Sociaal aan het Stuur, een interventie voor jeugdigen met een LVB.

Een tekort aan sociale vaardigheden ligt aan de kern van vele problemen die jeugdigen met een LVB ervaren. Zo voelen deze kinderen en jongeren zich vaker alleen en worden ze belemmerd in de opbouw en het onderhouden van een sociaal netwerk. Daarnaast laat onderzoek een relatie zien tussen sociale vaardigheden en psychiatrische problematiek bij jeugdigen met een LVB.

Bovenstaande problemen onderstrepen het belang van interventies die gericht zijn op het versterken van de sociale vaardigheden bij kinderen en jongeren met een LVB; door het sociale aanpassingsvermogen van deze jeugdigen te vergroten, zijn ze beter in staat om een sociaal netwerk op te bouwen, en meer regie te krijgen over het eigen leven. Onderzoek naar bestaande sociale vaardigheidstrainingen laten bij LVB jongeren echter een klein effect zien. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat deze trainingen onvoldoende aangepast zijn aan de kenmerken van LVB jeugdigen.

In 2002 is binnen de jeugd-ggz instelling Accare Drenthe/Overijssel een sociale vaardigheidstraining ontwikkeld specifiek gericht op LVB jeugdigen, de SOVA-LVB. Deze training is practice-based, en heeft zijn vorm gekregen vanuit de jarenlange ervaring van behandelaren met de LVB doelgroep. Recent heeft een vergelijking plaatsgevonden tussen de SOVA-LVB van Accare en de richtlijn voor het aanpassen van interventies voor de LVB-doelgroep van het Landelijk Kenniscentrum LVB. Hieruit bleek dat de beschreven werkwijze in het draaiboek van de huidige SOVA-LVB voor 60% overeenkomt met de richtlijn. Hoewel de training grotendeels voldoet aan de richtlijnen, is er dus ruimte voor optimalisering op basis van de huidige literatuur. Ook komt in de literatuur steeds duidelijker naar voren aan welke voorwaarden een sociale vaardigheidstraining moet voldoen om de geleerde vaardigheden te generaliseren naar de dagelijkse situatie van een cliënt met een LVB. Veel van deze inzichten zijn door Accare-behandelaren inmiddels opgenomen in de SOVA-LVB, maar maken nog geen deel uit van een uitgewerkte handleiding.

Door het project in verschillende fasen te doorlopen zal een nieuwe, goed onderbouwde interventie beschreven worden, getiteld ‘Sociaal aan het Stuur’.

1. Er wordt gestart met een brainstormsessie met LVB jeugdigen uit de cliëntenraad en behandelend professionals over waar een goede sociale vaardigheidstraining voor deze kinderen en jongeren aan moet voldoen. Daarnaast zal gekeken worden naar de richtlijnen van het Landelijk Kenniscentrum LVB en recent onderzoek op het gebied van effectieve interventies voor jeugdigen met een LVB.

2. Op basis van de uitkomsten uit de vorige fase zal het oorspronkelijke draaiboek (klapper), het werkboek en het overige cursusmateriaal worden aangepast en bewerkt.

3. In deze fase zal op meerdere locaties een pilot worden gedraaid met verschillende gedeeltes uit het draaiboek van ‘Sociaal aan het Stuur’. Cliënten, ouders en behandelaren zullen benaderd worden voor feedback op het nieuwe draaiboek.

4. Aan de hand van de vorige drie stappen in het onderzoek zal in deze fase de interventie ‘Sociaal aan het Stuur’ in definitieve vorm worden beschreven in een interactieve pdf. Na deze fase zal de interventie ‘Sociaal aan het Stuur’ ingebouwd worden op de internetsite van Accare, zodat deze breed beschikbaar is.

Het project wordt uitgevoerd in een samenwerking tussen Accare en de vakgroep Orthopedagogiek van de Rijksuniversiteit Groningen. Waar Accare vooral input zal leveren vanuit de praktijk, zal de universiteit verantwoordelijkheid dragen voor de wetenschappelijke kwaliteit van het achterliggende kader. Om dit project breed in te bedden maakt ‘Sociaal aan het Stuur’ deel uit van de Academische Werkplaats C4Youth, waar instellingen in de zorg voor jeugd, kennisinstituten en beleidsmakers met elkaar samenwerken. Daarnaast zal bij de ontwikkeling en uiteindelijke landelijke uitrol van de interventie ‘Sociaal aan het Stuur’ actief samengewerkt worden met het Landelijk Kenniscentrum LVB.