GO! Noord Nederland, Samen werken aan een gezondere leefomgeving in kleine kernen in Noord Nederland Fase 2
Projectomschrijving
Plattelandsgebieden in Noord-Nederland krimpen en vergrijzen sneller dan in de Randstad. Door het decentralisatiebeleid van de overheid worden taken en verantwoordelijkheden op het vlak van een gezonde leefomgeving vanuit de omgevingswet bij gemeenten gelegd. Kleine gemeenten hebben maar beperkte kennis en capaciteit om dit te realiseren. Met de GO!-methode worden stapsgewijs op een integrale wijze, in co-creatie met bewoners handelingsperspectieven geformuleerd en geformaliseerd voor het verbeteren van de gezonde leefomgeving.
Doel
In GO! Noord-Nederland hebben verschillende gemeenten, kennisinstellingen, GGD-en, het RIVM en een veiligheidsregio de handen ineengeslagen om gezamenlijk:
- kansen voor een gezondere leefomgeving samen met lokale stakeholders te identificeren;
- deze kansen te verbinden aan effectieve maatregelen voor zowel bewoners als andere lokale belanghebbenden.
De doelstelling die in de aanvraag werd beschreven is het testen, verbeteren en valideren van de GO! methode voor rurale gemeenschappen. Dit op basis van de regionale kennisagenda die tot stand is gekomen op basis van deskresearch en bijeenkomsten tijdens fase I van GO! Noord-Nederland.
Aanpak / werkwijze
Uitgangspunt voor het project is de GO! methode van het RIVM. Deze methode brengt op integrale wijze met data en bewonersbijeenkomsten een dorp of buurt nauwgezet in kaart, waarna burgers en experts aan kunnen geven welke combinaties van maatregelen lokaal effectief zijn om een gezondere leefomgeving te realiseren. In het project GO! Noord Nederland is in vier jaar de GO! methode die ontwikkeld is voor de stedelijke omgeving doorontwikkeld voor dorpen in landelijk gebied (in Noord Nederland). Dit is niet theoretisch gedaan, maar door met een aantal pilot dorpen op deze manier aan de slag te gaan en hieruit lessen te trekken. Daarbij zijn de stappen van de GO! cyclus gevolgd; van analyse op basis van input vanuit de bewoners en een dorpsprofiel op basis van data, naar het opstellen van handelingsperspectieven, implementatie van maatregelen en evaluatie van de opbrengsten. In dit gestructureerde proces werkten bewoners uit de dorpen en de gemeenten samen met het RIVM, de GGD, verschillende hogescholen en de Veiligheidsregio in Noord Nederland.
Samenwerkingspartners
In GO! Noord Nederland waren Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Windesheim, RIVM, GGD Groningen en Gemeente Westerkwartier de meest actieve partners. Ook GGD Drenthe, GGD Fryslân, Veiligheidsregio Noord Nederland namen deel aan het consortium.
Resultaten
De GO! methode is in Noord-Nederland doorontwikkeld voor de plattelandsomgeving. Hiertoe hebben wij de volledige cyclus van de GO! methode (stap 1-6) doorlopen. Naast de opbrengsten van het project in de pilot-dorpen van de gemeente Westerkwartier, heeft het project ook een GO! werkboek opgeleverd, waarmee andere gemeenten aan de slag kunnen om de gezonde leefomgeving te versterken.
Daarnaast heeft het project een aantal vernieuwde instrumenten ontwikkeld, die ondersteunend zijn aan de methode: een interactieve tool om data te verzamelen (dataroos op wijkniveau) en een eerste concept overzicht met passende maatregelen, gesorteerd naar thema, synergie, effectiviteit en voorbeelden (maatregelenmenu). Tenslotte is een rollenspel ontwikkeld om gemeenten ook als train-de-trainer van de GO! methode op te leiden. En in de pilot dorpen van GO! Noord Nederland zijn maatregelen uitgewerkt en in verschillende fasen van implementatie.
GO! methode voor dorpen in landelijk gebied
Aandachtspunten Samenwerking tussen gemeenten en bewoners
GO! werkboek
Website GO! Noord Nederland
Producten van ZonMw
Vervolg
Een verstevigd netwerk van beleid, praktijk en onderzoek in Noord Nederland blijft samenwerken. Commerciële partijen hebben interesse om het instrument de dataroos verder door te ontwikkelen. Vanuit het landelijk Programma Gezonde Leefomgeving kreeg RIVM de opdracht om het maatregelenmenu verder te ontwikkelen. Vanuit diverse gemeenten kwam de vraag binnen om met de GO! methode aan de slag te gaan – met het werkboek en de instrumenten, maar ook als train-de-trainer met het ontwikkelde rollenspel.
