De specialist dichterbij? Wat werkt voor professionals in een lokale integrale specialistische werkwijze.
Projectomschrijving
Integrale hulp is noodzakelijk om gezinnen met ernstige problemen op meerdere levensgebieden tijdig en passend te ondersteunen. Door het hele land worden integrale specialistische teams opgericht om een lokaal specialistisch hulpaanbod goed vorm te geven, in samenwerking met de wijkteams en het sociaal domein.
In het project ‘De specialist dichterbij?’ onderzoeken we met vier integrale specialistische teams wat wel, of juist niet werkt voor professionals in een integrale aanpak. Dit doen we samen met professionals, beleidsmakers, ouders en jongeren in de regio’s Holland Rijnland, Haaglanden en Midden-Holland. Om ervoor te zorgen dat de regio’s van elkaar leren, organiseren we leersessies met alle betrokkenen. De kennis uit dit project leidt onder andere tot een werkwijzebeschrijving voor professionals, gericht op het verbeteren van de kwaliteit van integrale specialistische hulp voor gezinnen. Het project is een samenwerking tussen de Academische Werkplaatsen Risicojeugd en SAMEN.
Producten
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek
Auteur: Eline Heek en Anne Marie Barnhoorn
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek
Auteur: Eline Heek, Anne Marie Barnhoorn
Auteur: Eline Heek, Anne Marie Barnhoorn, Laura Nooteboom
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek, Laura Nooteboom
Auteur: Eline Heek, Anne Marie Barnhoorn, Laura Nooteboom
Auteur: Eline Heek, Anne Marie Barnhoorn, Laura Nooteboom
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek, Laura Nooteboom
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek, Eva Mulder, Laura Nooteboom
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek, Laura Nooteboom
Auteur: Anne Marie Barnhoorn, Eline Heek, Eva Mulder en Laura Nooteboom
Auteur: Eline Heek, Anne Marie Barnhoorn
Auteur: Eline Heek, Anne Marie Barnhoorn, Laura Nooteboom
Verslagen
Eindverslag
In het project ‘De specialist dichterbij?’ onderzochten we met vijf integrale specialistische teams wat wel, of juist niet werkt voor professionals in een integraal specialistische aanpak. Dit deden we samen met professionals, beleidsmakers, ouders en jongeren in de regio’s Holland Rijnland, Haaglanden en Midden-Holland. Tijdens het project vormden betrokkenen met elkaar een leernetwerk, waarin tussen regio’s van- en met elkaar werd geleerd en gereflecteerd op tussentijdse resultaten.
We ontwikkelden een werkwijzebeschrijving over integraal specialistisch werken, waarin we onder andere ingaan op de doelgroep van integraal specialistische teams, de doelen van de teams, het hulpverleningsproces en de werkwijze van de teams. Partnerschap tussen de verschillende niveaus (beleid, praktijkorganisatie, professionals en gezinnen) bleek cruciaal om een integrale specialistische werkwijze te ontwikkelen. Dit project was een samenwerking tussen de Academische Werkplaatsen Risicojeugd en SAMEN.
In het project De specialist dichterbij gaan we op zoek naar werkzame en belemmerende elementen van een integraal specialistische werkwijze, met als doel deze werkwijze te versterken en de hulp voor gezinnen met ernstige en langdurige problematiek te verbeteren. Om deze centrale doelstelling te bereiken werken we in dit project met de volgende deeldoelen:
1. Kennis verzamelen: vergroten, verdiepen en duiden van kennis over werkzame en belemmerende elementen van een lokale integrale specialistische werkwijze en eventuele verschillen tussen de regio’s.
2. Van en met elkaar leren en verbeteren door in leersessies met vertegenwoordigers uit de deelnemende regio’s de opgedane kennis uit te wisselen en hierop te reflecteren.
