Mobiele menu

Samen in Actie bij Apathie: SABA

Projectomschrijving

Van alle verpleeghuisbewoners heeft de helft apathie. Het leidt tot snellere cognitieve achteruitgang en groter risico op overlijden. In de praktijk ontbreken voor naasten en professionals handvatten voor het omgaan met apathie bij bewoners met dementie. Daarom hebben de onderzoekers de toolbox SABA ontwikkeld.

Doel

Het ontwikkelen, testen en verbeteren van handvatten voor naasten en professionals om om te gaan met apathie bij verpleeghuisbewoners met dementie.

Aanpak

De inhoud en vormgeving van de psychosociale interventie SABA (Samen in Actie bij Apathie) is samen met naasten en professionals bepaald.

SABA bestaat uit materialen voor:

  1. (psycho-)educatie het opmerken en onderzoeken van apathie;
  2. het gezamenlijk onderbreken van apathie;
  3. de lancering en implementatie van SABA in zorgorganisaties.

Resultaten

Eerste ervaringen laten zien dat met de inzet van SABA door naasten en professionals samen, apathie bij de bewoner tijdelijk onderbroken kan worden. Bekijk de toolbox om aan de slag te gaan met SABA.

Vervolg

Om vervolg te geven aan het project, ontving het een VIMP-subsidie ten bate van Verspreiding- en Implementatie. Dit project heeft als titel: SABA-Onderwijs

Meer informatie

Producten

Titel: Shared Action for Breaking through Apathy (SABA)
Auteur: Plouvier, Nijsten, Gerritsen
Titel: Samen in Actie Bij Apathie - Tools
Auteur: Nijsten, Plouvier, Gerritsen
Link: http://www.ukonnetwerk.nl/tools/saba.

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

Apathie komt voor bij de helft van alle verpleeghuisbewoners. Het is gerelateerd aan versnelde cognitieve achteruitgang, toename van mantelzorgbelasting en afhankelijkheid van anderen evenals een vergroot risico op overlijden. Uit eigen onderzoek bleek dat het opstellen en uitvoeren van een basisinterventie van Psycho-educatie en een Plezierige Activiteiten Plan (PAP) -onderdeel van multidisciplinair zorgprogramma Doen bij Depressie (DbD)- apathie bij mensen met dementie kan verminderen. Toch wordt apathie in de verpleeghuissetting zelden als probleem gezien, in tegenstelling tot apathie in de thuissituatie. In de dagelijkse praktijk van zorgorganisaties Archipel en de Zorgboog wordt apathie dan ook te weinig opgemerkt, onderzocht en/of behandeld door betrokken artsen, psychologen en zorgmedewerkers. Complicerend is dat het voor zorgmedewerkers vaak onduidelijk is of de bewoner lijdt aan de apathie en dus óf belangrijk is de apathie te behandelen. Het doel van dit project is om een interventie te ontwikkelen, genaamd Samen in Actie bij Apathie (SABA), waarmee zorgmedewerkers en naasten in staat zijn te bepalen wanneer een bewoner met apathie behandeld moet worden en hoe zij goede zorg kunnen leveren aan verpleeghuisbewoners met dementie en apathie. Daarnaast wordt een bijbehorende implementatiewijzer gemaakt. In de eerste fase van het project willen we praktijkervaringen rond apathie inventariseren bij bewoners met apathie, naasten en professionals. Vervolgens willen we deze praktijkkennis gebruiken om een bestaande evidence based behandeling uit DbD te optimaliseren naar een behandeling door professionals en naasten gezamenlijk, toegespitst op apathie. We brengen daarbij de onderdelen van DbD voor het herkennen en diagnosticeren van apathie evenals het uitsluiten van mogelijke medische, behandelbare oorzaken zoals pijn of medicatiegebruik, samen met de praktijkervaringen. Gestructureerde analyse van de mogelijke oorzaken en gevolgen van de apathie van een individuele bewoner wordt hieraan een belangrijke toevoeging. Methoden We voeren actieonderzoek uit volgens 2,5 cyclus. Er wordt met 2 groepen gewerkt: een projectgroep bewaakt de voortgang en een werkgroep (incl. 2 mantelzorgers) voert de dagelijkse werkzaamheden uit. 1.1 OBSERVATIE: Individuele interviews met 2 bewoners met dementie en apathie en hun naasten, 2 verzorgenden, 2 artsen en 2 psychologen. Met de resultaten als input volgen 2 focusgroepen: 1 voor bewoners en naasten, 1 voor naasten en professionals. 1.2 REFLECTIE: Op basis van de resultaten van 1.1 beoordelen we welke elementen van DbD bijstelling en/of nadere uitwerking behoeven, en of een training moet worden ontwikkeld over opvattingen en/of omgangsvaardigheden voor professionals en/of naasten. Mogelijke belemmerende factoren bij implementatie van een nieuwe interventie worden geïnventariseerd, om daar de implementatiestrategieën op te kunnen baseren. 1.3 PLAN: Ontwikkeling van een eerste versie van SABA en een Implementatiewijzer, en van een plan uitvoering voor een try out. 1.4 ACTIE: Try out waarbij 2 mensen met apathie worden behandeld volgens SABA. (In)formele zorgverleners starten samen met werken met SABA volgens het plan van uitvoering. 2.1 OBSERVATIE: Procesevaluatie van de try out over relevantie, toepasbaarheid en acceptatie van SABA, uitgevoerde implementatiestrategieën, belemmerende en bevorderende factoren bij toepassen van SABA en implementatiewijzer. 2.2 REFLECTIE: Werkgroep en projectgroep brengen in kaart wat aangepast moet worden. 2.3 PLAN: SABA en Implementatiewijzer worden aangepast, plan van uitvoering voor pilot wordt gemaakt. 2.4 ACTIE: SABA en Implementatiewijzer worden ingezet bij 10 bewoners met apathie. 3.1 OBSERVATIE: Monitoring van de 10 bewoners in een feasibility-studie bestaand uit een pilot-effect studie a.h.v. meetinstrumenten en een procesevaluatie. 3.2 REFLECTIE: Eindevaluatie, formulering conclusies en producten komen beschikbaar. Opbrengsten De belangrijkste opbrengst van dit actieonderzoek is een behandeling voor apathie bij verpleeghuisbewoners met dementie (SABA) die, met een bestaande effectieve interventie als uitgangspunt, wordt vormgegeven op basis van praktijkervaringen van mensen met apathie en dementie zelf, hun naasten en professionals. De inzichten van betrokkenen over wanneer apathie moet worden behandeld, en in ervaren problemen bij het omgaan met apathie, kunnen direct worden toegepast en zullen helpen om te bepalen hoe de omgang met apathie bij individuele bewoners met dementie kan worden aangepakt. Daarnaast komt een implementatiewijzer beschikbaar. Barrières die naar voren komen in het omgaan met apathie of het uitvoeren van SABA worden tijdens het project in kaart gebracht en de aanpak daarvan verwerkt in de interventie en de implementatiestrategieën van de implementatiewijzer. Tot slot geeft dit onderzoek handvatten voor de samenwerking tussen formele en informele zorg die in de implementatiewijzer worden verwerkt.

Kenmerken

Projectnummer:
733050868
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2019
2022
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. D.L. Gerritsen
Verantwoordelijke organisatie:
Radboudumc