Mobiele menu

Het graderen van aanbevelingen in richtlijnen

Projectomschrijving

Aanbevelingen in richtlijnen worden gebaseerd op het wetenschappelijk bewijs (conclusies) en de zogenaamde ‘overige overwegingen’. Het wetenschappelijke bewijs is vaak helder, op basis van de literatuur kan er gekozen worden voor een bepaalde diagnostiek of behandeling. Echter dit kan bijvoorbeeld erg duur of zeer ingrijpend zijn (overige overwegingen). Welke overwegingen en hoe zwaar deze overige overwegingen uiteindelijk meewegen bij het formuleren van aanbevelingen is vaak niet gedocumenteerd, het proces is niet transparant. 

Resultaten

In dit project is een methode ontwikkeld om op een gestructureerde en transparante wijze te komen tot het formuleren van aanbevelingen in richtlijnen. Deze methode bestaat uit een checklist ‘overige overwegingen’ en een checklist ‘formuleren van aanbevelingen’. Deze checklisten zijn toegepast en geëvalueerd bij de revisie van de richtlijn niercelcarcinoom. De aangepaste checklisten worden gebruikt bij het ontwikkelen en reviseren van oncologische richtlijnen. Verder worden andere organisaties, zowel nationaal als internationaal, uitgenodigd om deze checklisten te gaan gebruiken.

Verslagen


Eindverslag

De Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC) heeft de regie voor de ontwikkeling, het beheer en de evaluatie van richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg. De richtlijnen voor de oncologische zorg worden multidisciplinair en evidence-based ontwikkeld. De aanbevelingen in richtlijnen worden gebaseerd op het wetenschappelijk bewijs (conclusies) en de zogenaamde ‘overige overwegingen’. Het wetenschappelijke bewijs is vaak helder, op basis van de literatuur kan er gekozen worden voor een bepaalde diagnostiek of behandeling voor een bepaalde patiënt. Echter dit kan bijvoorbeeld erg duur of zeer ingrijpend zijn (overige overwegingen). Welke overwegingen en hoe zwaar deze overige overwegingen uiteindelijk meewegen bij het formuleren van aanbevelingen is vaak niet gedocumenteerd, het proces is niet transparant. Bij dit project is een methode ontwikkeld om op een gestructureerde en transparante wijze te komen tot het formuleren van aanbevelingen in richtlijnen. Deze methode bestaat uit een checklist ‘overige overwegingen’ en een checklist ‘formuleren van aanbevelingen’. Deze checklisten zijn door middel van een literatuuronderzoek ontwikkeld. Vervolgens zijn deze checklisten toegepast en geëvalueerd bij de revisie van de richtlijn niercelcarcinoom. De aangepaste checklisten zullen worden gebruikt bij het ontwikkelen en reviseren van oncologische richtlijnen. Verder worden andere organisaties, zowel nationaal als internationaal, uitgenodigd om deze checklisten te gaan gebruiken. Om samenwerking op internationaal niveau te bevorderen en de kwaliteit van de richtlijnontwikkeling te verhogen heeft de VIKC eerder binnen het CoCanCPG project (Coordination of Cancer Clinical Practice Guidelines) gezamenlijke protocollen ontwikkeld. Deze protocollen zijn bij de revisie van de richtlijn niercelcarcinoom geïmplementeerd.
De Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC) heeft de regie voor de ontwikkeling, het beheer en de evaluatie van richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg. De richtlijnen voor de oncologische zorg worden multidisciplinair en evidence-based ontwikkeld. De aanbevelingen in richtlijnen worden gebaseerd op het wetenschappelijk bewijs en de zogenaamde ‘overige overwegingen’, waar bijvoorbeeld patiëntenvoorkeuren en patiëntveiligheid in worden meegenomen. Het wetenschappelijke bewijs is vaak helder, op basis van literatuur kan er gekozen worden voor de beste behandeling voor een bepaalde patiënt (wetenschappelijk bewijs). Echter, deze behandeling kan erg duur zijn of zeer ingrijpend (overige overwegingen). Welke overwegingen en hoe zwaar deze overige overwegingen uiteindelijk meewegen bij het formuleren van aanbevelingen is vaak niet gedocumenteerd, het proces is niet transparant. Het doel van dit project is om een methode te ontwikkelen om op een gestructureerde en transparante wijze te komen tot het graderen van de aanbevelingen in richtlijnen. Deze methode zal worden toegepast bij het formuleren van de aanbevelingen bij de evidence-based revisie van de richtlijn niercelcarcinoom. Om samenwerking op internationaal niveau te bevorderen en de kwaliteit van de richtlijnontwikkeling te verhogen heeft de VIKC eerder binnen het CoCanCPG project (Coordination of Cancer Clinical Practice Guidelines) gezamenlijke protocollen ontwikkeld. Deze protocollen worden bij de revisie van de richtlijn niercelcarcinoom geïmplementeerd.

