Mobiele menu

Kunnen docenten de bespreekbaarheid van kindermishandeling onder kinderen vergroten, en hoe krijgen ze dat voor elkaar? – een secundaire analyse -

Projectomschrijving

De ‘cultuur van het zwijgen’ ook tussen kinderen en professionals, wordt beschouwd als een belangrijke factor in het voortduren van kindermishandeling. Docenten in het basisonderwijs die kampen met hun handelingsverlegenheid zijn zelden de belangrijke vertrouwenspersoon die deze kinderen zich wensen.

Doel

Met name meer inzicht krijgen in welke factoren een rol spelen in de invloed van een lespakket over kindermishandeling op de bespreekbaarheid van kindermishandeling. Nevendoelen zijn: de wetenschappelijke evidentie vaststellen van de werkzaamheid van een lespakket over kindermishandeling in de bovenbouw van het basisonderwijs, en het leveren van een bijdrage aan de methodologische ontwikkeling op dit relatief onontgonnen gebied. Het lespakket betreft een Klokhuisaflevering over kindermishandeling en wordt aan leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs aangeboden. We kijken naar de invloed van docent- en kindfactoren op de bespreekbaarheid en het herkennen van kindermishandeling door kinderen, waarbij drie vormen worden onderscheiden: verwaarlozing en psychische en fysieke kindermishandeling.

Aanpak

Een secundaire analyse van al verworven data (binnen een quasi-experimenteel design met een aanvullende testeffectconditie). Data-analyse op een unieke dataset afgenomen bij kinderen (N=1752) uit 110 klassen en hun leerkrachten. De data zijn verzameld bij kinderen van etnisch diverse afkomst of met relatief laagopgeleide ouders, in de bovenbouw van het basisonderwijs. In deze populatie komt kindermishandeling vaker voor. Met logistische multi-levelanalyse is nagegaan waaraan effecten kunnen worden toegeschreven. Dit wordt met name gedaan door middel van moderatie- en mediatie-analyses. Verder vindt een expertmeeting plaats waarvoor afgevaardigden uit zeer uiteenlopende werkvelden/expertisegebieden worden uitgenodigd.

Resultaten

Mishandelde kinderen praten vaak niet over hun ervaringen. Tegelijkertijd willen zij niets liever dan dat er naar hun geluisterd wordt. Om die stap te wagen tasten zij hun sociale omgeving af, en onderzoek laat zien dat andere kinderen en docenten hiervoor hun eerste kandidaten zijn. Dit is ook van belang omdat de ‘cultuur van het zwijgen’ beschouwd als een belangrijke factor in het
voortduren van kindermishandeling.
Uit dit onderzoek onder 757 kinderen uit een multi-etnische populatie blijkt dat na de interventie d.m.v. een lespakket in de bovenbouw van de basisschool kinderen kindermishandeling vaker zijn gaan herkennen en vaker hierover zijn gaan praten, significant vaker dan kinderen die geen lespakket hadden gehad. Tevens zijn factoren vastgesteld die van invloed zijn op deze uitkomsten. Geconcludeerd wordt dat de omgeving voor kinderen van belang is, zowel om het onthullen van kindermishandeling te bestuderen als om sociaal klimaat voor een onthulling van kindermishandeling door mishandelde kinderen te bevorderen.

Artikelen en bijdragen

  • Hoefnagels, C., Onrust, S., van Rooijen, M., Jonkman, H., van Spanje-Hennes, A. & Breeman, L.D. Changing the classroom climate to lower the threshold for child abuse and neglect self-disclosure: A non-randomized cluster controlled trial (2021) 130:106196, https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2021.106196

Producten

Titel: verslag expertmeeting primair onderwijs en kindermishandeling
Auteur: Lectoraat Jeugd Kenniscentrum Sociale Innovatie Hogeschool Utrecht

Verslagen


Eindverslag

Mishandelde kinderen praten vaak niet over hun ervaringen. Tegelijkertijd willen zij niets liever dan dat er naar hun geluisterd wordt. Om die stap te wagen tasten zij hun sociale omgeving af, en onderzoek laat zien dat andere kinderen en docenten hiervoor hun eerste kandidaten zijn. Dit is ook van belang omdat de ‘cultuur van het zwijgen’ beschouwd als een belangrijke factor in het voortduren van kindermishandeling.
Uit dit onderzoek onder 757 kinderen uit een etnisch diverse populatie blijkt dat na de interventie d.m.v. een lespakket in de bovenbouw van de basisschool kinderen kindermishandeling vaker zijn gaan herkennen en vaker hierover zijn gaan praten, significant vaker dan kinderen die geen lespakket hadden gehad. Tevens zijn factoren vastgesteld die van invloed zijn op deze uitkomsten. Geconcludeerd wordt dat de omgeving voor kinderen van belang is, zowel om het onthullen van kindermishandeling te bestuderen als om sociaal klimaat voor een onthulling van kindermishandeling door mishandelde kinderen te bevorderen.

