Mobiele menu

PREcisE - A precision nutri-epigenetic approach to tackle the mother-to-child transmission of impaired glucose metabolism

Projectomschrijving

Een verstoorde suikerhuishouding lijkt te kunnen worden doorgegeven van moeder op kind, met een verhoogd risico op obesitas en type 2 diabetes bij het kind tot gevolg. Het begrijpen van de oorzaak en onderliggende factoren van deze relatie is belangrijk om deze cyclus te kunnen doorbreken. Er is steeds meer bewijs dat de hoeveelheid glucose in het maternale bloed (van de moeder) de afstelling van het DNA, de epigenetica, in het kind veranderd. Met het PREcisE consortium zullen we deze veranderingen in kaart brengen in (navelstreng) bloed en de mogelijke gevolgen van deze veranderingen in relevante weefsels onderzoeken. Daarnaast zal met meerdere epidemiologische methodieken de mogelijke causale rol van het dieet en obesitas als aanjager, en borstvoeding als mogelijke gunstige tegenhanger, van deze relatie onderzocht worden. PREcisE zal hiermee bijdragen aan het ontdekken van biomarkers, inzicht in de optimale voeding en bloedsuiker spiegels tijdens de zwangerschap.

Producten

Titel: Computer practical: “Analyzing DNA methylation micro-array data”
Auteur: Elmar Tobi
Titel: DNA methylation in Course "SNPs and human disease"
Auteur: Janine Felix
Titel: Education: course for interdisciplinary Master education track: “The origin of the Developmental origins hypothesis and why it matters for metabolic disease”
Auteur: Elmar Tobi
Titel: DNA methylation differences at birth after conception through ART
Auteur: Elmar W. Tobi, Catarina Almqvist, Anna Hedman, Ellika Andolf, Jan Holte, Jan I. Olofsson, Håkan Wramsby, Margaretha Wramsby, Göran Pershagen, Bastiaan T. Heijmans, Anastasia N. Iliadou
Magazine: Human Reproduction
Link: https://doi.org/10.1093/humrep/deaa253
Titel: The EU Child Cohort Network's core data: establishing a set of findable, accessible, interoperable and re-usable (FAIR) variables
Auteur: Pinot de Moira A, Haakma S, Strandberg-Larsen K, van Enckevort E, Kooijman M, Cadman T, Cardol M, Corpeleijn E, Crozier S, Duijts L, Elhakeem A, Eriksson JG, Felix JF, Fernández-Barrés S, Foong RE, Forhan A, Grote V, Guerlich K, Heude B, Huang RC, Järvelin MR, Jørgensen AC, Mikkola TM, Nader JLT, Pedersen M, Popovic M, Rautio N, Richiardi L, Ronkainen J, Roumeliotaki T, Salika T, Sebert S, Vinther JL, Voerman E, Vrijheid M, Wright J, Yang TC, Zariouh F, Charles MA, Inskip H, Jaddoe VWV, Swer
Magazine: European Journal of Epidemiology
Titel: Cord blood DNA methylation reflects cord blood C-reactive protein levels but not maternal levels: a longitudinal study and meta-analysis
Auteur: Yeung EH, Guan W, Zeng X, Salas LA, Mumford SL, de Prado Bert P, van Meel ER, Malmberg A, Sunyer J, Duijts L, Felix JF, Czamara D, Hämäläinen E, Binder EB, Räikkönen K, Lahti J, London SJ, Silver RM, Schisterman EF
Magazine: Clinical Epigenetics
Link: http://10.1186/s13148-020-00852-2
Titel: Associations Between Intake of Sugar-Containing Beverages in Infancy With Liver Fat Accumulation at School Age
