Therapietrouw is de mate waarin de patiënt zijn behandeling uitvoert zoals afgesproken met zijn behandelaar. Therapietrouw verbetert de gezondheid van de patiënt en drukt de zorgkosten. Veel patiënten wijken bewust of onbewust af van de met de zorgverlener afgesproken behandeling. Daar zijn verschillende oorzaken voor. Mensen vergeten het, willen liever geen geneesmiddelen gebruiken, of stoppen vanwege bijwerkingen. Bevordering van therapietrouw vraagt derhalve om maatwerk.
Een belangrijke belemmerende factor voor succesvolle farmacotherapie is het gegeven dat een aanzienlijk deel van de patiënten de medicatie niet (altijd) in de voorgeschreven dosering en gedurende de afgesproken periode inneemt.
Volgens de WHO is er wereldwijd meer winst te behalen op het gebied van de volksgezondheid door de therapietrouw te verbeteren dan door de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen (WHO 2003).
Uit wetenschappelijk onderzoek zijn factoren bekend die van invloed zijn op de therapietrouw.
De relatie tussen patiënt en arts (of andere zorgverlener) is bijvoorbeeld van doorslaggevend belang. Ook is van belang dat de zorgverlener en de patiënt (de zorgvrager) gezamenlijk een afspraak maken over de keuze van de behandeling en/of daaraan verbonden leefstijl, en over of en hoe het geneesmiddel gebruikt gaat worden. Dit zijn factoren die van invloed zijn op de motivatie van de patiënt om therapietrouw te zijn. Wanneer de keuze voor een behandeling geen gezamenlijk gedragen beslissing is, kan men van de patiënt niet verwachten dat deze ‘trouw’ doet wat de arts voorschrijft.
Overigens lijkt therapietrouw zowel afhankelijk van non-intentionele als van intentionele factoren.
Bij de keuze voor een bepaalde behandeling is het belangrijk om de (on)mogelijkheden van de patiënt (zoals beperkingen, dagindeling, omgevingsfactoren, motivatie) in het overleg te betrekken. De bereidheid van de patiënt om geneesmiddelen volgens afspraak in te nemen varieert afhankelijk van de aandoening en (de bijwerkingen van) het geneesmiddel, de categorie patiënten en kenmerken van de patiënt, zoals diens houding ten opzichte van geneesmiddelen in het algemeen. Met name bij chronische aandoeningen, waarbij de medicatie vaak levenslang ingenomen moet worden, is de therapietrouw vaak veel lager dan de voorschrijvende arts denkt.
Op basis van geneesmiddelengebruik en potentieel risico van verminderde therapietrouw zouden de volgende deelgebieden prioriteit moeten krijgen:
Zie voor meer informatie: Harm studie
Het ZonMw-programma Goed Gebruik Geneesmiddelen stimuleert de beantwoording van de vragen rondom therapietrouw door onder andere onderzoek, praktijkprojecten, presentaties en het bijeenbrengen van betrokken partijen.