Naar schatting 200.000 mensen in Nederland met een psychiatrische aandoening houden ondanks regulier aangeboden behandelingen ernstige psychische klachten. Helaas zijn in de psychiatrie in de afgelopen decennia weinig therapeutische innovaties of nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld die deze impasse hebben kunnen doorbreken. Uit een toenemend aantal studies komen in de afgelopen jaren aanwijzingen naar voren dat therapeutische toepassingen van psychedelica (TTP), zoals ketamine, MDMA en psilocybine, significante verbeteringen kunnen opleveren voor patiënten met therapieresistente psychiatrische aandoeningen (zoals depressie en PTSS) en bij (neurologische) pijnstoornissen.

Véronique Timmerhuis:

“Ik kijk uit naar de reactie van minister Kuipers en hoop op een nadere samenwerking rond deze thematiek in het belang van alle betrokkenen.”

Signalement geschreven in opdracht van ZonMw

ZonMw heeft op dit onderwerp een signalement laten opstellen. De schrijversgroep, onder leiding van Prof. dr. Robert Schoevers (Psychiatrie, UMCG) heeft het signalement geschreven in opdracht van de ZonMw-programma’s Goed Gebruik Geneesmiddelen en Geestelijke Gezondheidszorg. Dit signalement beschrijft de stand van zaken op het gebied van TTP, de mogelijke doelgroepen en voor- en tegenstanders, de kennishiaten en de kansen en belemmeringen op het gebied van onderzoek en implementatie. Ook worden oplossingsrichtingen benoemd, zoals het pleiten voor een landelijk netwerk van universitair medische centra en GGZ-instellingen voor de coördinatie van grootschalig onderzoek, opleiding, accreditatie en kwaliteitsbewaking, en het instellen van een omvangrijk landelijk onderzoeks- en implementatieprogramma.

Meer informatie

• Signalement Therapeutische Toepassingen van Psychedelica (mrt 2023)

In de plenaire sessies is er aandacht voor Drug repurposing en Impact

Plenair belichten verschillende sprekers de actuele onderwerpen: Drug repurposing, ofwel inzet van bestaande geneesmiddelen voor nieuwe toepassingen, en Impact, het realiseren en bestendigen van onderzoeksresultaten in de praktijk.

U kunt in 3 subsessierondes kiezen uit 18 onderwerpen

Het programma is gevarieerd en belicht zoals altijd de resultaten van ZonMw- en GGG-projecten in een breed perspectief en gerelateerd aan innovatieve projecten en actuele onderwerpen uit het veld.
In 3 rondes van ieder 6 subsessies staan onderwerpen op het programma als dure geneesmiddelen, MDL-onderzoek, leefstijl en duurzaamheid, kwetsbare ouderen en personalised medicine.
Een van de rondes richt zich op interactieve wijze op onderwerpen als Impact, Richtlijnen, HTA en Gender.
In iedere subsessie is er ruimte voor discussie of kunt u bijdragen via een andere vorm van interactiviteit.

Het GGG-congres is interessant voor het gehele werkveld rondom geneesmiddelen

Het jaarlijkse GGG-congres is bij uitstek een plek voor uitwisseling van kennis rondom geneesmiddelen op het snijvlak van onderzoek, praktijk en beleid en is daarnaast een dag van ontmoeten, bijpraten en netwerken.

De aanmelding is geopend

U bent van harte welkom tijdens deze congresdag.
Meld u aan, laat u inspireren en blijf op de hoogte van de ontwikkelingen binnen het veld van geneesmiddelen.

Bekijk de publicatie met het volledige congresprogramma

Direct naar de aanmeldpagina

Informatiemiddag

Op 18 april 2023 van 13.15 - 17.30 uur organiseert ZonMw een informatiemiddag in Utrecht waar geïnteresseerden meer te weten kunnen komen over deze nieuwe ronde in ons programma. De inschrijving voor deze middag is inmiddels geopend. In het Aanmeldfourmlier vindt u ook het programma.

                                                        Aanmelden voor de wachtlijst

Meer informatie

Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met het team van deze ronde:
Sabine van Dijk (programmamanager) en Emily van der Lugt (programmasecretaris)
via geneesmiddelen@zonmw.nl of 070 - 349 54 64.