Auteur: Geurtsen ML, Santos S, Gaillard R, Felix JF, Jaddoe VWV
Magazine: Hepatology
Titel: DNA methylation and body mass index from birth to adolescence: meta-analyses of epigenome-wide association studies
Auteur: Vehmeijer FOL, Küpers LK, Sharp GC, Salas LA, Lent S, Jima DD, Tindula G, Reese S, Qi C, Gruzieva O, Page C, Rezwan FI, Melton PE, Nohr E, Escaramís G, Rzehak P, Heiskala A, Gong T, Tuominen ST, Gao L, Ross JP, Starling AP, Holloway JW, Yousefi P, Aasvang GM, Beilin LJ, Bergström A, Binder E, Chatzi L, Corpeleijn E, Czamara D, Eskenazi B, Ewart S, Ferre N, Grote V, Gruszfeld D, Håberg SE, Hoyo C, Huen K, Karlsson R, Kull I, Langhendries JP, Lepeule J, Magnus MC, Maguire RL, Molloy PL, Monne
Magazine: Genome medicine
Titel: Maternal iron status in early pregnancy and DNA methylation in offspring: an epigenome-wide meta-analysis
Auteur: Taeubert MJ, de Prado-Bert P, Geurtsen ML, Mancano G, Vermeulen MJ, Reiss IKM, Caramaschi D, Sunyer J, Sharp GC, Julvez J, Muckenthaler MU, Felix JF
Magazine: Clinical Epigenetics
Titel: Maternal Early-Pregnancy Glucose Concentrations and Liver Fat Among School-Age Children
Auteur: Geurtsen ML, Wahab RJ, Felix JF, Gaillard R, Jaddoe VWV
Magazine: Hepatology
Titel: Maternal Mediterranean diet in pregnancy and newborn DNA methylation: a meta-analysis in the PACE Consortium
Auteur: Küpers LK, Fernández-Barrés S, Nounu A, Friedman C, Fore R, Mancano G, Dabelea D, Rifas-Shiman SL, Mulder RH, Oken E, Johnson L, Bustamante M, Jaddoe VWV, Hivert MF, Starling AP, de Vries JHM, Sharp GC, Vrijheid M, Felix JF
Magazine: Epigenetics
Titel: Maternal Glycemic Dysregulation During Pregnancy and Neonatal Blood DNA Methylation: Meta-analyses of Epigenome-Wide Association Studies
Auteur: Tobi EW, Juvinao-Quintero DL, Ronkainen J, Ott R, Alfano R, Canouil M, Geurtsen ML, Khamis A, Küpers LK, Lim IY, Perron P, Pesce G, Tuhkanen J, Starling AP, Andrew T, Binder E, Caiazzo R, Chan JKY, Gaillard R, Gluckman PD, Keikkala E, Karnani N, Mustaniemi S, Nawrot TS, Pattou F, Plusquin M, Raverdy V, Tan KH, Tzala E, Raikkonen K, Winkler C, Ziegler AG, Annesi-Maesano I, Bouchard L, Chong YS, Dabelea D, Felix JF, Heude B, Jaddoe VWV, Lahti J, Reimann B, Vääräsmäki M, Bonnefond A, Froguel P
Magazine: Diabetes Care
Titel: Differences in DNA methylation of insulin-like growth factor 2 and cadherin 13 in patients with preeclampsia
Auteur: an den Berg CB, Herzog EM, Duvekot JJ, Van der Spek PJ, Steegers EAP, Stoop MP, Willemsen SP, Steegers-Theunissen RPM
Magazine: Pregnancy Hypertension;An International Journal of Women's Cardiovascular health
Link: https://doi.org/10.1016/j.preghy.2020.01.010
Titel: An integrative cross-omics analysis of DNA methylation sites of glucose and insulin homeostasis
Auteur: Liu, Jun, Carnero-Montoro, Elena, van Dongen, Jenny, Lent, Samantha, Nedeljkovic, Ivana, Ligthart, Symen, Tsai, Pei-Chien, Martin, Tiphaine C., Mandaviya, Pooja R., Jansen, Rick, Peters, Marjolein J., Duijts, Liesbeth, Jaddoe, Vincent W. V., Tiemeier, Henning, Felix, Janine F., Willemsen, Gonneke, de Geus, Eco J. C., Chu, Audrey Y., Levy, Daniel, Hwang, Shih-Jen, Bressler, Jan, Gondalia, Rahul, Salfati, Elias L., Herder, Christian, Hidalgo, Bertha A., Tanaka, Toshiko, Moore, Ann Zenobia, Lemaitr
