Mobiele menu

Inducing immunity for the sake of others. Ethical analysis and justification of indirect vaccination strategies

Projectomschrijving

Vaccinatie beschermt je tegen een infectieziekte, maar het voorkomt daarmee ook dat je zelf weer anderen besmet. Is het ethisch aanvaardbaar om dat indirecte effect centraal te stellen, dus om mensen te vaccineren om anderen te beschermen? Mag de overheid indirecte vaccinatie aanbieden en stimuleren, en zo ja onder welke voorwaarden? Wat is dan een goede voorlichtingsstrategie? De groeiende weerstand tegen vaccinatie maakt deze vragen extra relevant.  

Doel

In dit ethisch-filosofische onderzoek zijn ethische argumentaties geïnventariseerd en geanalyseerd. Deze zijn vervolgens geconfronteerd met overwegingen van mensen in de verschillende doelgroepen.

  1. Onder welke voorwaarden zijn vaccinatieprogramma’s gericht op externe effecten (bescherming van anderen dan de gevaccineerde zelf) moreel gerechtvaardigd? 
  2. Onder welke voorwaarden zijn is het ethisch aanvaardbaar om dergelijke vaccinaties routinematig of met drang of dwang aan te bieden? 
  3. Wat voor communicatieve aanpak om vaccinatie te bevorderen is acceptabel en vertrouwenswaardig?

Aanpak/werkwijze

Het project is primair een (rechts-)filosofisch onderzoek waarin argumentaties voor beleidsopties of de morele keuzen van individuen worden onderzocht en getoetst. 

Er is een ethische taxonomie (ordening) van vaccinatie ontwikkeld waarin zelfbeschermende, altruïstische, paternalistische en indirecte vaccinatie worden onderscheiden. De centrale elementen bepalend in de taxonomie zijn (a) wie heeft baat bij de vaccinatie? (b) en wie heeft autoriteit om er over te beslissen? 

Vervolgens zijn er ethische analyses gegeven van de betekenis van altruïstische motivaties van mensen die zich willen laten vaccineren. Dergelijke motivaties zijn onderzocht in focusgroepen, en er is onderzocht in hoeverre de overheid ook ruimte (en dus vrijheid) moet bieden voor dergelijke motieven.

Samenwerkingspartners

Het project heeft zich primair gericht op de rol van de overheid, en advies naar overheid en maatschappelijk debat. Er is gedurende het project contact geweest met VWS en RIVM en met enkele parlementariërs, om hen te helpen argumentaties en beleidsopties zo sterk mogelijk te formuleren. 

Het maakt deel uit van de Vaccinatiealliantie en de Denktank Desinformatie. Daarnaast is een bijdrage geleverd aan adviestrajecten, zoals bijvoorbeeld de Gezondheidsraad en de Adviescommissie Vaccinatie en Kinderopvang.

Resultaten

Vaccinatie is een morele kwestie die niet vrijblijvend is. Het is namelijk niet alleen beschermend voor de gevaccineerde zelf maar in veel gevallen ook voor (kwetsbare) derden. Dat maakt vaccinatie tot een morele keuze en het is belangrijk die morele verantwoordelijkheid te honoreren en individuen ruimte te laten om er zelf naar te handelen. Vaccinatiedrang en -dwang gaan bovendien in tegen enkele fundamentele rechten (vrijheid van geweten en religie, lichamelijke integriteit en ouderlijke autonomie).

Deze vrijheidsrechten zijn echter niet absoluut. Principiële rechtvaardiging voor dringend of dwingend vaccinatiebeleid kan gerechtvaardigd zijn ter voorkoming van (indirecte) schade aan derden. Als door de overheid een hoge vaccinatiegraad wordt nagestreefd om collectieve bescherming tegen ernstige besmettelijke ziekten te realiseren, dan zijn keuzen om af te zien van vaccinatie schadelijk voor dat groepsbelang. 