Meer informatie:

• Programma Goed Gebruik Geneesmiddelen: GGG-raad en commissieleden

De laatste metingen van het onderzoek naar de afbouw van antipsychotica bij mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag zijn afgerond. Maar liefst 88 deelnemers deden mee aan dit unieke onderzoek van de Academische Werkplaats GOUD van het Erasmus MC. Niet eerder is er wereldwijd een vergelijkbare studie gedaan die onderzoekt waarom afbouw vaak niet lukt. Onderzoeker en arts-VG Sylvie Beumer is enthousiast over het verloop. 'We hopen straks met dit onderzoek – als de resultaten bekend zijn - een verschil te betekenen in de zorg.'

Belang onderzoek

Antipsychotica worden vaak langdurig voorgeschreven aan mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat antipsychotica helpen bij gedragsproblemen. Beumer: 'De ongunstige bijwerkingen, zoals suikerziekte, verhoogd cholesterol, afvlakking van emoties, sufheid, en bewegingsstoornissen zijn overtuigend aangetoond. Deze bijwerkingen hebben dus invloed op de gezondheid en kwaliteit van leven. Toch blijkt afbouw in de praktijk vaak niet te lukken. Het is onduidelijk waardoor de afbouw vaak faalt.'

Film  

Om meer aandacht te vragen voor de dilemma’s die spelen bij het afbouwen van antipsychotica, maakte GOUD een film. Beumer: 'In deze film delen we het persoonlijke verhaal van drie deelnemers Jeremy, Kelly en Jan. Ondanks dat de resultaten van het onderzoek nog niet bekend zijn, laat de film zien hoe complex een afbouwproces kan verlopen en welke impact het kan hebben op de cliënt en diens omgeving.' Bekijk de film: Waarom lukt het afbouwen van antipsychotica vaak niet? op YouTube

Resultaten eind 2023

Wanneer kunnen we de eerste resultaten verwachten? Beumer: 'Nu de laatste data is verzameld, kunnen we een start maken met de analyses. Een spannende periode waarin we gaan zien of we ook daadwerkelijk het verschil kunnen gaan maken waar we zo op hopen. De eerste resultaten verwachten we eind 2023. Uiteindelijk zullen we deze resultaten teruggeven aan de betrokkenen, maar ook publiceren in wetenschappelijke tijdschriften.'

Meer informatie

Meer weten over dit onderzoek? Of over de Academische werkplaats GOUD?

• Ga naar de website van de academische werkplaats GOUD
• Bekijk van dit project ook de eerste onderzoeksfilm uit 2019
• Zie ook de programmapagina Academische Werkplaatsen Verstandelijke Beperkingen
• Lees een eerder dubbel-interview met de academische werkplaats GOUD

Om de zorg toekomstbestendig te maken, wordt ingezet op een transitie naar passende zorg. Een maatschappelijke opgave waar zorgsector en samenleving gezamenlijk mee aan de slag moeten. Passende zorg is zorg die gaat om gezondheid in plaats van ziekte, die de juiste zorg op de juiste plek is, die waarde gedreven is (doelmatig) en die samen met en rondom de patiënt tot stand komt (samen beslissen). Ook ZonMw draagt vanuit haar 3 kerntaken - signaleren, programmeren en impact versterken - bij aan het realiseren van passende zorg.  

Implementatie van kennis en innovaties uit lopende programma’s

In het coalitieakkoord staat passende zorg centraal en zijn middelen gereserveerd om passende zorg verder te stimuleren. Met de extra middelen voor 2022 werd het mogelijk initiatieven te bundelen en een aantal subsidierondes uit bestaande programma’s uit te breiden. Het gaat om de volgende rondes: Implementatie science practitioner Fellowships, Implementatie van kennis en innovaties voor passende zorg, Regio-impuls Juiste Zorg Op de Juiste Plek, Praktijkgericht onderzoek in de ggz: Versterking van passende zorg in de eerstelijns ggz, Implementatie – en opschalingscoaching ronde 8 en Leefstijlgeneeskunde: implementatie en impact.

Een integrale benadering en bundeling van initiatieven is belangrijk

‘Veel bestaande programma’s van ZonMw hebben een link met passende zorg’, zegt Karen van Liere-Visser, die de initiatieven binnen ZonMw coördineert. ‘Een integrale benadering is belangrijk voor passende zorg. Door de uitbreiding van middelen konden we initiatieven bundelen vanuit verschillende programma’s. Dat heeft geleid tot een gezamenlijke subsidieronde voor implementatieprojecten. Binnen ZonMw hebben we gekeken hoe we snel een stimulans konden geven aan passende zorg. Deze 6 rondes zijn vooral gericht op daadwerkelijke implementatie van kennis en innovaties in de praktijk. Nieuw is ook dat ZonMw-brede subsidieoproepen zijn uitgezet zoals de Implementatie science practitioner Fellowships, waarbij we 48 implementatiespecialisten kunnen opleiden vanuit diverse vakgebieden.’