Magazine: NATURE COMMUNICATIONS
Titel: Maternal Dietary Glycemic Index and Glycemic Load in Pregnancy and Offspring Cord Blood DNA Methylation
Auteur: Küpers LK, Fernández-Barrés S, Mancano G, Johnson L, Ott R, Vioque J, Colombo M, Landgraf K, Tobi EW, Körner A, Gaillard R, de Vries JHM, Jaddoe VWV, Vrijheid M, Sharp GC, Felix JF
Magazine: Diabetes Care
Titel: Timing- and Dose-Specific Associations of Prenatal Smoke Exposure With Newborn DNA Methylation
Auteur: Monasso GS, Jaddoe VWV, de Jongste JC, Duijts L, Felix JF
Magazine: Nicotine and Tobacco Research
Link: https://academic.oup.com/ntr/article/22/10/1917/5824820
Titel: Vitamin B12, folate and homocysteine concentrations during pregnancy and early signs of atherosclerosis at school-age
Auteur: Monasso GS, Felix JF, Heil SG, de Rijke YB, Gaillard R, Jaddoe VWV.
Magazine: Clinical Nutrition
Titel: Associations of maternal early-pregnancy blood glucose and insulin concentrations with DNA methylation in newborns.
Auteur: Geurtsen ML, Jaddoe VWV, Gaillard R, Felix JF
Magazine: Clinical Epigenetics
Link: https://doi.org/10.1186/s13148-020-00924-3
Titel: Paternal body mass index and offspring DNA methylation: findings from the PACE consortium
Auteur: Sharp GC, Alfano R, Ghantous A, Urquiza J, Rifas-Shiman SL, Page CM, Jin J, Fernández-Barrés S, Santorelli G, Tindula G; 36 other members of the Pregnancy and Childhood Epigenetics (PACE) consortium
Magazine: International Journal of Epidemiology
Titel: Epigenetic age acceleration and cardiovascular outcomes in school-age children: The Generation R Study
Auteur: Monasso GS, Jaddoe VWV, Küpers LK, Felix JF
Magazine: Clinical Epigenetics
Titel: Maternal plasma fatty acid patterns in mid-pregnancy and offspring epigenetic gestational age at birth
Auteur: Monasso GS, Voortman T, Felix JF
Magazine: Epigenetics
Titel: Epigenome-wide change and variation in DNA methylation in childhood: Trajectories from birth to late adolescence
Auteur: Mulder RH, Neumann A, Cecil CAM, Walton E, Houtepen LC, Simpkin AJ, Rijlaarsdam J, Heijmans BT, Gaunt TR, Felix JF, Jaddoe VWV, Bakermans-Kranenburg MJ, Tiemeier H, Relton CL, van IJzendoorn MH, Suderman M
Magazine: Human Molecular Genetics
Titel: Neonatal DNA methylation and childhood low prosocial behavior: An epigenome-wide association meta-analysis
Auteur: Luo M, Meehan AJ, Walton E, Röder S, Herberth G, Zenclussen AC, Cosín-Tomás M, Sunyer J, Mulder RH, Cortes Hidalgo AP, Bakermans-Kranenburg MJ, Felix JF, Relton C, Suderman M, Pappa I, Kok R, Tiemeier H, van IJzendoorn MH, Barker ED, Cecil CAM
Magazine: American Journal of Medical Genetics B
Titel: Associations of circulating folate, vitamin B12 and homocysteine concentrations in early pregnancy and cord blood with epigenetic gestational age: the Generation R Study
Auteur: Monasso GS, Küpers LK, Jaddoe VWV, Heil SG, Felix JF
Magazine: Clinical Epigenetics
