Risk factors for ventricular arrhythmia and sudden cardiac death as an adverse reaction of commonly used drugs in the elderly.
Projectomschrijving
Samenvatting na afronding
Ventriculaire hartritmestoornissen zijn op hogere leeftijd een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte. Dit kan soms een bijwerking zijn van medicijnen die de elektrische stromen in het hart beïnvloeden. Tijdens de ontwikkeling van geneesmiddelen worden de effecten op de duur van het QT-interval gemeten in het hartfilmpje (elektrocardiogram). Verlenging van dit interval hangt samen met het risico op een levensbedreigende hartritmestoornis. Helaas is deze maat geen perfecte voorspeller van dit risico.In dit onderzoeksproject is op meerdere vlakken onderzoek gedaan om beter inzichtelijk te krijgen wat de voorspellers van plotse hartdood zijn die mogelijk ook het risico op medicatie geïnduceerde ritmestoornissen en hartdood bepalen.
Resultaten
Er is aangetoond dat de incidentie van plotse hartdood in zijn geheel afneemt. Ook is gekeken naar hoe vaak QT verlengende medicatie samen wordt voorgeschreven en wat het effect daarvan is. Daarnaast zijn er meerdere genetische studies gedaan en is aangetoond dat de schildklierfunctie en hartpompfunctie het risico op hartdood beïnvloeden, ook bij niet zieke mensen. Een belangrijk deel van dit project was het ontwikkelen van nieuwe voorspellende maten afgeleid van het hartfilmpje, hierin zijn grote stappen gemaakt.Zie ook: www.risk-project.nl
Samenvatting bij start
Sommige medicijnen die met name gebruikt worden door ouderen kunnen onbedoelde effecten hebben op het hart. Hierdoor kan het ritme verstoord raken, wat soms zelfs kan leiden tot de dood. De onderzoekers gaan na hoe vaak dergelijke medicijnen gebruikt worden. Ze onderzoeken verder welke genen de kans op bijwerkingen beinvloeden en of het hartfilmpje kan helpen bij het voorspellen daarvan.Producten
Auteur: Niemeijer, Maartje N, van den Berg, Marten E, Eijgelsheim, Mark, van Herpen, Gerard, Stricker, Bruno H, Kors, Jan A, Rijnbeek, Peter R
Magazine: Heart
Auteur: Lahousse, Lies, Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E., Rijnbeek, Peter R., Joos, Guy F., Hofman, Albert, Franco, Oscar H., Deckers, Jaap W., Eijgelsheim, Mark, Stricker, Bruno H., Brusselle, Guy G.
Magazine: European Heart Journal
Auteur: Norby, Faye L., Eryd, Samuel Adamsson, Niemeijer, Maartje N., Rose, Lynda M., Smith, Albert V., Yin, Xiaoyan, Agarwal, Sunil K., Arking, Dan E., Chasman, Daniel L., Chen, Lin Y., Eijgelsheim, Mark, Engström, Gunnar, Franco, Oscar H., Heeringa, Jan, Hindy, George, Hofman, Albert, Lutsey, Pamela L., Magnani, Jared W., McManus, David D., Orho-Melander, Marju, Pankow, James S., Rukh, Gull, Schulz, Christina-Alexandra, Uitterlinden, André G., Albert, Christine M., Benjamin, Emelia J., Gudnason, Vil
Magazine: PLoS ONE
