Mobiele menu

Basishulp door gezinswerkers in Utrecht: kernelementen en effecten

Projectomschrijving

In dit project staat de uitvoer van Basishulp door gezinswerkers bij Lokalis in Utrecht centraal.

Basishulp

Basishulp bestaat uit een diversiteit van methodisch handelen waarmee gezinswerkers ondersteuning bieden aan gezinnen. De uitvoering is divers en het is niet precies omschreven hoe gezinswerkers basishulp in de praktijk uitvoeren. Wat gebeurt er tijdens het proces waarin gezinswerker en de ouders/kinderen samen aan de slag zijn om oplossingen te vinden voor de hulpvragen die het gezin heeft gesteld?

Onderzoek

Doel van dit onderzoek was om de werkzame elementen van de basishulp te identificeren. Er zijn observaties (filmopnames) uitgevoerd bij 25 gezinnen tijdens gespreksmomenten met gezinswerkers. De observaties laten zien dat de gezinswerkers de oplossingsgerichte manier van werken (72,4%) vaker toe passen dan het systeemgericht werken (21,4%). De gezinswerkers kunnen de specifieke technieken van de oplossingsgerichte gesprekvoering nog meer en vaker gaan toepassen dan ze nu al doen.

Producten

Titel: Basishulp in beeld (poster)
Auteur: De Graaf, Van den Berg, Meije, Van Beekhoven, Cromheecke en Pouwels
Titel: Presentatie Basishulp Lokalis in beeld
Auteur: De Graaf, Van den Berg, Van Beekhoven, Meije, Cromheecke, Pouwels
Titel: Basishulp Lokalis in beeld
Auteur: Ireen de Graaf, Germie van den Berg, Daniëlle Meije, Esther van Beekhoven, Robijn Pouwels, Hanneke Cromheecke
Link: https://assets-sites.trimbos.nl/docs/614872ad-25ab-48ff-b806-d803251f95b7.pdf

Verslagen


Eindverslag

De gezinswerker bij Lokalis te Utrecht is een nieuwe professional die een nieuwe invulling geeft aan het vak gezinswerker basishulp.

Dit observatieonderzoek had als kernvraag: Welke kernelementen van het oplossingsgericht en systeemgericht werken zien we in het praktisch handelen van gezinswerkers?
Oplossingsgericht en systeemgericht werken zijn twee belangrijke pijlers van basishulp.

Een observatieonderzoek is uitgevoerd: 25 filmopnames zijn gemaakt van gesprekken die gezinswerkers met hun klanten hebben.

Vanuit het perspectief van de praktijk bij Lokalis is dit observatieonderzoek een waardevol onderzoek gebleken. Lokalis is volop bezig met de doorontwikkeling van basishulp tot faciliterend hulpverlenen. De in dit onderzoek ontwikkelde taxonomie voor oplossingsgericht en systeemgericht werken, is bij Lokalis besproken tijdens de interne expliciteringsdagen over basishulp en heeft daarmee al bijgedragen aan het vormgeven van basishulp. Ook zijn de resultaten van dit observatieonderzoek teruggekoppeld zijn naar gezinswerkers en leidinggevenden van Lokalis, en benutten zijn deze resultaten in de verdere ontwikkelingen van basishulp.

In dit project staat de uitvoer van Basishulp door gezinswerkers bij Lokalis in Utrecht centraal.
Basishulp bestaat uit een diversiteit van methodisch handelen waarmee de gezinswerkers ondersteuning bieden aan gezinnen. De uitvoering is divers en het is niet precies omschreven hoe gezinswerkers Basishulp in de praktijk uitvoeren. Wat gebeurt er tijdens het proces waarin gezinswerker en de ouders/kinderen samen aan de slag zijn om oplossingen te vinden voor de hulpvragen die het gezin heeft gesteld?
Doel van dit onderzoek is om de werkzame elementen van de basishulp te identificeren en specificeren hoe deze elementen samenhangen met de resultaten van een lopend monitoringonderzoek bij de gezinnen (veerkracht, problematiek, tevredenheid).
In dit onderzoek worden observaties uitgevoerd bij 50 gezinnen tijdens verschillende gespreksmomenten met de gezinswerkers.Het onderzoek wordt uitgevoerd binnen de kennisinfrastructuur van de AWTJ-Utrecht en is onderdeel van het lopende monitoringonderzoek.

De onderzoeksvragen en methoden zijn:
1. Wat zijn de kernelementen van het methodisch handelen van de Basishulp?
Deze onderzoeksvraag wordt beantwoord m.b.v. de observaties conform de oorspronkelijke opzet. De wijzigingen hebben hierop dus geen invloed. Enkele aanpassingen in de uitvoering zijn hierin wel gemaakt, die we hieronder bij ‘andere aanpassingen’ melden en onderbouwen.

2. Wat is de samenhang tussen de diversiteit van de gezinnen (in achtergrondkenmerken, hulpvraag en problematiek) en de geboden kernelementen van de Basishulp?
Deze vraag beantwoorden we door de gezinswerkers een korte vragenlijst voor te leggen, die ze direct na de observatie zullen invullen. Het betreft o.a. vragen over algemene achtergrond - en gezinskenmerken, de hulpvraag, doel van het gesprek. Deze items zijn mede gekozen op de items in het format Gezinsplan (zie bijlage). We gebruiken hier niet de gezinsplannen zelf voor, omdat die mogelijk nog niet (volledig) zijn ingevuld op het moment van de filmopname.

3. Wat is de samenhang tussen de uitkomsten van de Basishulp bij de gezinnen en de geboden kernelementen van de Basishulp?
Deze vraag beantwoorden we door de gezinswerkers een korte vragenlijst (3 vragen) voor te leggen. Dit zijn enkele vragen uit het gezinsplan.

