De Academische Werkplaats aanpak Kindermishandeling (AWK) is van start gegaan in december 2010. Met behulp van subsidie van Zonmw en veel eigen inzet van de deelnemende instellingen is vanaf die tijd gewerkt aan de volgende doelstellingen:
-het realiseren van een multidisciplinair centrum aanpak kindermishandeling (MDCK), waarin justitiële instellingen, de medische sector en jeugd en volwassenenzorg instellingen samenwerken. Alle onderzoek dat nodig is kan er vanuit één kindvriendelijke locatie plaatsvinden en het kind hoeft niet vaker dan nodig haar/zijn verhaal te vertellen.
-het doen van onderzoek aar de effectiviteit van behandelmethoden voor kinderen en jongeren, die een vorm van kindermishandeling meegemaakt hebben
-het overdragen van opgedane en ontwikkelde kennis
Het eerste Multidisciplinaire Centrum aanpak Kindermishandeling in Nederland, waar onder één dak wordt samengewerkt door veel verschillende instellingen met Veilig Thuis, de politie, de vertrouwens- en kinderartsen, het Kinder- en Jeugdtraumacentrum. jeugdzorginstellingen en de volwassenen GGZ als spil, is in november 2015 van start gegaan en vervult een duidelijke rol in de regio waar het gaat om acute en structureel ernstige onveiligheid van kinderen. Er vindt de komende 3 jaren onderzoek plaats naar de effectiviteit en de doelmatigheid van deze samenwerking en naar de tevredenheid van clienten door het Verweij Jonker Instituut.
Wat het wetenschappelijk onderzoek betreft is de horzionmethodiek, een groepstherapie waarin cognitieve gedragstherapie en psychomotorische therapie gecombineerd worden, onderzocht(zowel de variant voor huiselijk geweld als die voor seksueel misbruik). Door te weinig instroom in de groepen is het niet gelukt volledige effectiviteitsstudies te doen. Wel is het gelukt elementen uit de methodiek theoretisch verder te onderbouwen en komt de combinatie van interventie elementen in de groepstherapie als veelbelovend naar voren in het verminderen van gedrags- en emotionele problemen en traumaklachten. Dit leidde o.a. tot twee promoties en een derde in voorbereiding. Tot slot is een eerste onderzoek naar het programma Kinderen uit de Knel (een behandeling bij vechtscheidingen) uitgevoerd waaruit ook dit programma als veelbelovend naar voren kwam: conflicten tussen ouders verminderden, de scheiding werd meer geaccepteerd en ouders vergaven elkaar meer.
Voor de kennnisoverdracht is het Landelijk Opleidingscentrum aanpak Kindermishandeling (LOCK) succesvol opgezet. Naast congressen en symposia m.b.t. de AWK thema's worden vanuit het LOCK vele trainingen en cursussen m.b.t. de aanpak kindermishandeling landelijk aangeboden (zie www.hetlock.nl)
Academische Werkplaats Jeugd Kindermishandeling (AWK)
De Academische Werkplaats Jeugd Kindermishandeling (AWK) slaat een brug tussen kennisinstellingen, praktijkinstellingen, opleiding en de overheid in de regio Haarlem. Het doel is kindermishandeling zoveel mogelijk te voorkomen en mishandelde kinderen - én hun gezin - sneller en beter te helpen dan dit nu gebeurt.
De aanpak bestaat uit drie delen:
-Het Multidisciplinair Centrum aanpak Kindermishandeling (MDC-K) brengt organisaties die betrokken zijn bij de aanpak van kindermishandeling bij elkaar. Zo zorgt het MDC-K ervoor dat hulpverlening voor slachtoffers beter verloopt.
-Wetenschappelijk onderzoek brengt in kaart hoe behandelingmethoden voor kinderen én voor hun ouders werken en wat het beste werkt.
-Een landelijk opleidingscentrum biedt behandelaren en deskundigen (HBO en WO) een breed en samenhangend opleidingsaanbod rondom kindermishandeling.
Resultaten Academische Werkplaats Jeugd Kindermishandeling (AWK)
Het belangrijkste doel van de AWK is een samenwerking van praktijk, onderzoek en beleid om kindermishandeling tegen te gaan en de dramatische gevolgen van kindermishandeling te beperken. De resultaten van de AWK kunnen daarom het beste aan dit doel worden gemeten.
