Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen

ACHTERGROND Het percentage ouderen boven de 65 jaar stijgt van momenteel 14% naar 25% (4 miljoen) in het jaar 2030. Binnen deze groep is een groep kwetsbare ouderen te onderscheiden, gekenmerkt door multipele morbiditeit, verminderde zelfredzaamheid en cognitieve beperkingen. Pijn is een veelvoorkomend probleem bij oudere mensen thuis en in zorginstellingen. Veel ouderen lijden aan pijn ten gevolge van spier- en gewrichtsklachten en aan pijnsyndromen, zoals spasmen, contracturen, of centrale pijn. Naast pijn veroorzaakt door CVA, kanker en klachten aan de wervelkolom, veroorzaken artrose, osteoporose, angina pectoris, pleuraprikkeling door pneumonie, decubitus, obstipatie en neuropathieën pijn. Pijn wordt geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven, sociale isolatie en een verhoogde zorgconsumptie. Herkenning en behandeling van pijn blijkt bij deze kwetsbare ouderen sterk te wensen over te laten. Op een nationaal pijncongres (18 oktober 2007; NVVA, ActiZ en Pijnfonds), bleek er grote behoefte te bestaan aan bundeling en beschikbaar stellen van aanwezige kennis en deze bruikbaar te maken voor de praktijk. Een multidisciplinaire richtlijn over ‘herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen’, te ontwikkelen door de betrokken beroepsgroepen, zou in deze behoefte voorzien. DOEL Het ontwikkelen van een a) multidisciplinaire richtlijn op basis van reeds monodisciplinair ontwikkelde instrumenten voor herkenning van pijn en bestaande evidence based richtlijnen voor pijnbehandeling bij ouderen, b) als innovatief element: het ontwikkelen van een gebruikershandleiding voor verzorgenden waarin de richtlijn in begrijpelijke taal wordt samengevat en de rol van de verzorgende bij de herkenning en behandeling van pijn wordt beschreven, c) als innovatief element: het ontwikkelen van een cliëntbrief die bedoeld is om de cliënt en zijn/haar omgeving bij de herkenning (en behandeling) van pijn te betrekken en waarbij de mondelinge uitleg aan een cliënt of vertegenwoordiger/mantelzorger wordt ondersteund en d) het uittesten van de ontwikkelde richtlijn. STUDIE OPZET Systematische en planmatige aanpak van een multidisciplinaire richtlijnontwikkeling en bijbehorende innovatieve elementen. STUDIEPOLUTATIE Verpleeghuisartsen/sociaal geriaters, verpleegkundigen en verzorgenden (ook pijnverpleegkundigen), huisartsen, anesthesiologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, klinisch geriaters, cliënt(en)vertegenwoordigers, psychologen en farmacologen. BEOOGDE RESULTATEN In de richtlijn worden aanbevelingen en handvatten gegeven voor herkenning, behandeling en begeleiding van pijn bij kwetsbare ouderen. Vervolgens worden taken en verantwoordelijkheden geformuleerd, evenals de onderlinge samenwerking. Op basis van een dergelijke multidisciplinaire richtlijn moet optimale, cliëntgerichte en op elkaar afgestemde zorg geleverd kunnen worden. De richtlijn leidt tot een goede onderbouwing van het handelen en biedt handvatten voor interne en transmurale samenwerking. Dit zal naar verwachting leiden tot een verbeterde pijnherkenning en –behandeling. Effectieve pijnbehandeling heeft een gunstig effect op zelfredzaamheid, sociale participatie, cognitie, stemming en het slaap-waakritme. Deze effecten leiden daarmee tot een verbeterde kwaliteit van leven voor deze groep ouderen. TIJDPAD Maand 1 en 2: Definitiefase en voorbereidingsfase van de richtlijn, Maand 3 t/m 8: Ontwerpfase richtlijn, Maand 9 t/m 11: Commentaarfase richtlijn, start proefimplementatie en definitie en voorbereidingsfase van de gebruikershandleiding en cliëntbrief, start van de ontwerpfase, Maand 12 t/m/ 14: Proefimplementatie en evaluatie richtlijn en ontwerpfase voor de gebruikershandleiding en cliëntbrief, Maand 15 t/m 18: Autorisatiefase richtlijn en proefimplementatie en evaluatie van de gebruikershandleiding en cliëntbrief, waarna deze worden vastgesteld. Bij het ontwikkelen van de richtlijn zal gebruik worden gemaakt van de werkwijze voor ‘short clinical guidelines’ van het National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE), waardoor het ontwikkeltraject korter zal zijn dan bij reguliere richtlijnontwikkeling.