Titel: The tissue-specific aspect of genome-wide DNA methylation in newborn and placental tissues: implications for epigenetic epidemiologic studies
Auteur: 6. Herzog EM, Eggink AJ, Willemsen SP, Slieker RC, Felix JF, Stubbs AP, Van der Spek PJ, Van Meurs JBJ, Heijmans BT, Steegers-Theunissen RPM
Magazine: Journal of Developmental Origin of Health and Disease
Link: https://doi.org/10.1017/S2040174420000136
Titel: Epigenome-wide contributions to individual differences in childhood phenotypes:a GREML approach
Auteur: Neumann A, Pingault JB, Felix JF, Jaddoe VWV, Tiemeier H, Cecil C, Walton E
Magazine: Clinical Epigenetics
Titel: Infant weight growth patterns, childhood BMI, and arterial health at age 10 years
Auteur: Monasso GS, Silva CCV, Santos S, Goncalvez R, Gaillard R, Felix JF, Jaddoe VWV.
Magazine: Obesity
Titel: Textbook of obstetrics and gynaecology. A life course approach. Part II Conception and foetal health. Embryonic, placental and foetal growth and development
Auteur: Ganzevoort W, Painter RC, Van Wassemaer-Leemhuis AG, De Bakker BS, Steegers-Theunissen RPM, Faas MM.
Titel: Preconception health and care: a life-course approach chapter 5
Auteur: khter Z, Van der Windt M, Van der Kleij R, Heslehurst N, Steegers-Theunissen RPM
Titel: The science of preconception
Auteur: Hoek J, Steegers-Theunissen RPM, Sinclair K., Schoenmakers S
Link: https://doi.org/10.1007/978-3-030-31753-9_3
Titel: Handboek Leeftstijlgeneeskunde – De eerste 1000 dagen en de 100 ervoor | rond de zwangerschap.
Auteur: Van der Kleij R, Van der Windt M, Steegers-Theunissen RPM.
Titel: SNPs and Human Disease
Auteur: J.Felix
Titel: What is epigenetics – how Evolutionary Biology and Embryology helps us understand the nature of epigenetics
Auteur: Elmar W. Tobi
Titel: “Born in Bradford” Science Festival
Auteur: Janine Felix
Titel: Periconception nutrition, one carbon metabolism and fetal programming
Auteur: Steegers-Theunissen RP
Titel: Early-life programming of life course health
Auteur: Janine Felix
Titel: A precise meta-analysis on maternal glycemic traits and cord blood DNA methylation.
Auteur: Elmar W. Tobi
Titel: Pregnancy Exposures and offspring DNA Methylation
Auteur: Janine Felix
Titel: Maternale Faktoren und (Epi-)genetik” - 45. Jahrestagung der Gesellschaft für Neonatologie und Pädiatrische intensivmedizin, Leipzig, Germany
Auteur: Janine Felix
Titel: My Digital Twin
Auteur: Steegers-Theunissen RPM
Link: https://amazingerasmusmc.nl/actueel/my-digital-twin/
Titel: Mijn leefstijlzorg
Auteur: Steegers-Theunissen RPM
Link: https://youtu.be/Qfiw1RpHmRg
Titel: Een gezonde baby: wat kun je zelf doen?
Auteur: Steegers-Theunissen RPM
Titel: Harmonising and combining cohorts in developmental origins of health and disease Research. The PREcisE project draws together research to tackle the mother-to-child transmission of impaired glucose metabolism
Auteur: Tzala E, Sebert S, Ott R, Küpers LK, Bermudez MG, Canouil M, Prokopenko I, Saffery R, Vääräsmäki M, Kajantie E, Campoy C, Steegers-Theunissen R, Jaddoe VW, Froguel Ph, Parmar P, Bonnefond A, Felix JF, Hummel S, Tobi EW, Järvelin MR