Het Multidisciplinaire Team aanpak Kindermishandeling (MDC-K)
Het MDC-K komt wekelijks bij elkaar om casussen te bespreken. Dit casusoverleg heeft geleid tot een gezamenlijk protocol van rapportage die ondersteund wordt door alle deelnemende instellingen. Dit lijkt een kleine stap, toch is het een grote stap voor de kindermishandeling. De rapportage maakt het voor verschillende instellingen mogelijk om informatie over casussen uit te wisselen en een gezamenlijk plan van aanpak te ontwikkelen. Gezien de verschillende instellingen in het MDC-K (politie, kinderartsen, OM, behandelaren) kan deze rapportage zorgen voor meer continuïteit en afstemming van de hulpverlening. Ook kan het zorgen voor een betere overdracht van informatie tussen de betrokken organisaties Zo zorgt het MDC-K voor een sluitende aanpak in de hulpverlening van kindermishandeling waarbij iedere instelling bijdraagt aan de oplossing voor het totale probleem waarmee kinderen en gezinnen kampen. Niet alleen in het MDC-K en tijdens de casusbesprekingen zijn de voordelen van het MDC-K voelbaar. Leden van het MDC-K en daarmee ook de organisaties weten elkaar ook buiten het MDC-K sneller te vinden en er is één gezamenlijke aanpak voor ieder gezin.. Ook is het MDC-K uitgebreid naar meer organisaties dan in het originele voorstel was voorzien. Dit is een teken dat een gezamenlijk aanpak van kindermishandeling een breed draagvlak kent.
Het onderzoek vanuit de Vrije Universiteit helpt een vinger aan de pols te houden en brengt de ontwikkelingen van het MDC-K in kaart. Een eerste onderzoek vond plaats in september 2011. Uit dit onderzoek bleek dat leden van het MDC-K zich zeer betrokken voelen bij het MDC-K en veel vertrouwen in elkaar hebben. Een evaluatie in april 2012 onderstreepte de meerwaarde van het MDC-K gezien de effecten van de samenwerking van verschillende instellingen ook los van specifieke casussen duidelijk voelbaar is. Een tweede onderzoek is in de zomer van 2012 uitgevoerd. De resultaten van dit onderzoek worden tijdens een evaluatiedag in oktober 2012 met het MDC-K besproken.
Onderzoeken naar effectieve behandelingen
Het wetenschappelijke onderzoek naar de effectiviteit van behandelmethoden is nog in de beginfase. Het onderzoek is regelmatig gepresenteerd op nationale conferenties en leden van het onderzoeksteam verschijnen regelmatig in de media, zowel op TV als ook in kranten. Zo draagt het onderzoeksteam bij aan de maatschappelijke discussie rondom kindermishandeling. Een eerste onderzoek werd in september 2011 uitgevoerd. Terwijl de onderzoeksgroep klein was, leveren de resultaten toch nieuwe inzichten in de samenhang tussen zelfcontrole en traumatische ervaringen. Deze bevindingen zijn op het KJTC in Haarlem en tijdens een stuurgroepbijeenkomst gepresenteerd. Deze presentaties dragen bij aan de kennisuitwisseling en stimuleren de wederzijdse samenwerking tussen onderzoek, beleid en praktijk. Hierdoor weten de praktijkorganisaties enerzijds beter wat er uit eerder onderzoek bekend is en kunnen ze hun werkwijze hierop aanpassen. Anderzijds weten de onderzoekers beter welke onderzoeksvragen relevant zijn voor de praktijk.
De onderzoeken naar de effectiviteit van de HORIZON behandeling zijn in maart 2012 van start gegaan. De instroom van participanten verliep in het begin moeizaam. Toch hebben de inspanningen van de AWK ertoe geleid dat de instroom op gang is gekomen en de onderzoeken volop lopen. Dit is vooral te danken aan de inzet van de praktijkorganisaties, KJTC Haarlem en Fier Fryslân. Ook hebben de inspanningen ertoe geleid dat meer praktijkorganisaties bij het onderzoek betrokken zijn geraakt dan initieel was gepland.
Landelijk Opleidingscentrum Kindermishandeling (LOK)
In nauwe samenwerking hebben de Vrije Universiteit, het KJTC Haarlem, en Fier Fryslân binnen het landelijk opleidingscentrum een zesdaagse basisopleiding aanpak kindermishandeling voor behandelaren en deskundigen ontwikkeld. Deze opleiding sluit direct aan bij de dagelijkse hulpverleningspraktijk. Bij het opzetten van de basisopleiding is de Stichting Geheim Geweld betrokken, die zich inzet voor slachtoffers van kindermishandeling en werkt met medewerkers die zelf geweld hebben meegemaakt.