Auteur: Verweij, Niek, Mateo Leach, Irene, Isaacs, Aaron, Arking, Dan E., Bis, Joshua C., Pers, Tune H., Van Den Berg, Marten E., Lyytikäinen, Leo-Pekka, Barnett, Phil, Wang, Xinchen, Soliman, Elsayed Z., Van Duijn, Cornelia M., Kähönen, Mika, Van Veldhuisen, Dirk J., Kors, Jan A., Raitakari, Olli T., Silva, Claudia T., Lehtimäki, Terho, Hillege, Hans L., Hirschhorn, Joel N., Boyer, Laurie A., Van Gilst, Wiek H., Alonso, Alvaro, Sotoodehnia, Nona, Eijgelsheim, Mark, De Boer, Rudolf A., De Bakker, Pa
Magazine: Human Molecular Genetics
Auteur: Arking, Dan E, Pulit, Sara L, Crotti, Lia, van der Harst, Pim, Munroe, Patricia B, Koopmann, Tamara T, Sotoodehnia, Nona, Rossin, Elizabeth J, Morley, Michael, Wang, Xinchen, Johnson, Andrew D, Lundby, Alicia, Gudbjartsson, Daníel F, Noseworthy, Peter A, Eijgelsheim, Mark, Bradford, Yuki, Tarasov, Kirill V, Dörr, Marcus, Müller-Nurasyid, Martina, Lahtinen, Annukka M, Nolte, Ilja M, Smith, Albert Vernon, Bis, Joshua C, Isaacs, Aaron, Newhouse, Stephen J, Evans, Daniel S, Post, Wendy S, Waggott
Magazine: Nature Genetics
Auteur: Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E, Franco, Oscar H., Hofman, Albert, Kors, Jan A., Stricker, Bruno H., Eijgelsheim, Mark, Rijnbeek, Peter R.
Magazine: Pharmacoepidemiology and Drug Safety
Auteur: Lemaitre RN, Johnson CO, Hesselson S, Sotoodhenia N, McKnight B, Sitlani CM, Rea TD, King IB, Kwok PY, Mak A, Li G, Brody J, Larson E, Mozaffarian D, Psaty BM, Huertas-Vazquez A, Tardif JC, Albert CM, Lyytikäinen LP, Arking DE, Kääb S, Huikuri HV, Krijthe BP, Eijgelsheim M, Wang YA, Reinier K, Lehtimäki T, Pulit SL, Brugada R, Müller-Nurasyid M, Newton-Cheh CH, Karhunen PJ, Stricker BH, Goyette P, Rotter JI, Chugh SS, Chakravarti A, Jouven X, Siscovick DS.
Magazine: Heart Rhythm
Auteur: van den Berg, Marten E., Stricker, Bruno H., Brusselle, Guy G., Lahousse, Lies
Magazine: Trends Cardiovascular Medicine
Auteur: Prins, Bram P., Mead, Timothy J., Brody, Jennifer A., Sveinbjornsson, Gardar, Ntalla, Ioanna, Bihlmeyer, Nathan A., van den Berg, Marten, Bork-Jensen, Jette, Cappellani, Stefania, Van Duijvenboden, Stefan, Klena, Nikolai T., Gabriel, George C., Liu, Xiaoqin, Gulec, Cagri, Grarup, Niels, Haessler, Jeffrey, Hall, Leanne M., Iorio, Annamaria, Isaacs, Aaron, Li-Gao, Ruifang, Lin, Honghuang, Liu, Ching-Ti, Lyytikäinen, Leo-Pekka, Marten, Jonathan, Mei, Hao, Müller-Nurasyid, Martina, Orini, Michele,
Magazine: Genome Biology
Auteur: Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E., Deckers, Jaap W., Franco, Oscar H., Hofman, Albert, Kors, Jan A., Stricker, Bruno H., Rijnbeek, Peter R., Eijgelsheim, Mark
Magazine: Heart Rhythm
Auteur: Avery CL, Sitlani CM, Arking DE, Arnett DK, Bis JC, Boerwinkle E, Buckley BM, Ida Chen YD, de Craen AJ, Eijgelsheim M, et al.
Magazine: Pharmacogenomics Journal
Auteur: den Hoed M, Eijgelsheim M, et al.