Samenvatting van de aanvraag

Sinds de invoering van de Jeugdwet draagt buurtteamorganisatie Stichting Lokalis zorg voor de Basiszorg voor jeugd en gezin in de gemeente Utrecht. Basishulp is de term waarmee Lokalis de ondersteuning door de buurtteams Jeugd en Gezin aanduidt. Het karakter van de Basishulp laat zich beschrijven als sociaal agogisch werk en wordt uitgevoerd door gezinswerkers. De gezinswerkers werken generalistisch, staan dichtbij gezinnen, zijn vrij toegankelijk en bieden ondersteuning op basis van een hulpvraag. Zij betrekken daarbij alle leefdomeinen en doen in de begeleiding van jeugdigen en gezinnen een groot beroep op eigen mogelijkheden van het gezinssysteem en het sociale netwerk daaromheen. Doel is het gezin te leren navigeren en te onderhandelen naar de middelen die zij nodig hebben om zo een duurzame verbetering van hun welzijn te realiseren. De Basishulp sluit daarmee aan op de leidende principes van het Utrechtse model voor de transformatie: 1) Gewoon opvoeden in plaats van problematiseren; 2) Het gezin in het dagelijks leven is uitgangspunt; 3) De inhoud staat centraal, niet het systeem; en 4) De veiligheid van het kind vormt altijd de ondergrens. En het levert daarmee een bijdrage aan de eerste twee transformatiedoelen uit de Jeugdwet: 1) het benutten van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden van jeugdigen en ouders met inzet van hun sociale netwerk en 2) gewoon opvoeden in plaats van problematiseren. De Basishulp bestaat uit een diversiteit van methodisch handelen waarmee gezinswerkers ondersteuning bieden aan gezinnen. Daarbij is het op dit moment nog onduidelijk hoe de gezinswerkers de Basishulp in de praktijk uitvoeren. Wat gebeurt er precies tijdens het proces waarin gezinswerker en de ouders en/of kinderen samen aan de slag zijn om oplossingen te vinden voor de hulpvragen die het gezin heeft gesteld? Het primaire doel van dit onderzoek is om de kernelementen van het methodisch handelen in de Basishulp te identificeren en te specificeren hoe deze kernelementen van het methodisch handelen samenhangen met de uitkomsten van de Basishulp bij de gezinnen. We identificeren de kernelementen van de Basishulp aan de hand van een zelfevaluatie-schema voor gezinswerkers, dat door Lokalis is ontwikkeld. We organiseren focusgroepen met gezinswerkers en klanten om daarop te reflecteren. Vervolgens voeren we observatieonderzoek uit om verder uit te diepen welke kernelementen de gezinswerkers in de praktijk laten zien. Voor dit observatieonderzoek worden bij 50 gezinnen filmopnames gemaakt tijdens verschillende gespreksmomenten met gezinswerkers. Om de uitkomsten van de Basishulp bij de gezinnen te evalueren sluiten we aan bij een recent gestart monitoring onderzoek naar het beloop en de effecten van de Basishulp van Lokalis (ZonMw project 70-73700-98-103). Dat onderzoek volgt 300 gezinnen gedurende twee jaar vanaf het moment van instromen bij een van de buurtteams en richt zich op de volgende resultaatmeting: of de veerkracht van gezinnen toeneemt, of de problematiek bij gezinnen afneemt, en of de klanten tevreden zijn over de werkrelatie met de gezinswerker. De 50 gezinnen in het voorgestelde observatieonderzoek maken deel uit van de onderzoekspopulatie van het al lopende monitoring onderzoek, waardoor het mogelijk is de verzamelde gegevens uit beide onderzoeken te koppelen. Zo kunnen we in kaart brengen hoe de kernelementen van het methodisch handelen in de Basishulp samenhangen met de uitkomsten van de Basishulp bij de gezinnen. Vervolgens zullen we gegevens over de samenhang tussen kernelementen en uitkomsten van de Basishulp bespreken tijdens zogeheten methodische transformatie bijeenkomsten. Dit zijn bijeenkomsten met o.a. cliënten, experts en gezinswerkers, die in het kader van het monitoring onderzoek worden georganiseerd. Aanvullende informatie over de wijze waarop kernelementen van de Basishulp bijdragen aan de uitkomsten van de Basishulp verkrijgen we uit kwalitatieve analyse van transcripties van de transformatiebijeenkomsten. Het onderzoek wordt uitgevoerd binnen de kennisinfrastructuur van de Academische Werkplaats Transformatie Jeugd (AWTJ) Utrecht. In dit samenwerkingsverband werken praktijkinstellingen, klanten en hun opvoeders, onderwijs-, onderzoeks- en kennisinstellingen en de gemeente samen om zorg voor jeugdigen en gezinnen te vernieuwen en te verbeteren, op zo’n manier dat alle jeugdigen zo goed mogelijk kunnen meedoen en gezond en veilig kunnen opgroeien. Het onderzoek sluit daarbij aan doordat een beter begrip van de inhoud van de Basishulp de uitvoering van de hulp verbetert en de kwaliteit verhoogt. Ook maakt een nadere uitwerking van de Basishulp in concrete kernelementen de hulp beter overdraagbaar op nieuwe medewerkers en zorgt het voor meer uniformiteit in de uitvoering van de hulp. Tenslotte wordt inzichtelijk hoe generalistisch werken bijdraagt aan de transformatiedoelen van de Jeugdwet en in welke mate de Basishulp aansluit bij de leidende principes van het Utrechtse model.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
729200003
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2019
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. G. van den Berg
Verantwoordelijke organisatie:
Lokalis