De Academische Werkplaats Kindermishandeling (AWK): onderzoek en kennisoverdracht wil de samenwerking tussen kennisinstellingen, praktijkinstellingen en de overheid in de regio Noord Holland Zuid bevorderen waar het gaat om kennisontwikkeling, kennisoverdracht en implementatie van science based en best practice methoden omtrent kindermishandeling (KM) en de behandeling van kinderen die met KM te maken hebben gehad (en hun ouders/verzorgers.Hierbij wordt gestreefd naar de ontwikkeling en kwaliteitsverbetering op het gebied van diagnostiek, behandeling, opleiding, scholing en samenwerking in een circulaire keten. Deze keten wordt gevormd door een Team Kindermishandeling (TK), waarin inhoudelijk deskundigen van instellingen die te maken hebben met KM sectoroverschrijdend (medisch, psychologisch, juridisch, maatschappelijk) samenwerken. De Vrije Universiteit (VU) Amsterdam, faculteit der Psychologie en Pedagogiek en het Kinder- en Jeugdtraumacentrum (KJTC) een samenwerkingsproject van Jeugdriagg Noord Holland Zuid en OCK het Spalier zijn hierin kernpartners die met vele anderen een samenwerkingsverband aangaan om dit te bereiken.
Momenteel is er dankzij de inspanningen van het Ministerie voor Jeugd en gezin veel aandacht voor preventie en signering van KM, maar groeit de vraag naar aandacht voor het vervolgtraject hiervan. Vanuit de praktijk zijn er veel vragen en onduidelijkheden over de huidige infrastructuur rondom KM, waardoor er een grote behoefte is om dit in kaart te brengen. Daarnaast is het –ook bij de landelijke kennisinstituten en de overheid- opgevallen dat er een gebrek aan kennis en vaardigheden is m.b.t. kindermishandeling in instellingen die te maken hebben met kinderen/jongeren en dat er ondanks veel aanbod nog geen verplichte basismodule preventie en signalering van kindermishandeling is in MBO-,HBO- en WO opleidingen die hiermee te maken kunnen krijgen (zoals SPW, SPH, PABO, psychologie en medicijnen). Van verdere – ook in diagnostiek en behandeling- gespecialiseerde modules is nog minder sprake. Naast snelle en adequate hulpverlening aan kinderen die het slachtoffer zijn geweest van KM is de ontwikkeling van diagnostiek en effectieve behandelmethoden van groot belang. Het KJTC heeft al 2 methoden ontwikkeld voor de behandeling van 2 vormen van KM, namelijk seksueel misbruik en het getuige en/of slachtoffer zijn van ruzie en/of geweld in het gezin bij kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar en hun (niet mishandelende)ouder(s). Deze methoden worden momenteel in de praktijk toegepast en lijken effectief te zijn, maar moeten nog science based onderzocht worden. De doelstellingen van de AWK zijn dan ook (a) het ontwikkelen van een breed inzetbaar, efficiënt en effectief pakket behandelmethoden voor kinderen die met KM te maken hebben gehad; (b) het vormgeven van een pilot-Team Kindermishandeling dat het traject van signalering van KM tot de start van de hulp aan kinderen/ouders in kaart brengt en stroomlijnt, maar bovenal een model wil vormen van adequate sectoroverstijgende hulp aan mishandelde kinderen en hun ouder(s/verzorger(s) (c) het waarborgen van voldoende nazorg om terugval te voorkomen; (d) het ontwikkelen van opleiding/scholingsmateriaal, kennisoverdracht en implementatie. Voor het bereiken van de doelstellingen worden er drie deelprojecten gerealiseerd: 1) Het deelproject formeren van een TK, dat er voor zorgt dat er beter samengewerkt kan worden op het gebied van kindermishandeling en dat na signalering hiervan snel en doeltreffend gehandeld kan worden om hulp aan kind en ouder(s) te bieden. 2) Het deelproject effectiviteitstudies, waarbij bestaande behandelmethoden voor kinderen die seksueel misbruikt zijn of getuige/slachtoffer zijn geweest van ruzie en/of geweld in het gezin op hun effectiviteit onderzocht worden. Vervolgens worden deze behandelmethoden (door)ontwikkeld en onderzocht voor peuters/kleuters, jongeren ouder dan 12 jaar, kinderen/jongeren met een (licht) verstandelijke beperking en diverse groepen allochtone kinderen/jongeren. De behandelmethode voor kinderen met seksuele gedragsproblemen zal verder ontwikkeld worden. Naast deze behandelingen wordt de methode “Veilig Samen Wonen” onderzocht voor kinderen en groepsleiders in een residentiële instelling. 3) Het deelproject kennisoverdracht en implementatie, waarbij de werkwijze van het TK en de behandelmethoden overdraagbaar gemaakt zullen worden voor (toekomstige) professionals.
De AWK is van groot belang voor kinderen, ouders, professionals en de gehele maatschappij, omdat KM grote gevolgen heeft voor de mentale en fysieke gezondheid van het kind en voor de kwaliteit van het leven van kinderen en hun ouder(s). Snel handelen door professionals is daarom noodzakelijk zodat veel schade voorkomen kan worden. Op de langere termijn zal dit een kostenbesparing in de gezondheidszorg opleveren.