Magazine: Nature Genetics
Auteur: Niemeijer, Maartje N, van den Berg, Marten E, Deckers, Jaap W, Aarnoudse, Adrianus L H J, Hofman, Albert, Franco, Oscar H, Uitterlinden, André G, Rijnbeek, Peter R, Eijgelsheim, Mark, Stricker, Bruno H
Magazine: Heart
Auteur: van der Harst P, van Setten J, Verweij N, Vogler G, Franke L, Maurano MT, Wang X, Mateo Leach I, Eijgelsheim M, Sotoodehnia N, Hayward C, Sorice R, Meirelles O, Lyytikäinen LP, Polašek O, Tanaka T, Arking DE, Ulivi S, Trompet S, Müller-Nurasyid M, Smith AV, Dörr M, Kerr KF, Magnani JW, Del Greco M F, Zhang W, Nolte IM, Silva CT, Padmanabhan S, Tragante V, Esko T, Abecasis GR, Adriaens ME, Andersen K, Barnett P, Bis JC, Bodmer R, Buckley BM, Campbell H, Cannon MV, Chakravarti A, Chen LY, Deli
Magazine: Journal of the American College of Cardiology
Auteur: Chaker, Layal, van den Berg, Marten E., Niemeijer, Maartje N., Franco, Oscar H., Dehghan, Abbas, Hofman, Albert, Rijnbeek, Peter R., Deckers, Jaap W., Eijgelsheim, Mark, Stricker, Bruno H.C., Peeters, Robin P.
Magazine: Circulation
Auteur: Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E., Eijgelsheim, Mark, Rijnbeek, Peter R., Stricker, Bruno H.
Magazine: Drug Safety
Auteur: van den Berg, Marten E., Rijnbeek, Peter R., Niemeijer, Maartje N., Hofman, Albert, van Herpen, Gerard, Bots, Michiel L., Hillege, Hans, Swenne, Cees A., Eijgelsheim, Mark, Stricker, Bruno H., Kors, Jan A.
Magazine: Frontiers in Physiology
Auteur: Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E., Leening, Maarten J.G., Hofman, Albert, Franco, Oscar H., Deckers, Jaap W., Heeringa, Jan, Rijnbeek, Peter R., Stricker, Bruno H., Eijgelsheim, Mark
Magazine: Heart Rhythm
Auteur: Noordam, Raymond, van den Berg, Marten E., Niemeijer, Maartje N., Aarts, Nikkie, Leening, Maarten J. G., Deckers, Jaap W., Hofman, Albert, Rijnbeek, Peter R., Eijgelsheim, Mark, Kors, Jan A., Stricker, Bruno H., Visser, Loes E.
Magazine: Journal of clinical psychopharmacology
Auteur: van den Berg, Marten E., Warren, Helen R., Cabrera, Claudia P., Verweij, Niek, Mifsud, Borbala, Haessler, Jeffrey, Bihlmeyer, Nathan A., Fu, Yi-Ping, Weiss, Stefan, Lin, Henry J., Grarup, Niels, Li-Gao, Ruifang, Pistis, Giorgio, Shah, Nabi, Brody, Jennifer A., Müller-Nurasyid, Martina, Lin, Honghuang, Mei, Hao, Smith, Albert V., Lyytikäinen, Leo-Pekka, Hall, Leanne M., van Setten, Jessica, Trompet, Stella, Prins, Bram P., Isaacs, Aaron, Radmanesh, Farid, Marten, Jonathan, Entwistle, Aiman, Kor
Magazine: Human Molecular Genetics
Auteur: Niemeijer, Maartje N., Leening, Maarten J.G., van den Berg, Marten E., Hofman, Albert, Franco, Oscar H., Deckers, Jaap W., Rijnbeek, Peter R., Stricker, Bruno H., Eijgelsheim, Mark
Magazine: Journal of Cardiac Failure
Auteur: Maljuric, Nevena M., Noordam, Raymond, Aarts, Nikkie, Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E., Hofman, Albert, Kors, Jan A., Stricker, Bruno H., Visser, Loes E.
Magazine: British Journal of Clinical Pharmacology
Auteur: Rijnbeek, Peter R., van den Berg, Marten E., van Herpen, Gerard, Ritsema van Eck, Henk J., Kors, Jan A.