De 6 subsidierondes gericht op kennisbenutting in de praktijk

De 6 subsidieoproepen zijn allemaal in de periode mei tot september opengesteld. De meeste oproepen zijn inmiddels al gesloten en de eerste projecten starten in december 2022.
Hieronder meer informatie over de 6 oproepen:

Implementatie science practitioner Fellowships

In deze Fellowships ronde is persoonsgebonden subsidie beschikbaar voor professionals om opgeleid te worden tot implementatie science practitioner. Vanuit 7 verschillende ZonMw-programma’s is subsidie beschikbaar en aangevuld met de extra middelen: DoelmatigheidsOnderzoek, Goed Gebruik Geneesmiddelen, Onderzoeksprogramma ggz, Langdurige Zorg en Ondersteuning, Juiste Zorg op de Juiste Plek, Preventieprogramma, en Zwangerschap en Geboorte. Deadline voor aanvragen is 4 oktober 2022, 14.00 uur.

Implementatie van kennis en innovaties voor passende zorg

Deze subsidieronde richt zich op afgeronde ZonMw-projecten met mooie resultaten vanuit de programma’s DoelmatigheidsOnderzoek, Goed Gebruik Geneesmiddelen en Translationeel Onderzoek door met een implementatieproject de toepassing van resultaten te bevorderen en daarmee bij te dragen aan passende zorg in de praktijk. Actieprogramma Grip op Onbegrip heeft ook subsidie voor nieuwe, losstaande, implementatieprojecten. Aanvragen is niet meer mogelijk. De besluitbrieven worden in december 2022 verstuurd.

Regio-impuls Juiste Zorg Op de Juiste Plek

Met de Regio-impuls kunnen regionale domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden (DSV) inzetten op initiatieven die de gezondheid van individuele burgers bevorderen. Met de duurzame doorontwikkeling van deze bestaande regionale DSV’s kunnen zij werken aan passende zorg voor iedereen. Aanvragen is niet meer mogelijk. In december 2022 worden de besluitbrieven verstuurd.

Praktijkgericht onderzoek in de ggz: Versterking van passende zorg in de eerstelijns ggz

In deze ggz ronde is subsidie beschikbaar voor praktijkgericht onderzoek dat zich richt op het verbeteren van de toegankelijkheid en organisatie van de geestelijke gezondheidszorg. Om daarmee de omslag naar passende zorg te versterken in de eerstelijns ggz. Aanvragen is niet meer mogelijk. In december 2022 worden de besluitbrieven verstuurd.

Implementatie – en opschalingscoaching (IOC)

Met IOC subsidie kan een externe implementatie- en opschalingscoach worden ingehuurd. De coach adviseert over en begeleidt bij de implementatie en/of opschaling die nodig is om een innovatie verder te brengen in de zorg. Het implementatie- en/of opschalingsvraagstuk draagt bij aan minstens een van de vier principes van passende zorg. Aanvragen is niet meer mogelijk. De besluitbrieven worden uiterlijk in november verstuurd en projecten starten nog dit jaar.

Leefstijlgeneeskunde: implementatie en impact

De resultaten van de 10 lopende projecten Leefstijlgeneeskunde moeten bijdragen aan beter inzicht in welke leefstijlinterventies kunnen worden ingezet bij welke (chronische) ziekten/aandoeningen en bij welke patiënten leefstijlgeneeskunde succesvol kan zijn (en onder welke voorwaarden). Met subsidie uit deze aanvullende oproep kan implementatieonderzoek worden gedaan dat moet bijdragen aan een betere onderbouwing voor de keuze van een implementatiestrategie en toepassing daarvan in de specifieke context. Aanvragen kan alleen op uitnodiging, met als deadline 13 december 2022, 14.00 uur.