3. Ontwikkelen en delen van een werkwijzebeschrijving op basis van werkzame en belemmerende elementen van een integrale specialistische werkwijze voor (toekomstige) professionals, met aandacht voor lokale verschillen en diverse perspectieven.
Om meer inzicht te krijgen in de integraal specialistische werkwijze volgen we vijf lokale integraal specialistische teams in Katwijk, Alphen aan den Rijn, regio Haaglanden en Midden Holland. We onderzoeken, vergelijken en verbinden deze teams vanuit verschillende perspectieven (gemeenten, organisatie, professionals, ouders en jongeren) en vanuit de verschillende fases waar de teams in zitten. We observeren tijdens casuïstiekbesprekingen en houden interviews met vertegenwoordigers vanuit gemeenten, organisatie, professionals en ouders en jongeren. Hierdoor kunnen we vanuit verschillende perspectieven ervaringen ophalen en deze leggen naast wat we al weten uit eerder onderzoek. Bovendien houden we leersessies met vertegenwoordigers vanuit beleid, praktijk, onderzoek, gezinnen om zo van en met elkaar te leren, kennis uit te wisselen en hierop te reflecteren.
De eerste leersessie heeft begin juni 2021 plaatsgevonden en was een groot succes. Binnen en tussen de verschillende regio’s wisselden deelnemers vanuit verschillende perspectieven uit en werden er actiepunten geformuleerd. Het thema partnerschap tussen gemeenten, organisatie en praktijk stond centraal, waarin we ons bezighielden met de vragen: hoe ontwikkel je vanuit een gezamenlijke visie een integraal specialistische werkwijze en hoe behoud je deze gezamenlijkheid?
De komende periode houden we interviews, observeren we tijdens de casuïstiekbesprekingen en registreren we een aantal kenmerken van de doelgroep van de teams en vergelijken deze met CBS-data over jeugdhulpgebruik in de regio’s. Dat helpt ons de data vanuit de interviews en observaties te duiden en te interpreteren, om bijvoorbeeld te begrijpen waarom iets op de ene plek wel werkt en op de andere plek niet. Er zullen bovendien nog drie leersessies plaatsvinden. De invulling van de leersessies is gebaseerd op wat we in bestaande literatuur hebben gevonden en wat we uit de interviews hebben gehaald. Op die manier kunnen we samen met de vijf teams leren, reflecteren en verder ontwikkelen.
Samen met de projectgroep verwerken we alle verzamelde data tot een aantal resultaten, waaronder een werkwijzebeschrijving voor (toekomstig) professionals, een factsheet met tips van ouders en jongeren voor professionals en een themabijeenkomst waar vertegenwoordigers van verschillende organisaties en gemeenten aanwezig zijn.
Samenvatting van de aanvraag
Probleem
Gezinnen met een combinatie van ernstige en langdurige problematiek op meerdere levensgebieden hebben baat bij integrale ondersteuning, waarbij professionals uit verschillende domeinen een samenhangend en passend hulpaanbod bieden, op maat en dichtbij huis. Ondanks de inzet van lokale wijkteams lukt het onvoldoende om deze gezinnen integraal te ondersteunen. Zo is een samenhangend aanbod vanuit verschillende specialistische aanbieders moeilijk te organiseren en er zijn problemen in op- en afschaling van hulp, waardoor gezinnen niet tijdig passende ondersteuning ontvangen. Dit leidt tot toename van klachten van gezinnen en urgentie voor hulp en tot grote druk op professionals.
Als reactie worden in het hele land lokale integrale specialistische teams opgericht, bestaande uit professionals vanuit diverse specialistische aanbieders. De teams zijn gericht op het vormgeven van een lokaal en samenhangend specialistisch hulpaanbod in aansluiting met de wijk. Hoewel de initiatieven op lokaal niveau kennis opleveren, is er weinig overzicht over de manier waarop deze teams bijdragen aan een lokale integrale werkwijze en wat hierin werkt. Daarnaast gaat het om een kleine groep gezinnen met zeer complexe problematiek, die op lokaal niveau te klein is om generieke uitspraken over te doen. Regio-overstijgend onderzoek is noodzakelijk om van- en met elkaar te leren.
