TB-ENDPoint: Tuberculosis Elimination in the Netherlands through Disease Prevention Optimalization.

Tuberculose (tbc) wordt in Nederland nog dagelijks vastgesteld. Driekwart van de tbc-patiënten is in een land geboren waar tbc nog veel voorkomt.
Immigranten en asielzoekers zijn verplicht zich door de afdelingen tuberculosebestrijding van de GGDs op tbc te laten onderzoeken als zij in Nederland komen wonen. Dat gebeurt doorgaans met een longfoto. Op deze manier wordt tbc opgespoord. Ongeveer een op de vijf van de immigranten en asielzoekers zonder tbc is echter al wel geïnfecteerd met de tbc-bacterie en heeft een verhoogde kans om de ziekte later te ontwikkelen. Screening op deze latente (of slapende) tbc-infectie (LTBI) en een preventieve behandeling bij gedetecteerde geïnfecteerde mensen kan tbc-ziekte voorkómen.

Fase 1: de drie pilot implementatiestudies

In de eerste fase van het project is de haalbaarheid en “best practice” van een LTBI-screening en behandelprogramma onderzocht in drie pilotstudies onder immigranten, asielzoekers, en migranten in Nederlandse gemeenten waar tbc veel bij voorkomt. De studies laten zien dat het programma haalbaar is, maar wel een cultuur sensitieve werkwijze vereist, inclusief goede voorlichting in eigen taal. In de drie pilotstudies zijn de volgende onderzoekvragen onderzocht:

Pilotstudie 1

Verbetert de acceptatie van de preventieve LTBI-behandeling onder immigranten wanneer barrières (zoals taal, financiële, en culturele) worden weggenomen die zijn vastgesteld in een eerdere haalbaarheidsstudie in 2013?

Hiertoe werden:

• voorlichtingsfolders in het Nederlands en Engels ontwikkeld waarin het belang en de wijze van de screening werden toegelicht. Ook werden de mogelijke vervolgstappen na een positieve uitslag van de screeningstest toegelicht: preventieve behandeling of röntgenologische vervolgscreening;
• een gezondheidsvragenlijst en een aanvullende onderzoeksvragenlijst in het Nederlands en Engels ontwikkeld;
• de kosten van het ‘eigen risico’ voor medicatie vergoed voor personen die een preventieve behandeling kregen zodat er geen financiële barrière was om een behandeling te starten.

Pilotstudie 2

Wat is de beste benadering om LTBI-screening en behandeling aan te bieden aan asielzoekers afkomstig uit hoog endemische landen met het oog op optimale acceptatie van de screening en behandeling, therapietrouw en continuïteit van zorg?

Hiertoe werden:

• de voorlichtingsmaterialen verder afgestemd op deze specifieke doelgroep, met veel beeldmateriaal.
• voorlichtingsposters ontwikkeld die de procedures van röntgenonderzoek, Mantouxtest, en bloedafname afbeelden
• oproepbrieven ontworpen voor screening- en behandelingsafspraken.

Alle voorlichtingsmaterialen, brieven en gezondheidsvragenlijsten zijn door het COA vertaald in de volgende talen: Nederlands, Engels, Frans, Arabisch, Tigrinya, Somalisch, Urdu, Portugees en Oromo.

Pilotstudie 3

Hoe kunnen in Nederland woonachtige hoog risico migrantenpopulaties (Eritreeërs en Somaliërs) het beste benaderd en gemotiveerd worden om deel te nemen aan LTBI-screening en preventieve behandeling?

Hiertoe werden:

• bij deelnemende GGD’en projectteams samengesteld bestaande uit een GGD-medewerker, de onderzoeker, en een of meer sleutelpersonen uit de migrantengemeenschap. De sleutelpersonen waren de liaison tussen de GGD en de gemeenschap.  
• verschillende strategieën gebruikt om de doelgroepen te bereiken: 1) via email en sociale media, 2) via persoonlijke contacten (bibliotheken, sportschool, verjaardagen, kerk, en taallessen, 3) via Nederlandse taallessen, 4) via groepshuisvestigingen, 5) via sportclub/voetbalvereniging, 6) via de Eritrese koptische kerk
• een cultuur sensitieve voorlichtingssessie ontworpen, inclusief presentatie met afbeeldingen, in het Tigrinya. Deze voorlichting werd voorafgaand aan de LTBI-screening gegeven en was bedoeld om de personen te informeren en motiveren deel te nemen aan de LTBI-screening en eventueel preventieve behandeling.

Fase 2: de impact en kosteneffectiviteitsstudie

Voor immigranten en asielzoekers uit landen met een tbc-incidentie van meer dan 200 per 100.000 inwoners is LTBI-screening en behandeling kostenbesparend en levert meer gezondheidswinst dan de bestaande tbc-binnenkomst- en vervolgscreening via een longfoto en behandeling. Bij andere immigranten geeft LTBI-screening meer gezondheidswinst, maar is wel duurder en is niet kosteneffectief ten opzichte van het huidige beleid van tbc-screening bij binnenkomst. LTBI-screening bij Eritreeërs die al langer in Nederland wonen is sowieso niet kosteneffectief. De kosteneffectiviteit van LTBI-screening verbetert met lagere kosten voor testen en tolken. Het onderzoek voorspelt een daling van de tbc-incidentie in de doelgroepen na 5 jaar van 9-23% en 5-14% na 20 jaar met LTBI-screening ten opzichte van beleid op basis van de huidige tbc-screening. Het effect op de langere termijn is kleiner omdat het risico op tbc afneemt in verloop van de tijd en een deel van de migranten remigreert.

Bekijk ook onze pagina over preventie, diagnostiek en behandeling van TBC. En lees over andere projecten over zorg voor vluchtelingen.