In verwachting

In toenemende mate wordt het belang erkend van zeer vroege signalering van risicofactoren én -processen binnen het gezin, liefst vóór of snel na de geboorte (Hermanns, Öry, & Schrijvers, 2005). Al tijdens de zwangerschap kunnen verschillende prenatale risicofactoren worden geïdentificeerd, die samenhangen met negatieve ontwikkelingsuitkomsten (o.a. Wilson e.a., 1996). Zo blijken emotionele problemen bij de moeder tijdens de zwangerschap, moeilijkheden in het eigen opvoedingsverleden en een gebrek aan cognitieve vaardigheden de kans op een zorgwekkende opvoeding en ontwikkeling van het kind ernstig te verhogen. Mogelijk kunnen risicofactoren die leiden tot zorgwekkende opvoedingssituaties, al tijdens de zwangerschap door verloskundigen worden gesignaleerd. Over de wijze waarop specifieke prenatale risicofactoren gerelateerd zijn aan de ontwikkeling van het kind is nog weinig bekend. Antenatale verwachtingen en representaties van de ouders over het kind en het ouderschap spelen, evenals de veerkracht van de ouders, waarschijnlijk ook een rol in het risicoproces. Wanneer verwachtingen tijdens de zwangerschap omtrent de opvoeding en het gedrag van het kind niet overeenkomen met de ervaren werkelijkheid er na en ouders moeite hebben hiermee om te gaan, kan dit tot zorgwekkende situaties leiden, zoals een beperkte afstemming in de interactie tussen ouder en kind. In deze prospectieve longitudinale studie wordt een groep van 240 zwangere vrouwen (variërend in de mate van prenatale risicofactoren) en hun partner vanaf week 15 van de zwangerschap gevolgd tot het kind 12 maanden oud is. Onderzocht wordt of de -aan de Nederlandse situatie aangepaste- Dunedin Family Services Indicator (Muir e.a., 1989) een instrument is dat door verloskundigen tijdens de zwangerschap kan worden gebruikt als signaleringsinstrument voor zorgwekkende situaties. De DFSI is een korte checklist met 9 items die door verloskundigen tijdens de zwangerschapsconsultaties wordt ingevuld. Door vervolgens het risicoproces over de tijd in kaart te brengen en de ontwikkeling van het kind in het eerste jaar (op 4, 6 en 12 maanden) te volgen met behulp van de Ages & Stages Questionnaires: (Social Emotional) (Squires e.a., 2002) en de Infant Toddler Social Emotional Assessment (Carter e.a., 2003) kunnen gezinnen die hulp of advies nodig hebben (zoals verzorgd kan worden via het Centrum voor Jeugd en gezin), mogelijk beter worden gesignaleerd. Hierbij wordt ook onderzocht of de door ouders ingevulde ASQ:SE een valide signaleringsinstrument is om de ontwikkeling van het kind te volgen wanneer bij ouders sprake is van risicofactoren zoals emotionele klachten.
Het project sluit aan bij het advies van de Inventgroep (2005) om zo vroeg mogelijk belangrijke risicofactoren te signaleren en inventariseren en het risicoproces na de geboorte te volgen door gebruik te maken van veelbelovende evidence-based signaleringsinstrumenten. Het project wordt in samenwerking met verloskundigenpraktijken, JGZ 0-4 (Zuidzorg) en de Gemeente Eindhoven (Centrum voor Jeugd en Gezin) uitgevoerd en levert een belangrijke bijdrage aan de noodzaak van zeer vroegtijdige signalering van zorgwekkende situaties.