Mishandelde kinderen praten vaak niet over hun ervaringen. Tegelijkertijd willen zij niets liever dan dat er naar hun geluisterd wordt. Om die stap te wagen tasten zij hun sociale omgeving af. Onderzoek laat zien dat andere kinderen en docenten daarvoor hun eerste kandidaten zijn. De ‘cultuur van het zwijgen’ o.a. tussen kinderen, en tussen kinderen en professionals, wordt beschouwd als een belangrijke factor in het voortduren van kindermishandeling. Maar docenten in het basisonderwijs kampen meestal met handelingsverlegenheid en zijn zelden de belangrijke vertrouwenspersoon die deze kinderen zich wensen. Het hoofddoel van dit project is daarom meer inzicht te krijgen in de vraag welke factoren een rol spelen bij de wijze waarop een lespakket over kindermishandeling van invloed is op de bespreekbaarheid van kindermishandeling.
Dit inzicht verkrijgen we door de data analyse op een unieke dataset, afgenomen bij kinderen (N=1752) uit 110 klassen en leerkrachten. De data zijn verzameld bij kinderen van etnisch diverse afkomst of met relatief laag opgeleide ouders in de bovenbouw van het basisonderwijs. De bevindingen bieden we aan een wetenschappelijk tijdschrift en aan Nederlandstalige onderwijs vaktijdschriften. Tevens organiseren we een expertmeeting om de functie van dit veel gebruikte lespakket over kindermishandeling te bepalen ten opzichte van de andere methoden en middelen die worden ingezet met het oog op de aanpak van kindermishandeling voor deze leeftijdsgroep.

Samenvatting van de aanvraag

Mishandelde kinderen praten vaak niet over hun ervaringen. Tegelijkertijd willen zij niets liever dan dat er naar hun geluisterd wordt. Om die stap te wagen tasten zij hun sociale omgeving af, en onderzoek laat zien dat andere kinderen en docenten voor hun de eerste kandidaten zijn. De ‘cultuur van het zwijgen’ o.a. tussen kinderen, en tussen kinderen en professionals, wordt beschouwd als een belangrijke factor in het voortduren van kindermishandeling. Docenten in het basisonderwijs die kampen met hun handelingsverlegenheid zijn zelden de belangrijke vertrouwenspersoon die deze kinderen zich wensen.

Het hoofddoel van dit project is daarom meer inzicht te krijgen in de vraag welke factoren een rol spelen bij de wijze waarop een lespakket over kindermishandeling van invloed is op de bespreekbaarheid van kindermishandeling. Nevendoelen zijn (1) de wetenschappelijke evidentie vast te stellen van de werkzaamheid van een lespakket over kindermishandeling in de bovenbouw van het basisonderwijs en (2) het leveren van een bijdrage aan de methodologische ontwikkeling op dit relatief onontgonnen gebied. Hierbij wordt het mogelijke effect van diverse docent- en kindfactoren bestudeerd.

De methode die hierbij gebruikt wordt is een secundaire analyse van al verworven data. Deze data zijn verworven binnen een quasi-experimenteel design met een aanvullende testeffect conditie. In dit onderzoek wordt voorgesteld verworven data te coderen en data analyse te verrichten op een unieke dataset afgenomen bij kinderen (N=1752) uit 110 klassen en leerkrachten. De data zijn verzameld bij kinderen van etnisch diverse afkomst of met relatief laag opgeleide ouders in de bovenbouw van het basisonderwijs, een populatie waarin kindermishandeling vaker voorkomt.

Uit eerste al verrichte analyses blijkt dat kinderen in de experimentele conditie na school meer over kindermishandeling zijn gaan praten en kindermishandeling eerder zijn gaan herkennen dan kinderen in de controle conditie. Met logistische multi level analyse wordt nagegaan waaraan deze effecten kunnen worden toegeschreven. Dit wordt met name gedaan door middel van moderatie – en mediatie analyses.

Tevens beoogt dit project de wetenschappelijke evidentie vast te stellen van de werkzaamheid van deze interventie in het basisonderwijs door de onderbouwing en bevindingen aan te bieden aan een wetenschappelijk tijdschrift voor peer-review.

Op verschillende manieren wordt de verworven kennis ingezet om de bespreekbaarheid van kindermishandeling (in de bovenbouw van) het basisonderwijs te stimuleren. Naast verspreiding van de bevindingen in onderwijs vaktijdschriften zal contact worden gezocht met de Raad voor Primair Onderwijs en tevens met de in te stellen stuurgroep die de veldnorm voor de Meldcode voor het onderwijs gaat begeleiden, om gevraagd of ongevraagd verworven kennis te delen. Ten slotte wordt een expertmeeting georganiseerd om de functie van dit veel gebruikte lespakket over kindermishandeling te bepalen ten opzichte van de andere methoden en middelen die worden ingezet met het oog op de aanpak van kindermishandeling voor deze leeftijdsgroep.

Kenmerken

Projectnummer:
741200007
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2020
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. C. Hoefnagels
Verantwoordelijke organisatie:
Hogeschool Utrecht