De werkrelatie met multi-probleemgezinnen en de rol van gehechtheid van behandelaren
Projectomschrijving
Multi-probleemgezinnen kampen met problemen op meerdere terreinen in hun leven. Er is nog weinig bekend over wat er werkt in de behandeling van deze gezinnen.
Onderzoek
Binnen een klinische populatie van multi-probleemgezinnen op de afdelingen Gezinspsychiatrie van Yulius en GGZ Drenthe is de werkrelatie onderzocht en hoe deze samenhangt met behandeluitkomsten. Tevens is onderzocht of gehechtheid van behandelaren van invloed is op de werkrelatie en behandeluitkomsten.
Resultaten
Uit het onderzoek kwam naar voren dat:
- Gezinnen na de behandeling minder psychopathologische problemen en problemen in het gezinsfunctioneren ervaren;
- Ouders gedurende de behandeling meer vertrouwen kregen in hun behandelaar en zichzelf;
- De gehechtheid van behandelaren van invloed is op de kwaliteit van de werkrelatie zoals ouders deze ervaren;
- Functioneren van het gezin bepalend is voor of zij een goede werkrelatie met hun behandelaren kunnen opbouwen en hoeveel behandelaren in de werkrelatie investeren.
Producten
Auteur: L. Gudde, C. Rijnberk, D. Beijer & S. Robbers
Auteur: M.M. Overbeek, C. Rijnberk, L. Gudde, S. Robbers, D. Beijer, A. Maras
Auteur: L. Gudde, C. Rijnberk, D. Beijer & S. Robbers
Auteur: L. Gudde, C. Rijnberk, D. Beijer & S. Robbers
Auteur: L. Gudde, C. Rijnberk, D. Beijer, M. Overbeek, S. Robbers & A. Maras
Auteur: L. Gudde, C. Rijnberk & M. Koper
Verslagen
Eindverslag
Multi-probleemgezinnen kampen met problemen op meerdere terreinen in hun leven. Er is nog weinig bekend over wat er werkt in de behandeling van deze gezinnen. Binnen een klinische populatie van multi-probleemgezinnen op de afdelingen Gezinspsychiatrie van Yulius en GGZ Drenthe is de werkrelatie onderzocht en hoe deze samenhangt met behandeluitkomsten. Tevens is onderzocht of gehechtheid van behandelaren van invloed is op de werkrelatie en behandeluitkomsten.
Uit het onderzoek kwam naar voren dat: 1) Gezinnen na de behandeling minder psychopathologische problemen en problemen in het gezinsfunctioneren ervaren; 2) Ouders gedurende de behandeling meer vertrouwen kregen in hun behandelaar en zichzelf; 3) De gehechtheid van behandelaren van invloed is op de kwaliteit van de werkrelatie zoals ouders deze ervaren; 4) Functioneren van het gezin bepalend is voor of zij een goede werkrelatie met hun behandelaren kunnen opbouwen en hoeveel behandelaren in de werkrelatie investeren.
Binnen de afdelingen Gezinspsychiatrie van Yulius en GGZ Drenthe loopt sinds 1 december 2014 een grootschalig onderzoek naar de kwaliteit van de werkrelatie met multi-probleemgezinnen en in hoeverre deze samenhangt met behandeluitkomsten. In april 2015 zijn hiervoor de eerste gezinnen en behandelaren benaderd om deel te nemen. Deelname houdt onder andere in dat er op een aantal momenten vragenlijsten moeten worden ingevuld en dat gesprekken tussen behandelaren en gezinnen worden gefilmd. Tot en met de zomer van 2016 zullen wij gezinnen blijven includeren voor het onderzoek, waarna de gegevens geanalyseerd zullen worden en de uitkomsten zullen worden verspreid. We zijn hard bezig om zoveel mogelijk vragenlijsten en video-opnamen te verkrijgen. We gaan er vanuit dat de uitkomsten veel kennis zullen opleveren over wat werkt in de behandeling van multi-probleemgezinnen. Deze kennis is erg belangrijk voor de Gezinspsychiatrie maar bijvoorbeeld ook voor behandelaren in wijkteams die met moeilijke gezinnen te maken hebben.
