Creating a healthy school community by sound teamwork
Projectomschrijving
Vraagstuk
Steeds vaker besteden Nederlandse scholen aandacht aan gezond eet- en beweeggedrag met de Gezonde School aanpak. Schoolprogramma’s beklijven echter moeizaam, waardoor effecten op lange termijn beperkt lijken te zijn.
Onderzoek
Met het creëren van een gezonde school community werd beoogd de Gezonde School aanpak op een praktische, duurzame wijze vorm te geven, uitgaande van de ‘eigen kracht’ in de school. Leerlingen, schoolpersoneel en ouders werkten samen aan een Gezonde School met activiteiten die pasten bij de context en populatie van de school en die het maken van gezonde keuzes in eet- en beweeggedrag op school én thuis stimuleerde.
Uitkomst
Uit interviews bleek dat de ‘eigen kracht’ van interventiescholen was toegenomen. Motiverend en verbindend leiderschap was daarvoor cruciaal en resulteerde in een positievere houding en breder gedragen activiteiten, die pasten bij de school. Scholen hebben ondersteuning nodig om de aanpak beter te borgen in een dynamische omgeving en om netwerken buiten school te benutten. Resultaten op BMI, eet- en beweeggedrag vergeleken met vier controlescholen volgen.
Producten
Auteur: Bonnie M van Dongen, Inge M de Vries, Monica AM Ridder, Michiel de Boer, Ingrid HM Steenhuis, Carry M Renders
Link: https://www.gezondeschoolcommunity.nl/
Auteur: Vrij Universiteit (afdeling Gezondheidwetenschappen), Hogeschool Windesheim, GGD IJsselland, Landstede Groep
Link: http://www.project-flash.nl
Auteur: Bonnie M van Dongen, Inge M de Vries, Monica AMaria Ridder, Michiel de Boer, Ingrid HM Steenhuis, Carry M Renders
Magazine: Frontiers in Public Health
Auteur: van Dongen BM, de Vries IM, Ridder MAM, Renders CM, Steenhuis IHM
Magazine: Frontiers in Public Health
Link: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2021.630513/full
Auteur: Carry Renders, Bonnie van Dongen, Inge de Vries, Ingrid Steenhuis Monique Ridder
Magazine: Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen
Auteur: BM van Dongen, MAM Ridder, IHM Steenhuis, CM Renders
Magazine: BMC Public Health
Auteur: Bonnie M. van Dongen, Monique A.M. Ridder, Inge M. de Vries, Ingrid H.M. Steenhuis, Carry M. Renders
Auteur: Bonnie M. van Dongen, Monique A.M. Ridder, Inge M. de Vries, Ingrid H.M. Steenhuis, Carry M. Renders
Auteur: Bonnie M. van Dongen, Monique A.M. Ridder, Inge M. de Vries, Carry M. Renders, Ingrid H.M. Steenhuis
Verslagen
Eindverslag
Het doel van het FLASH-project (Fit Lifestyle At School and at Home) was om het proces van capacity building in een school community, waaronder het ontwerpen en implementeren van gezondheid bevorderende activiteiten, te monitoren en om te onderzoeken of dit proces de community capacity versterkte en vervolgens gezond eet- en beweeggedrag bij vmbo-leerlingen bevorderde. De school community bestaat uit leerlingen, schoolpersoneel en ouders.
Steeds vaker besteden Nederlandse scholen aandacht aan gezond eet- en beweeggedrag met de Gezonde School aanpak. Schoolprogramma’s beklijven echter moeizaam, waardoor effecten op lange termijn beperkt lijken te zijn. Te vaak is schoolgezondheidsbevordering afhankelijk van één enthousiaste leraar, voelen de stakeholders onvoldoende eigenaarschap, en zijn ouders niet betrokken. Met het creëren van een gezonde school community werd beoogd de Gezonde School aanpak op een praktische, duurzame wijze vorm te geven, uitgaande van de ‘eigen kracht’ in de school. Leerlingen, schoolpersoneel en ouders werkten samen aan een Gezonde School met activiteiten die pasten bij de context en populatie van de school en die het maken van gezonde keuzes in eet- en beweeggedrag op school én thuis stimuleerde. In FLASH is gebruik gemaakt van 4 strategieën voor capacity building:
1) het identificeren van leiders of sleutelfiguren in de gemeenschap, die ook anderen kunnen motiveren; 2) het creëren van een participatieve schoolcultuur, waarin alle leden van de schoolgemeenschap de mogelijkheid krijgen om mee te denken en/of beslissen; 3) het gezamenlijk en systematisch ontwerpen of kiezen, implementeren en evalueren van gezondheid bevorderende activiteiten, uitgaande van de vier pijlers van de Gezonde School aanpak; 4) het ontwikkelen en benutten van een lokaal netwerk dat bijdraagt aan de realisatie van de activiteiten
Het onderzoeksproject is een samenwerking van de Vrije Universiteit Amsterdam, Hogeschool Windesheim, GGD IJsselland en Landstede Groep. Het project had vier interventie- en vier controlescholen. Iedere interventieschool had een Gezonde School Coördinator (GSC, een docent binnen de school), die werd gecoacht door een expert in onderwijs en een expert in gezondheidsbevordering.
Het project kende 3 delen:
1. Inzicht krijgen in ervaringen, gedrag, context, behoeftes, kansen en belemmeringen van leerlingen, schoolpersoneel en ouders in de school community m.b.t. gezond eet- en beweeggedrag. Data verzameling vond onder meer plaats via vragenlijst onderzoek, meten van lengte/gewicht/middelomtrek, photovoice, focusgroepen en interviews.
2. In co-creatie ontwikkelen van een school-community-based integrale aanpak, uitgaande van de vier pijlers van de Gezonde School. Hiervoor werden o.a. technieken uit design thinking, nudging en educatie ingezet om leerlingen, ouders en schoolpersoneel actief te betrekken. De scholen zelf zijn daarbij ‘in the lead’.
3. Evaluatie van deze integrale aanpak. Vanaf de start van het project is het proces van capacity building in de school community structureel en systematisch gemonitord. Daarnaast is een quasi-experimentele studie uitgevoerd met de 4 interventie- en 4 controlescholen om te exploreren in hoeverre het proces van capacity building, gepaard is gegaan met veranderingen in BMI en eet- en beweeggedrag bij vmbo-leerlingen.