Mobiele menu

Sociaaleconomische en etnische verschillen in kwetsbaarheid onder zelfstandig-wonende ouderen in Nederland.

Projectomschrijving

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van gezondheidsproblemen. Kwetsbare ouderen zijn vaker afhankelijk van anderen en hebben een groter risico op ziekenhuisopname en vroegtijdig overlijden. Veel onderzoek naar kwetsbaarheid gaat over lichamelijke problemen bij ouderen, aan psychische en sociale problemen wordt minder aandacht besteed. Gezondheidsproblemen zijn bovendien niet gelijk verdeeld over de bevolking. Ouderen met een lage sociaaleconomische status hebben over het algemeen meer gezondheidsproblemen. Ook ouderen van niet-westerse herkomst zijn een kwetsbare en groeiende groep waar weinig over bekend is.

Doel

Het doel van dit project is om bij zelfstandig wonende ouderen van Nederlandse en niet-Nederlandse afkomst:
  1. sociaaleconomische en etnische verschillen in kwetsbaarheid te onderzoeken en
  2. specifiek sociaaleconomische en etnische verschillen in de fysieke, psychische en sociale domeinen van kwetsbaarheid te onderzoeken.

Resultaten

Voor deze studie werd data van meer dan 25.000 zelfstandig-wonende ouderen van 55 jaar en ouder gebruikt. Ouderen die primair of secundair onderwijs hebben genoten waren kwetsbaarder dan ouderen die tertiair onderwijs hebben genoten. Deze ouderen (met primair en secundair onderwijs) hadden een hogere algehele kwetsbaarheid, een hoger aantal ziektes en een lagere zelf-gerapporteerde gezondheid. Met name ouderen van Turkse en Marokkaanse (maar ook van Surinaamse afkomst) waren kwetsbaarder vergeleken met de Nederlandse ouderen. De ouderen met Turkse en Marokkaanse afkomst hadden vooral meer functionele beperkingen.

Producten

Titel: Socioeconomic inequalities in frailty and frailty components among community-dwelling older citizens
Auteur: Carmen B. Franse, MSc1; Amy van Grieken, PhD1; Li Qin, PhD2,3; René J. F. Melis, MD, PhD3; Judith A. C. Rietjens, PhD1; Hein Raat, MD, PhD1

Verslagen


Eindverslag

Terwijl sommige ouderen vitaal blijven worden anderen minder weerbaar voor interne en externe stressoren, deze ouderen zijn kwetsbaar. Ouderen van niet-westerse herkomst zijn een kwetsbare en groeiende groep waar weinig over bekend is. Ook ouderen met een lage sociaaleconomsche status zijn vaak minder gezond dan ouderen met een hoge sociaaleconomische status.

Ons doel was om sociaaleconomische en etnische ongelijkheden in (componenten van) kwetsbaarheid bij ouderen te onderzoeken. Voor onze studie gebruikten wij data van meer dan 25.000 zelfstandig-wonende ouderen van 55+ jaar.

Wij vonden dat ouderen met primair of secundair onderwijs kwetsbaarder waren dan ouderen met tertiar onderwijs. Deze ouderen hadden een hogere algehele kwetsbaarheid, een hoger aantal ziektes en een lagere zelf-gerapporteerde gezondheid. Met name ouderen van Turkse en Marrokaanse maar ook van Surinaamse afkomst waren kwetsbaarder vergeleken met Nederlandse ouderen, zij hadden vooral meer functionele beperkingen.