Dit groepsbelang heeft twee belangrijke pijlers die samenhangen met kerntaken van de overheid: 

(a) de bescherming van mensen die afhankelijk zijn van groepsbescherming omdat ze onvoldoende in staat zijn om zichzelf te beschermen – in het bijzonder kinderen, 

(b) het voorkomen dat maatschappelijke functies ondermijnd worden door (angst voor) infectieziekten of maatregelen om uitbraken te beperken.

Deze principiële argumentatie betekent niet dat vaccinatiedwang of -drang altijd geoorloofd zijn wanneer daar schade aan derden mee kan worden voorkomen: dergelijke maatregelen moeten ook voldoen aan de eisen van proportionaliteit (legitimiteit, effectiviteit, subsidiariteit en een faire weging van conflicterende belangen). Er zijn omstandigheden waarin vaccinatiedrang gerechtvaardigd is, maar dergelijke drang zou niet ad hoc moeten worden toegepast wanneer de overheid tot op enig moment concludeert dat de deelnamegraad te laag is.

Producten

Titel: Vaccinating for Whom? Distinguishing between Self-Protective, Paternalistic, Altruistic and Indirect Vaccination
Auteur: Steven R. Kraaijeveld
Magazine: Public Health Ethics
Link: https://doi.org/10.1093/phe/phaa005
Titel: Voorkom sociale ongelijkheid door het vaccinatiepaspoort
Auteur: Marcel Verweij
Magazine: Trouw
Titel: Vaccinatie op de kinderopvang. Een wetsvoorstel dat tekort schiet, en een alternatief
Auteur: Roland Pierik Marcel Verweij
Magazine: Nederlands Juristenblad
Titel: Liever een echte vaccinatieplicht dan 2G, dat is duidelijker en eerlijker
Auteur: Marcel Verweij, Roland Pierik
Magazine: De Volkskrant
Titel: De rol van meer verplichtende maatregelen in het Nederlandse vaccinatiebeleid. Een kritiek op het Nivel Rapport.
Auteur: Roland Pierik Marcel Verweij
Magazine: Nederlands Juristenblad
Titel: The Ethical Significance of Post-Vaccination COVID-19 Transmission Dynamics
Auteur: Kraaijeveld, S.R.
Magazine: Bioethical Inquiry
Link: https://doi.org/10.1007/s11673-022-10223-6
Titel: Altruistic Vaccination: Insights from Two Focus Group Studies
Auteur: Kraaijeveld, S.R., Mulder, B.C.
Magazine: Health Care Analysis
Link: https://doi.org/10.1007/s10728-022-00453-5
Titel: Als crèches ongevaccineerde kinderen mogen weigeren, is de kans op uitbraken alleen maar groter
Auteur: Marcel Verweij Roland Pierik
Magazine: Trouw
Titel: Kamer, wat gaan we doen als de vaccinatiegraad verder daalt?
Auteur: Marcel Verweij Roland Pierik
Magazine: Trouw
Titel: Meer vrijheid voor gevaccineerden is goed te rechtvaardigen
Auteur: Marcel Verweij
Magazine: De Volkskrant
Titel: Kies niet voor schijnveiligheid: zonder vaccinatie geen kinderopvang
Auteur: Roland Pierik, Marcel Verweij
Magazine: De Volkskrant
Titel: Voormalig leden Denktank Desinformatie: ‘Soms moet de overheid interveniëren in publiek debat’
Auteur: Marcel Verweij, Roland Pierik
Magazine: NRC Handelsblad
Link: https://www.marcelverweij.nl/_downloads/26c042a199ad474e622a3bfaa29c38fd
Titel: Beloon een vaccinatie in achterstandswijk
Auteur: Marcel Verweij
Magazine: Trouw
Titel: Against COVID-19 vaccination of healthy children
Auteur: Steven R. Kraaijeveld, Rachel Gur-Arie, Euzebiusz Jamrozik
Magazine: Bioethics
Titel: Vaccinatiepas voor café geen discriminatie
Auteur: Marcel Verweij, Roland Pierik
Magazine: NRC Handelsblad
Titel: Beloon coronavaccinatie met meer vrijheden
Auteur: Marcel Verweij, Roland Pierik
Magazine: NRC Handelsblad
Titel: De kwestie: Coronabewijs bevrijding of uitsluiting?
Auteur: Marcel Verweij
Magazine: De Telegraaf
Titel: Is een vaccinatieplicht te rechtvaardigen in een liberale democratie?
Auteur: Marcel Verweij, Roland Pierik
Magazine: Liberale Reflecties
Link: https://tinyurl.com/4jh5pbrs
Titel: Vaccinatie hóéft niet. Maar piep dan ook niet over minder vrijheid
Auteur: Roland Pieri, Marcel Verweij
Magazine: De Volkskrant
Titel: The Peculiar Public Good of Herd Immunity? and ?the Fairness of Vaccination Free Riding
Auteur: Marcel Verweij
Link: https://mancept.wordpress.com/public-interest/
Titel: HPV vaccination for males
Auteur: Jacintha Merts