Samenvatting van de aanvraag

Verwacht wordt dat in 2015 in Nederland de diagnose kanker bij ongeveer 95.000 mensen wordt gesteld (1). Voor vrijwel alle veel voorkomende tumorsoorten bestaan er richtlijnen of deze zijn momenteel in ontwikkeling. De Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC) heeft de regie voor de ontwikkeling, het beheer en de evaluatie van richtlijnen voor de oncologische en palliatieve zorg. De richtlijnen voor de oncologische zorg worden multidisciplinair en –zo veel mogelijk– evidence based ontwikkeld. Richtlijnontwikkeling wordt uitgevoerd volgens het VIKC draaiboek ‘Ontwikkelen, implementeren en evalueren van richtlijnen’ dat gepubliceerd is op de VIKC websites iKCnet (www.ikcnet.nl) en Oncoline (www.oncoline.nl). De aanbevelingen in de richtlijnen worden gebaseerd op evidence-based conclusies en overige overwegingen. Bij de aanbeveling wordt echter niet aangegeven wat de waarde van de aanbeveling is. Er wordt geen risico inschatting bij de aanbeveling gegeven waaruit kan worden afgeleid hoe groot het gunstige effect van de handeling is als deze wordt opgevolgd. Wel geeft de formulering van de aanbeveling aan in hoeverre de aanbeveling opgevolgd dient te worden. Echter, de formuleringen zijn niet gestandaardiseerd en uit de praktijk blijkt dat deze vaak voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Het is voor de zorgverlener dus lastig te bepalen, wat de mate van bewijs is waarop de aanbeveling is gebaseerd. Omdat aanbevelingen in richtlijnen in medische, maatschappelijke of juridische opzichten een normatief karakter hebben, is het op zijn minst wenselijk om de zwaarte van een aanbeveling die kan leiden tot succesvol handelen, expliciet weer te geven. De VIKC wil dan ook de zwaarte van de aanbeveling voor oncologische richtlijnen gestandaardiseerd aangeven zodat voor de zorgverlener duidelijk is hoe sterk het bewijs is waarop de aanbeveling is gebaseerd. Dit stelt de zorgverlener in staat te beslissen over handelingen bij individuele patiënten. Een methodiek voor het graderen van aanbevelingen zal hiervoor worden ontwikkeld. Een uitgebreid literatuuronderzoek en het verzamelen van de resultaten van reeds geïmplementeerde graderingtechnieken zijn hiervoor de uitgangspunten. De methodiek zal naast de evidence-based conclusie ook het patiëntenperspectief en de klinische ervaring zwaar laten tellen in de weging van de aanbevelingen. De ontwikkelde methode zal worden toegepast bij de richtlijn testiscarcinoom welke evidence-based ontwikkeld zal gaan worden. Na evaluatie en eventuele bijstelling van de methodiek kunnen de aanbevelingen in andere oncologische richtlijnen worden gegradeerd. Bij de ontwikkeling van de evidence-based richtlijn testiscarcinoom worden ook andere innovatieve methodieken gebruikt. Specifieke aandachtsgebieden zijn: - Implementatie van de protocollen die door het Europese samenwerkingsverband, het project Coördination of Cancer Clinical Practice Guidelines (CoCanCPG), zijn ontwikkeld. Deze protocollen behelzen 1) PICO, 2) searching literature and synthesizing the evidence, 3) checklist for critical appraisal en 4) evidence table. Deze protocollen zullen de komende periode door meerdere CoCanCPG partners worden geïmplementeerd in richtlijnen, de VIKC zal de spits afbijten. - Adoptie. Er wordt gezocht naar vergelijkbare uitgangsvragen in bestaande internationale richtlijnen. Bij vergelijkbare uitgangsvragen kunnen de samenvatting van de literatuur en de beoordeling van de literatuur (+evidence tabellen) worden overgenomen. Afhankelijk van de publicatiedatum van de bronrichtlijn zal een update van de literatuur worden uitgevoerd. - Patiëntenparticipatie en de individuele voorkeuren van patiënten. De voorkeuren van patiënten worden meegenomen in de weging van aanbevelingen.

Kenmerken

Projectnummer:
150020035
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2008
2011
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. D. Stemkens
Verantwoordelijke organisatie:
Vereniging van Integrale Kankercentra
Afbeelding

Kwaliteitsinstrumenten en kwaliteitsbeleid

Kwaliteitsinstrumenten ondersteunen zorgprofessionals, de patiënt en diens naasten om de juiste zorgoptie te kiezen. Daarom stimuleren we de ontwikkeling, implementatie, evaluatie en herziening hiervan. Zoals keuzehulpen, richtlijnen, standaarden, patiënteninformatie en meetinstrumenten.