Samenvatting van de aanvraag

1. Probleembeschrijving Kwetsbaarheid (frailty in het Engels) bij ouderen kan gedefinieerd worden als een opeenstapeling van gezondheidsproblemen die de kans op negatieve gezondheidsuitkomsten vergroten (Rockwood, 2005). De mate van kwetsbaarheid van een oudere persoon is een betere voorspeller van negatieve gezondheidsuitkomsten zoals opname in een ziekenhuis of verpleeghuis en vroegtijdig overlijden dan leeftijd (Mitnitski et al., 2005; Fang et al., 2012). Internationale studies onderzoeken vaak de gevolgen van kwetsbaarheid (Mitnitski et al., 2005; Fang et al., 2012), minder onderzoek is gedaan naar de factoren die kwetsbaarheid veroorzaken. Studies naar de relatie tussen de sociaaleconomische status van de buurt en kwetsbaarheid van de inwoners is schaars (Woo et al., 2010). Studies rapporteren vaak alleen een kwetsbaarheidsscore of delen personen in op wel/niet kwetsbaar. Er is weinig onderzoek naar determinanten van specifieke domeinen van kwetsbaarheid, namelijk de fysieke, psychische en sociale domeinen. 2. Oplossingsrichting De data in het TOPICS-MDS zijn zeer geschikt om de bovengenoemde kennishiaten op te vullen. In de TOPICS-MDS is informatie verzameld van een groot aantal ouderen in heel Nederland. Er is in de TOPICS-MDS informatie verzameld over ouderen van verschillende etnische achtergrond. Ook is er data beschikbaar over de sociaaleconomische status van de woonomgeving van de ouderen. Binnen het Nationaal Programma Ouderenzorg is een nieuw instrument ontwikkeld en gevalideerd om kwetsbaarheid te meten; de TOPICS kwetsbaarheidsindex. De TOPICS kwetsbaarheidsindex liet vergeleken met een klinische kwetsbaarheidsindex vergelijkbare resultaten zien (Lutomski at al., 2013). Kwetsbaarheid met dit instrument is nog niet onderzocht voor verschillende groepen ouderen. Doordat de TOPICS kwetsbaarheidsindex is opgebouwd uit verschillende domeinen die ieder bestaan uit internationaal gevalideerde instrumenten, kunnen deze domeinen ook als aparte uitkomsten worden gerapporteerd en onderzocht. Het doel van dit project is om 1) sociaaleconomische en etnische verschillen in kwetsbaarheidsstatus onder zelfstandig-wonende ouderen te onderzoeken en om 2) sociaaleconomische en etnische verschillen in de fysieke, psychische en sociale domeinen van kwetsbaarheid onder zelfstandig-wonende ouderen te onderzoeken. De volgende onderzoeksvragen worden hierbij beantwoord: 1. Welke associaties zijn er tussen sociaaleconomische status en etnische achtergrond van ouderen en de kwetsbaarheid gemeten met de TOPICS kwetsbaarheidsindex? 2. Welke associaties zijn er tussen sociaaleconomische status en etnische achtergrond van ouderen en verschillende domeinen van kwetsbaarheid (fysiek, psychisch en sociaal)? 3. Zijn associaties tussen sociaaleconomische status en etnische achtergrond van ouderen en kwetsbaarheid verschillend in subgroepen naar leeftijd, geslacht of woonsituatie (wel/niet alleenstaand)? 3. Maatschappelijke relevantie Door de mate van kwetsbaarheid bij groepen ouderen met verschillende etnische en sociaaleconomische achtergronden vast te stellen kan bepaald worden welke groep extra aandacht of zorg nodig heeft. Ouderen van niet-westerse herkomst zijn een kwetsbare en groeiende groep in de Nederlandse samenleving waar weinig over bekend is, daarom is het tevens van meerwaarde de gezondheid van deze groep in kaart te brengen. Het Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten (NOOM) beveelt aan dat nader onderzoek nodig is om de gezondheid van oudere migranten beter in beeld te krijgen. Daarbij gaat het om concrete cijfers, maar vooral ook om onderzoek naar specifieke aandachtspunten en verschillen tussen de verschillende groeperingen van ouderen onderling (NOOM, 2009). Voor gemeenten is dit onderzoek van groot belang, in het bijzonder voor grote steden met arme postcodegebieden. Als blijkt dat er aanzienlijke etnische en sociaaleconomische verschillen in kwetsbaarheid bij ouderen zijn, zouden gemeenten en de overheid zich meer moeten inspannen om deze gezondheidsverschillen te voorkomen en te verkleinen. Doordat wij bovendien zowel sociale, psychische en fysieke domeinen van kwetsbaarheid in kaart brengen kan gezondheidsbeleid gerichter worden ontwikkeld.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
633400009
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2015
2018
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. C.B. Franse MSc
Verantwoordelijke organisatie:
Erasmus MC