Doelstelling
Centraal in dit project staat het versterken van de kwaliteit van een integrale specialistische werkwijze voor professionals in het ondersteunen van gezinnen met ernstige en langdurige problematiek op meerdere levensgebieden. In dit project onderzoeken we vier lokale integrale specialistische teams in Holland Rijnland, Haaglanden en Midden Holland vanuit diverse perspectieven. We verdiepen kennis over werkzame en belemmerende elementen in een integrale specialistische aanpak, vergelijken en verbinden de regio’s in leersessies om zo van en met elkaar te leren en verbeteren. We ontwikkelen een werkwijzebeschrijving op basis van de opgedane kennis over werkzame en belemmerende elementen van een integrale specialistische werkwijze voor (toekomstige) professionals met aandacht voor generieke en regio-specifieke elementen.
Werkwijze
Dit project is een samenwerking van de Academische Werkplaatsen Risicojeugd en SAMEN en vier integrale specialistische teams in Holland Rijnland, Haaglanden en Midden-Holland. Vertegenwoordigers uit praktijk, beleid, onderzoek, onderwijs en gezinnen werken in gelijkwaardigheid samen in een projectteam en tijdens leersessies. Om tot een samenhangend beeld te komen en zicht te krijgen op eventuele verschillen tussen de lokale teams, regio’s of perspectieven, verzamelen we zowel kwalitatieve informatie (werkzame en belemmerende elementen uit monitoring van de casuïstiek en verdiepende interviews) als kwantitatieve informatie (analyse van de doelgroep van de teams en teamkenmerken). Met actieonderzoek als onderzoeksmethode wordt in dit project opgedane kennis tussen de regio’s uitgewisseld en verdiept. Met het formuleren van actiepunten en deze na toepassing opnieuw evalueren en bijstellen, wordt een cyclisch leerproces in de praktijk gestimuleerd.
Projectfasering
Het project bestaat uit drie fases:
Fase 1. De voorbereidingsfase met een kennisinventarisatie. Door gerichte uitvraag bij projectpartners in de betrokken regio’s, een screenend literatuuronderzoek naar best practices en het bundelen van bestaande kennis over werkzame en belemmerende elementen in een integrale werkwijze.
Fase 2. De uitvoeringsfase, waarin elke maand een reguliere casuïstiekbespreking in elk van de vier integrale specialistische teams wordt gemonitord door een lokale praktijkonderzoeker. Door verdiepende interviews met ouders, jongeren, professionals en vertegenwoordigers uit beleid en organisatie vergaren we kennis over het doel van een integrale specialistische werkwijze en waarom iets wel, of juist niet werkt. Met een lokale analyse van de teamkenmerken en doelgroep die zij bedienen ontstaat zicht op eventuele verschillen tussen regio’s die verklarend zijn voor generieke en regio-specifieke elementen. In vier leersessies wordt gereflecteerd op de tussentijdse opbrengsten met vertegenwoordigers uit de betrokken regio’s, ervaringen uitgewisseld en actiepunten opgesteld om ontwikkeling in de praktijk te stimuleren.
Fase 3. De afrondingsfase, waarin het ontwikkelen en delen van een werkwijzebeschrijving op basis van de werkzame en belemmerende elementen centraal staat. Dit leidt tot de volgende opbrengsten:
- Werkwijzebeschrijving op basis van werkzame en belemmerende elementen van een integrale specialistische werkwijze met een factsheet voor het opleiden van (toekomstige) professionals
- Factsheet met werkzame en belemmerende elementen van een integrale werkwijze vanuit gezinsperspectief
- Publicatie over het werken met leersessies als vehikel voor leren en verbeteren in de praktijk
- Afsluitende themabijeenkomst