld direct na de lessenserie (T1). De data over het effect van de interventie zijn verzameld aan de hand van de gezondheidsvragenlijst, die op drie momenten is afgenomen. De nameting (T2) is door 214 leerlingen ingevuld direct na de spreekuren en de follow-up meting (T3) is door 68 leerlingen online ingevuld 6 maanden na de interventie. Voor de procesevaluatie zijn via evaluatieformulieren onder professionals (docenten en verpleegkundigen) en leerlingen de inhoud en kwaliteit van de lessenserie en de JGZ/Sense spreekuren beoordeeld.
De interventie Les(s) & More beoogd de (risico)jongeren uit het MBO niveau 1 & 2 onderwijs te bereiken en hen ondersteuning te bieden bij hun gezondheid.
De interventie Les(s) & More bestaat uit drie onderdelen; een lessenserie, een gezondheidsvragenlijst en een gezondheidspreekuur op school. In het voorjaar 2011 is de interventie Les(s) & More in pilotvorm uitgevoerd op een ROC locatie in Arnhem. Les(s) & More is tijdens de pilot geëvalueerd op zowel inhoud als proces. De interventie bleek veelbelovend om de risicojongeren met hun gezondheidsproblemen te bereiken. In november 2011 is er een vervolgstudie gestart met als doel inzicht te krijgen in het effect van Les(s) & More op de ervaren gezondheidsproblemen en zorgbehoeften bij jongeren van het MBO niveau 1 & 2. Via een quasi- experimentele studie wordt op dit moment nagegaan wat het relatieve effect is van een aanbod met alleen de lessen (LML groep), de lessen en het spreekuur (LMLS groep) vergeleken met een controlegroep die geen aanbod ontvangt (CON groep) op ervaren problematiek en zorgbehoefte van de jongeren. Daarnaast wordt de tevredenheid over de interventie geëvalueerd van zowel JGZ-professionals als docenten en leerlingen van het ROC.
Samenvatting van de aanvraag
GGD Gelderland Midden (afdeling JGZ) heeft in samenwerking met het ROC RijnIJssel afdeling de Pasvorm in Arnhem een interventie ontwikkeld “Les(s) & More”. Deze selectieve en geïndiceerde preventieve interventie richt zich op de hoog risicojongeren van het MBO niveau 1 & 2 (16-24 jaar) op het gebied van seksualiteitsproblematiek, middelengebruik en psychosociaal welbevinden. De interventie “Les(s) & More” bestaat uit drie onderdelen: 1) vier interactieve klassikale gezondheidslessen, 2) een triage via een gezondheidsvragenlijst, 3) geïntegreerde JGZ/Sense spreekuren op de schoollocatie. In dit project wordt via een quasi-experimentele studie op drie locaties nagegaan wat het relatieve effect van de lessen (LML) en de lessen + het spreekuur (LMLS) is, vergeleken met een controlegroep (CON) die geen interventie ontvangt, op ervaren problematiek en zorgbehoefte van de jongeren. Tevens wordt de tevredenheid over de interventie geëvalueerd.
Dit project past binnen twee prioriteiten van het ZonMw-programma ‘Vernieuwing uitvoeringspraktijk JGZ’: 1) Bereiken van risicogroepen en afstemmen van het aanbod en 2) Aansluiting van de JGZ-uitvoering bij de doelgroep vanaf 12 jaar door onder andere samenwerking met andere instellingen. De interventie “Les(s) & More” is innovatief door de combinatie van preventie en ondersteuning voor een nog nauwelijks bereikte risicogroep laagopgeleide en allochtone jongeren van MBO niveau 1 & 2 en door de samenwerking van de JGZ met het onderwijs.
Landelijk en regionaal bestaat er zorg over de seksuele gezondheid en leefstijl van jongeren in het MBO (Middelbaar Beroeps Onderwijs). Laag opgeleide en allochtone jongeren vormen een hoogrisicogroep omdat zij vaker riskant seksueel gedrag vertonen en daarnaast ook vaker overmatig genotsmiddelen gebruiken en meer psychosociale problemen hebben. Om de jongeren met seksueel risicogedrag en seksualiteitsproblemen hulpverlening te bieden heeft het Ministerie van VWS in 2008 een aanvullende subsidieregeling in het leven geroepen, Sense (seksualiteitsspreekuur). De GGD voert deze aanvullende hulpverlening uit maar bereikt juist nauwelijks de risicogroep waarvoor de regeling is bedoeld, laagopgeleide en allochtone jongeren. Daarnaast bereikt het huidige wettelijke JGZ-aanbod niet de (risico)jongeren in de leeftijd van 16-23 jaar. Tegelijkertijd vragen MBO opleidingen de GGD’en in Nederland om ondersteuning in de psychosociale begeleiding van deze risicojongeren.
Via uitvoeren van geïntegreerde JGZ/Sense spreekuren op de schoollocatie, na een gespecialiseerde lessencyclus rond seksualiteit, middelengebruik en psychosociaal welbevinden, is de verwachting dat deze risicojongeren zich meer bewust zijn van hun problematiek en meer geneigd zijn gebruik te maken van het laagdrempelige preventieve hulpaanbod.
De interventie “Les(s) & More” is in 2011 in een pilot studie getest bij 138 MBO leerlingen van niveau 1 & 2. Een groot deel van deze groep (de helft met een allochtone achtergrond) liet een ongezonde leefstijl zien en rapporteerde meerdere gezondheidsproblemen. Op de spreekuren kwamen leerlingen met complexe zorgvragen op verschillende thema’s en zij oordeelden zeer positief over het spreekuur.
De interventie lijkt veelbelovend in het bereiken van deze jongeren met complexe problematiek. Een vervolgstudie naar de effecten van de interventie is gewenst. Via een quasi-experimentele studie (met 2 interventie- en 1 controlecondities) kan de relatieve effectiviteit van de lessencyclus en het spreekuur worden aangetoond op het bereiken van de risicojongeren en het verminderen van hun ervaren problematiek en zorgbehoefte op korte en langere (6 maanden) termijn. Op basis van de uitkomsten van deze effectstudie kunnen aanbevelingen worden gedaan voor de implementatie van “Les(s) & More” vanuit JGZ.