Samenvatting van de aanvraag
Het werken met multi-probleemgezinnen met complexe (psychiatrische) problematiek vraagt een andersoortig denken van hulpverleners en therapeuten. Ghesquière (1993) duidt de interactie tussen het gezin en de hulpverlener aan als de kern van het probleem in het werken met multi-probleemgezinnen. Juist bij dergelijke gezinnen is het extra belangrijk om een goede werkrelatie op te bouwen (Zoon & Berg-Le Clercq, 2013). Onderzoek naar de werkrelatie met gezinnen is tot nu toe onderbelicht, evenals onderzoek naar de wederkerigheid in de relatie tussen hulpverleners en het gezin (Guzder e.a., 2011). Binnen een klinische populatie van multi-probleemgezinnen zal een onderzoek worden gestart naar de kwaliteit van de werkrelatie, de perceptie van het gezin op de werkrelatie, de rol van gehechtheidsrepresentaties van de behandelaars en behandeluitkomsten. De beoogde doelgroep, multi-probleemgezinnen, betreft een specifieke groep van volwassenen en jeugdigen die te maken hebben met psychiatrische problemen en vastlopen in hun gezinsfunctioneren. Gehechtheid is een prominent thema binnen de Gezinspsychiatrie. Naar de invloed van gehechtheidsrepresentaties van behandelaren op de werkrelatie en op de behandeluitkomsten is echter nog bijna geen onderzoek gedaan. Er wordt uitgegaan van de theorie dat behandelaren vanuit hun eigen gehechtheidsrepresentatie het gezin kunnen uitdagen en daarmee het gezin in beweging kunnen krijgen in de gewenste richting (Petrowski, Nowacki, Pokorny & Buchheim, 2011). Dit onderzoek zal de rol van de gehechtheidrepresentatie van de behandelaar in de totstandkoming en het beloop van de werkrelatie in kaart brengen, en daarmee ook rol van gehechtheid voor de behandeluitkomsten. De gezinspsychiatrische afdelingen van Yulius (Barendrecht) en GGZ Drenthe (Beilen) voeren gezamenlijk dit onderzoek uit. Op 4 meetmomenten (T0-T3) zullen met een aantal vragenlijsten verschillende factoren worden gemeten bij multi-probleemgezinnen, namelijk de mate van opvoedingsbelasting, de mate van ouderlijke psychopathologie, algemeen gezinsfunctioneren, psychopathologie van de kinderen, en het ervaren gevoel van invloed van ouders. Tussen T0 (aanmelding) en T1 (na het adviesgesprek) vindt een behandeling plaats die met name gericht is op procesdiagnostiek, waarbij er tussen intake en advies een behandelrelatie met een systeemtherapeut wordt gevormd. Deze behandelrelatie zal op 3 momenten worden gemonitord door middel van video-opnamen en een korte vragenlijst voor alle gezinsleden om de werkrelatie te evalueren. Tussen T1 en T2 vindt gedurende 6-16 weken specifieke intensieve behandeling plaats. Tijdens deze behandeling wordt wederom de werkrelatie gefilmd op 3 momenten en wordt wekelijks door alle gezinsleden een vragenlijst ingevuld om de werkrelatie te monitoren. Na de eindevaluatie van deze behandeling, na 3-4 maanden, vindt meting T2 plaats aangevuld met het meten van doelrealisatie (i.e., in welke mate zijn de voorafgaand aan de behandeling gestelde doelen behaald). Na nogmaals 3 maanden vindt er een follow-up meting plaats (T3). De gehechtheidsrepresentaties van 20 behandelaren worden bij aanvang van het onderzoek vastgesteld door getrainde onderzoekers door middel van een verhalend interview (Adult Script Assessment; Waters & Rodriques-Doolabh, 2004). De video-opnamen worden gescoord door middel van de System for Observing Family Therapy Alliances (SOFTA; Friedlander, et al, 2006). De SOFTA kent 4 schalen, namelijk ‘Betrokkenheid bij het therapeutisch proces’, ‘Emotionele connectie’, ‘Veiligheid binnen de therapeutische situatie’ en ‘Gedeelde doelen’. Hiermee kunnen specifieke onderdelen van de werkrelatie op verschillende momenten tijdens de behandeling in kaart worden gebracht en vervolgens op werkzaamheid worden onderzocht. Door T0-T1 te vergelijken met T1-T2-T3 kunnen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van de behandeling. Hierbij ligt de focus ligt op het identificeren van werkzame onderdelen van de werkrelatie en de invloed van de gehechtheidsrepresentaties van behandelaren op de werkrelatie en op de behandeluitkomsten. Er wordt getoetst of de verschillende gemeten aspecten van de werkrelatie een zijn voorspeller voor de behandeluitkomsten. De beoogde behandeluitkomsten zijn: het bereiken van een toegenomen gevoel van invloed, afname van psychopathologie bij alle gezinsleden, afname van de ervaren opvoedingsbelasting, verbetering van het gezinsfunctioneren en doelrealisatie. Binnen de twee jaar van de looptijd van dit project wordt ernaar gestreefd om minstens 50 gezinnen te includeren voor dit onderzoek. Via de Expertisecentra van Yulius en GGZ Drenthe zullen opleidingen worden ontwikkeld om de kennis uit dit onderzoek over te dragen. Hierbij ligt de nadruk op het aanleren van vaardigheden bij gezinsbehandelaren om hun eigen competenties (o.a. hun gehechtheidsrepresentaties) zo efficiënt mogelijk in te zetten in de alliantie met multi-probleemgezinnen.