Verslagen


Eindverslag

Het PREcisE project richt zich op de suikerhuishouding tijdens de zwangerschap en de latere gezondheid van het kind. Belangrijk is daarbij de rol van DNA methylatie, een proces dat ervoor kan zorgen dat genen meer of minder actief zijn. Dit kan beïnvloed worden door omgevingsfactoren zoals de suikerhuishouding. We hebben in een grote analyse van meer dan 2000 mensen uit negen studies gevonden dat de maternale suikerhuishouding samenhangt met DNA methylatie in het TXNIP gen. Mogelijk hangt dit ook samen met overgewicht bij het kind. Daarnaast hebben we gevonden dat voedings-gerelateerde factoren, zoals bijvoorbeeld de glycemische index van de voeding en een Mediterraan dieet tijdens de zwangerschap ook samenhangen met DNA methylatie en dat deze samenhang kan verschillen tussen moeders met en zonder overgewicht. Het PREcisE project heeft meer inzicht opgeleverd in de biologische processen die samenhangen met suikerhuishouding van de moeder en het risico op latere ziektes bij het kind.

Het PREciSE project richt zich op een systematisch onderzoek van de rol van de maternale suikerhuishouding tijdens de zwangerschap op de latere (metabole) gezondheid van kind en de mogelijke mediërende rol van het epigenoom hierin. Het epigenoom wordt gezien als een moleculair geheugen waarin afdrukken van (tijdelijke) omgevingsfactoren kunnen achterblijven met gevolgen later in het leven. We starten PREciSe met het doen van grote meta-analyses naar de invloed van serum glucose en insuline tijdens de zwangerschap. Daarnaast kijken we ook naar de mate waarin het dieet de suikerhuishouding en immuunsysteem beïnvloedt en het effect hiervan op de DNA methylatie patronen in het kind. Deze analyses in Europees en internationaal verband zijn het startpunt om de rol van deze veranderingen te onderzoeken in het ontstaan van metabole ziekten. We richten ons op de cruciale vraag of ze causaal zijn en hoe ze worden beïnvloed door gewicht, borstvoeding en levensstijl tijdens en na de zwangerschap. Hiervoor vergelijken we de resultaten met analyses naar andere vroege blootstellingen en modelleren we de verschillende factoren in “life-course” modellen, modellen waarbij de grotere complexiteit en de verschillende levensstadia worden meegenomen en onderzocht op hun samenhang. Met dit project hopen we een beter inzicht te krijgen wat onderliggend is aan de bekende associatie tussen prenatale glucose blootstelling en het risico op zwaarlijvigheid en diabetes later in het leven van het kind.

Samenvatting van de aanvraag

Een verstoorde suikerhuishouding lijkt te kunnen worden doorgegeven van moeder op kind, met een verhoogd risico op obesitas en type 2 diabetes bij het kind tot gevolg. Het begrijpen van de causale en onderliggende factoren van deze relatie is belangrijk om deze cyclus te kunnen doorbreken. Er is steeds meer bewijs dat de hoeveelheid glucose in het maternale bloed vroeg in de zwangerschap de afstelling van het DNA, de epigenetica, van het kind veranderd. Met het PREcisE consortium zullen we deze veranderingen op het DNA in kaart brengen in (navelstreng) bloed, de mogelijke gevolgen van deze veranderingen in relevante weefsels onderzoeken. Daarnaast zal met meerdere epidemiologische methodieken de mogelijke causale rol van het dieet en obesitas als aanjager van deze relatie, en borstvoeding als mogelijke gunstige tegenhanger van deze relaties, onderzocht worden. PREcisE zal hiermee bijdragen aan het ontdekken van biomarkers voor een adverse glucose blootstelling, een verbetering van de voedingsadviezen voor zwangeren en vitale informatie opleveren voor beleidskeuzes.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
529051023
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2018
2022
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. J. Felix
Verantwoordelijke organisatie:
Erasmus MC