- Bekijk hier de resultaten (kennisagenda) van GO! Noord fase 1.
Producten
Auteur: V. Sas (student Hanzehogeschool, Kenniscentrum Noorder Ruimte, Lectoraat Leefomgeving in Transitie)
Auteur: A. Dijkhuizen, Y. Kleiker, E. Meiden, van der, Y. Prins (studenten Vastgoed en Makelaardij, Hanzehogeschool Groningen)
Auteur: T. Bronsvoort, M. Strooper (studenten Verpleegkunde, Hogeschool Windesheim)
Auteur: Elisa de Jonge en David Damstra (studenten Verpleegkunde, Hogeschool Windesheim)
Auteur: Danique Jansen & Annemiek Scheper (Studenten Verpleegkunde, Hogeschool Windesheim)
Auteur: Leon Schaaphok, Yarno Hoekstra, Martijn de Wit (Studenten Built Environment, Hanzehogeschool Groningen)
Auteur: Jelle Bouma, Vera Sas, Thomas de Groot (Studenten Built Environment, Hanzehogeschool Groningen)
Auteur: B. Bosma, D. de Boer, S. van Steenbergen (Studenten Vastgoed en Makelaardij, Hanzehogeschool Groningen)
Auteur: Th. van Alpen, J. Hin, E. Bulder, M. Sevinga
Link: https://www.hanze.nl/nld/onderzoek/innovatiewerkplaatsen/sociaal-domein-noord
Auteur: Roya Shokoohi
Auteur: J. Hin (RIVM), V. Sas, E. Bulder (Hanzehogeschool)
Link: https://www.gezondeleefomgeving.nl/netwerk-MRvG/Aan-de-slag-Gezonde-Leefomgeving
Auteur: M. Sevinga (GGD Groningen)
Auteur: R. Shokoohi, E. Bulder
Auteur: Ingrid Bakker, Lisa Wilderink, Carry M. Renders, Natascha Notten
Link: https://sway.office.com/smyJ8icyfLfDmoNa?ref=Link
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
With the introduction of the Environment Act, municipalities will become increasingly responsible for implementing preventive and integrated policy, including health policy. Much attention is paid to the situation in large cities, but this process also takes place in the small rural centers. In addition, other health issues often play a role in these villages, such as population decline, selective migration and closing of local facilities. Sufficient knowledge to strengthen a healthy living environment in these small centers is hardly available and many municipalities have insufficient capacity to develop this. The GO! Method is a way to compile integral perspectives to improve the healthy living environment in co-creation with residents. In this project, the GO! Method will be further developed for the specific context of small rural centres, through pilots in approximately 10 villages in the provinces of Groningen, Fryslân and Drenthe. The GO! Method for improving the healthy living environment consists of six steps. The first step is to prepare a regional knowledge agenda with the most important structural themes in the healthy living environment that play a regional role (1). With the help of this knowledge agenda, specific village profiles are drawn up with qualitative and quantitative data at village level (2). Local stakeholders then draw up an overview of opportunities and threats in their village with regard to the healthy living environment; mainly by mirroring their own perspectives with the available village profiles (3). The combined input from the profile and local villagers is put forward to consortium experts in order to make an overview of evidence based integrated combinations of measures to improve the healthy living environment in the village (4). The relevant sectors of the municipality that are involved (from spatial planning to social domain) then select and implement the most suitable integrated measures in consultation with the residents (5). The health effects of these integrated measures are monitored and evaluated during and after the implementation phase (6), to serve as input for a next cycle to improve the healthy living environment of the village. Throughout this process, co-creation, scientifically based and societal relevance form the basic combination. A consortium consisting of the regional Public Health Services (GGD), the Groningen Safety Region, the Hanze University of Applied Sciences, Windesheim University of Applied Sciences and the National Institute for Public Health and the Environment are carrying out this pilot in cooperation with four Northern Netherlands municipalyties. In phase I, the regional knowledge agenda was drawn up, pilot villages were selected and a start was made on drawing up the village profiles and preparing stakeholder interviews. Depending on the local context and dynamics, the various pilot villages are in different steps of the GO! Method. In phase II, all villages will go through the full cycle of the GO! Method. Based on the acquired knowledge, the GO! Method will be developed further for the rural context and made available for use in other municipalities in the form of a toolkit. This toolkit will consist of tools for: • building regional networks of policy, practice and research on the theme of a healthy living environment, • building the datasets for drawing up village profiles, • compiling integrated sets of evidence based measures to improve the healthy living environment in rural municipalities in the context of the requirements of the coming environmental act, • Cyclical implementation and evaluation of integrated measures on the healthy living environment.