Magazine: PLoS ONE
Auteur: Noordam, R., van den Berg, M. E., Niemeijer, M. N., Aarts, N., Hofman, A., Tiemeier, H., Kors, J. A., Stricker, B. H., Eijgelsheim, M., Visser, L. E., Rijnbeek, P. R.
Magazine: Psychological Medicine
Auteur: Kieboom, Brenda C. T., Niemeijer, Maartje N., Leening, Maarten J. G., van den Berg, Marten E., Franco, Oscar H., Deckers, Jaap W., Hofman, Albert, Zietse, Robert, Stricker, Bruno H., Hoorn, Ewout J.
Magazine: Journal of the American Heart Association
Auteur: Lahousse, Lies, Niemeijer, Maartje N., van den Berg, Marten E., Rijnbeek, Peter R., Joos, Guy F., Hofman, Albert, Franco, Oscar H., Deckers, Jaap W., Eijgelsheim, Mark, Stricker, Bruno H., Brusselle, Guy G.
Magazine: European Heart Journal
Auteur: Kieboom, Brenda C. T., Niemeijer, Maartje N., Leening, Maarten J. G., van den Berg, Marten E., Franco, Oscar H., Deckers, Jaap W., Hofman, Albert, Zietse, Robert, Stricker, Bruno H., Hoorn, Ewout J.
Magazine: Journal of the American Heart Association
Auteur: Niemeijer et al
Auteur: van den Berg et al.
Auteur: Niemeijer et al.
Auteur: Niemeijer et al
Auteur: van den Berg et al.
Auteur: M.E. van den Berg
Auteur: M.N. Niemeijer
Link: http://repub.eur.nl/pub/79545
Verslagen
Eindverslag
Ventriculaire hartritmestoornissen zijn op hogere leeftijd een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte. Dit kan soms een bijwerking zijn van medicijnen die de elektrische stromen in het hart beïnvloeden. Tijdens de ontwikkeling van geneesmiddelen worden de effecten op de duur van het QT-interval gemeten in het hartfilmpje (elektrocardiogram). Verlenging van dit interval hangt samen met het risico op een levensbedreigende hartritmestoornis. Helaas is deze maat geen perfecte voorspeller van dit risico. In dit onderzoeksproject is op meerdere vlakken onderzoek gedaan om beter inzichtelijk te krijgen wat de voorspellers van plotse hartdood zijn die mogelijk ook het risico op medicatie geïnduceerde ritmestoornissen en hartdood bepalen.
Hartritmestoornissen uitgaande van de onderste hartkamers zijn op oudere leeftijd een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte. Dit kan soms een bijwerking zijn van medicijnen die de elektrische stromen in het hart beïnvloeden. Enkele groepen medicijnen waarbij dit kan optreden zijn onder andere anti-depressiva, middelen tegen hartritmestoornissen, bepaalde antibiotica en anti-psychotica. In studies naar de werkzaamheid van deze medicijnen kunnen deze bijwerkingen echter niet zijn opgemerkt omdat ze zeldzaam zijn of omdat er veelal jonge en gezonde proefpersonen worden onderzocht.
Tijdens de ontwikkeling van medicijnen wordt de duur van het QT-interval gemeten in het hartfilmpje (elektrocardiogram). Verlenging van dit interval hangt samen met het risico op een levensbedreigende hartritmestoornis. Helaas is deze maat geen perfecte voorspeller van dit risico.
Het doel van dit onderzoeksproject is om 1. inzicht te krijgen in het optreden van levensbedreigende hartritmestoornissen en plotse hartdood in ouderen, in het bijzonder als bijwerking van medicatie, 2. factoren te identificeren die dit risico beïnvloeden (bijvoorbeeld genetische en hormale invloeden en bijkomende ziektes als suikerziekte), 3. Betere nieuwe maten op het elektrocardiogram te onderzoeken voor een betere risicoinschatting op medicatie bijwerkingen.