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

The introduction of vaccination against infectious diseases has been one of the most important contributions to public health of the last century. For this reason, governments actively promote collective immunization in various ways –notably through general programs as the Dutch Rijksvaccinatieprogramma. A characteristic feature of most vaccinations is that they not only directly immunize the individual involved but also indirectly protect people who are not or cannot be immunized themselves. Still, most vaccination programs are primarily justified in terms of the interests of the person involved. The success of these direct vaccination programs is beyond dispute, but further health benefits can be gained if governmental agencies would promote indirect vaccination strategies that primarily aim at achieving external benefits. Examples thereof are maternal immunization to protect newborns (pertussis; influenza, and in the future possibly RSV, zika), the vaccination of professionals, notably health care workers to protect vulnerable patients against, for example influenza or pertussis; or public health programs that aim to vaccinate persons who run a relatively small risk themselves but might spread infections to vulnerable others (e.g. influenza of children to protect elderly or HPV vaccination of boys). Even though such indirect vaccination strategies are increasingly endorsed and recommended by for example the WHO and the Health Council of the Netherlands, a systematic ethical justification of such programs is up to now lacking. This proposal seeks to fill that gap by gathering and critically analyzing relevant normative arguments for and against indirect vaccination strategies that primarily aim at achieving external benefits. Indirect vaccination strategies are defined as vaccination programs that target individuals who do not belong to the group or subgroup for whom the most important health benefits are expected and aimed for. These indirect strategies may raise ethical issues and public controversy, especially if benefits for vaccinees themselves are very small, and this problem becomes only more urgent given emerging vaccine hesitancy and slowly declining vaccination rates for regular childhood immunization. On the other hand, indirect immunization does appeal to such ethical notions as non-maleficence (not harming others), benevolence and solidarity. In this project we explore the possibilities of developing an ethical justification for indirect vaccination, as offered or supported in a programmatic and pro-active way by government, aiming at high vaccination uptake among relevant target groups. We focus on three contexts, namely maternal immunization, professional immunization, and indirect vaccination for public health. (1) Under what conditions are vaccination policies aiming at external effects ethically justified? (2) When are health authorities justified in implementing such vaccinations in a routine, persuasive or otherwise pro-active manner? (3) What communicative approach to promote such programs would be appropriate and trustworthy? We analyze these questions in the context of current and future vaccination options and against the background of increasing vaccine hesitancy. The research project is a study in practical ethics, focusing on normative and conceptual analysis, yet informed by focus group studies with target groups, expert/stakeholders discussions, and, above all interaction with advisory and policy practice. The project results in ethical recommendations for vaccination policy and practice including guidance for targeted communication strategies.

Kenmerken

Projectnummer:
522004004
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2018
2023
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. M.F. Verweij
Verantwoordelijke organisatie:
Wageningen University & Research