Mobiele menu

Evaluatie prenatale huisbezoeken JGZ

Projectomschrijving

Een goede start en veilige hechting aan ouders is belangrijk voor de ontwikkeling van een baby. Ongunstige omstandigheden voor kinderen kunnen al in de zwangerschap aanwezig of voorspelbaar zijn. Wat kan de verloskundige met deze signalen? Normaal gesproken begint het werk van de jeugdgezondheidszorg (JGZ) vanaf de geboorte. In sommige regio’s is het mogelijk de jeugdgezondheidszorg door de verloskundige, al vroeg in de zwangerschap in te schakelen. Dat betekent gezondheidswinst voor ouders èn kinderen. In de regio’s Helmond en de Achterhoek wordt onderzoek gedaan naar deze nieuwe werkwijze van prenatale huisbezoeken door een JGZ-verpleegkundige.

Er wordt nagaan hoe het aanbod van prenatale huisbezoeken vormgegeven moet worden, welke belemmerende en bevorderende factoren een rol spelen bij de implementatie en in welke mate cliënten tevreden zijn over en baat ervaren bij het aanbod. De evaluatie wordt uitgevoerd vanuit het perspectief van de einddoelgroep (aanstaande ouders), gebruikers (jeugdgezondheidszorg) en intermediairs (o.a. verloskundigen).

Verslagen


Eindverslag

In dit project is het aanbod van prenatale huisbezoeken door de jeugdverpleegkundige (PHB-JGZ)bij twee JGZ-instellingen geevalueerd.

In een aantal regio’s bestaat de mogelijkheid om al tijdens de zwangerschap, meestal op indicatie van de verloskundig zorgverlener, prenatale huisbezoeken bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ) aan te vragen in verband met psychosociale problemen of risicofactoren bij aanstaande ouders. De jeugdverpleegkundige verheldert de problemen samen met de aanstaande ouders, motiveert voor en verwijst naar hulp, adviseert, geeft voorlichting en lichte (opvoedings)ondersteuning – met als doel een optimale start voor de baby te bevorderen.

In het kader van het ZonMw-programma ‘Vernieuwing uitvoeringspraktijk van de jeugdgezondheidszorg’ is in 2011 en 2012 een formatieve evaluatie uitgevoerd van dit aanbod in twee regio’s: de Achterhoek (JGZ Yunio) en de regio Helmond (JGZ De Zorgboog). Door registraties, vragenlijsten en focusgroepen en interviews is onderzocht hoe vaak PHB-JGZ in de twee regio’s zijn uitgevoerd, hoe deze verlopen zijn, wat daarbij bevorderende en belemmerende factoren waren en hoe cliënten, eerstelijns verloskundigen en jeugdverpleegkundigen het aanbod hebben ervaren. De resultaten hebben geleid tot aanbevelingen die regionaal van toepassing zijn en tot aanbevelingen voor landelijk beleid en mogelijke implementatie van PHB-JGZ.

In de werkgebieden van JGZ De Zorgboog (Helmond e.o.) en Yunio (de Achterhoek) wordt door TNO een formatieve evaluatie uitgevoerd van een relatief nieuwe werkwijze van de JGZ: prenatale huisbezoeken door de jeugdverpleegkundige. Doel van deze huisbezoeken is om ouders die daarvoor in aanmerking komen, te begeleiden naar een optimale start met hun baby. Nagegaan wordt hoe het aanbod van prenatale huisbezoeken door de JGZ het best vormgegeven kan worden, welke belemmerende en bevorderende factoren een rol spelen bij de implementatie ervan en in welke mate cliënten tevreden zijn over en baat ervaren bij het aanbod. Het project is in de uitvoeringsfase: in totaal werken 23 verloskundigenpraktijken als belangrijkste verwijzers naar dit aanbod, aan het onderzoek mee. Er is een onderzoeksprotocol ontwikkeld, een uniforme registratie voor verloskundigen en de beide JGZ-instellingen en een vragenlijst die ouders invullen na afloop van een traject. JGZ-verpleegkundigen zijn onlangs begonnen met werving van ouders voor observatie onderzoek en een online focusgroep. Eind januari heeft een startbijeenkomst plaatsgevonden met de stuurgroep en projectgroepen van beide regio's. Half april vond een landelijke expertmeeting plaats met andere JGZ-instellingen die een vergelijkbaar aanbod hebben of aan het opzetten zijn.

Samenvatting van de aanvraag

Veel zorgwekkende omstandigheden voor kinderen zijn al in de zwangerschap aanwezig of voorspelbaar. Als de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en/of Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) al tijdens de zwangerschap signalen van de verloskundige ontvangen en direct starten met begeleiding of het motiveren voor hulp, kan dat gezondheidswinst voor ouders en kinderen opleveren. Maar omdat prenatale begeleiding door de JGZ nu geen deel uitmaakt van het Basistakenpakket JGZ, is deze vroege interventievorm niet vanzelfsprekend. In de regio’s Helmond en de Achterhoek hebben de gemeenten daarom, in het kader van RAAK (aanpak kindermishandeling) en de ontwikkeling van de CJG’s prestatieafspraken gemaakt met de JGZ over het aanbod van een of meerdere prenatale huisbezoeken door een JGZ-verpleegkundige bij aanstaande ouders die daarvoor in aanmerking komen. Risicoselectie vindt plaats door verloskundigen op basis van het signaleringsinstrument ALPHA-NL en/of anamnese. De huisbezoeken worden uitgevoerd door de JGZ-verpleegkundige die de ouders ook na de geboorte bij het consultatiebureau zullen ontmoeten. Het aanbod is laagdrempelig waarbij het nadrukkelijk ook gaat om de ‘lichtere’, enkelvoudige problematiek; bij zwaardere problematiek leidt de JGZ-verpleegkundige toe naar specifieker vormen van hulpverlening. Deze vorm van samenwerking tussen verloskunde en JGZ / CJG is nieuw en wordt slechts op beperkte schaal in Nederland toegepast.

Met dit onderzoek willen we in de genoemde regio’s nagaan hoe het aanbod van prenatale huisbezoeken van een JGZ-verpleegkundige op indicatie van de verloskundige, het best vormgegeven kan worden, welke belemmerende en bevorderende factoren een rol spelen bij de implementatie ervan en in welke mate cliënten tevreden zijn over en baat ervaren bij het aanbod. Evaluatie wordt uitgevoerd vanuit het perspectief van de einddoelgroep (aanstaande ouders), gebruikers (JGZ) en intermediairs (o.a. verloskundigen). De onderzoeksresultaten zijn overdraagbaar naar andere JGZ-instellingen in het land.

Kenmerken

Projectnummer:
156511004
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2010
2013
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. R.M. Vink
Verantwoordelijke organisatie:
TNO