Meer informatie

• Impact versterken
• Nederlands Implementatie Collectief
• Kennisbank Zorg voor innoveren: Implementatie
• Kader Passende Zorg, Rijksoverheid

De subsidieoproepen

• Subsidieoproep Implementatie science practitioner Fellowships (deadline 4 oktober, 14.00 uur)
• Subsidieoproep Implementatie van kennis en innovaties voor passende zorg (gesloten)
• Subsidieoproep Regio-impuls Juiste Zorg Op de Juiste Plek (gesloten)
• Subsidieoproep Praktijkgericht onderzoek in de ggz: Versterking van passende zorg in de eerstelijns ggz (gesloten)
• Subsidieoproep Implementatie – en opschalingscoaching (IOC) (gesloten)
• Subsidieoproep Leefstijlgeneeskunde: implementatie en impact (alleen op uitnodiging)

Ook interessant?

Verkenning naar domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden levert waardevolle inzichten op Passende zorg in de langdurige zorg en ondersteuning

Op de hoogte blijven?

We zijn bezig met het ontwikkelen van meer activiteiten gericht op het met kennis stimuleren van passende zorg in de praktijk. En we gaan hier actief over communiceren. Benieuwd? Abonneer je op een of meer van onze nieuwsbrieven en/of volg ons op een of meer van onze LinkedIn pagina’s: ZonMw corporate, Geestelijke gezondheid (ggz), Geneesmiddelen, Jeugd, Kennis over leven met een ziekte of beperking, Medisch onderzoek, Preventie, Sport & bewegen.

> Bekijk het laatste Coronanieuws hier

> Bekijk hier alle afleveringen van het Coronanieuws

A favourable eco-system for drug repurposing

The project kicks off with the ambition of establishing a European research and innovation eco-system that facilitates fast and cost-effective patient-centric development and access to repurposed medicines. To this end, REMEDi4ALL will:   

• build a state-of-the-art platform to provide expertise and services across the complete value chain (scientific, methodological, financial, legal, regulatory, intellectual property) for patient-centric medicine repurposing at every development stage and in any disease area.
• assemble advanced in silico tools for Machine Learning (ML) and Artificial Intelligence (AI), open datasets and tools and expertise required to understand the mechanism of action of specific medicines.
• create a global community of practice connected in a think-tank-like environment through impactful multidisciplinary activities and events.
• train and educate the next generation of researchers, clinicians, patients, policymakers, regulators and funders in cutting-edge drug repurposing tools and processes.
• favour dialogue and debate to advance policy and fair access to repurposed medicines across the EU.  

REMEDi4ALL has selected four medicine repurposing projects in different stages of development to demonstrate the viability of the newly created platform. Each project covers a different therapeutic area with high unmet medical needs– pancreatic cancer, COVID-19, rare diseases and ultra-rare diseases. These projects will first be onboarded to ensure a patient-centric approach before testing all elements of the platform to optimise its tools and services.

A multidisciplinary effort to cover every aspect of drug repurposing

The REMEDi4ALL consortium brings together a unique combination of expertise to address the complexities of drug repurposing. Under the leadership of EATRIS, the European infrastructure for translational medicine, 24 organisations in the fields of clinical and translational research, clinical operations, patient engagement and education, regulatory framework, funding, governance, Health Technology Assessment (HTA) or pricing and reimbursement will closely collaborate to make drug repurposing mainstream.

__________________________________________________________________
Anton Ussi, CEO at EATRIS ERIC:
‘It’s an enormous privilege to work with this team of leading international experts, institutions and patient representatives in such an important and high potential area for European health. REMEDI4ALL will truly transform drug repurposing by making the process more transparent, efficient and – most importantly – completely patient-centred.’
__________________________________________________________________

The 24 partners participants include:  

• EATRIS (Coordinator) – The Netherlands
• Fraunhofer-Gesellschaft – Germany
• Helsingin yliopisto (FIMM-UH) - Finland
• European Clinical Research Infrastructure Network (ECRIN) - France
• Istituto Di Ricerche Farmacologiche Mario Negri (IRFMN) - Italy
• Istituto Nazionale Tumori Fondazione Pascale (INT-NA) - Italy
• European Organisation For Rare Diseases  (EURORDIS) – France  
• Dompé farmaceutici Spa (DOMPÉ) – Italy
• ZonMw - The Netherlands
• Teamit Research - Spain
• Medicines For Europe (M4EU) - Belgium  
• Syreon Kutato Intezet Korlatolt Felelossegu Tarsasag (SRI) - Hungary  
• Karolinska Institutet (KI) - Sweden
• Chemotargets - Spain
• Anticancer Fund (ACF) - Belgium  
• Univerza V Ljubljani - Slovenia
• Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte (BfArM) - Germany,
• Istituto Ortopedico Rizzoli (IOR) - Italy
• Servicio Madrileño De Salud (SERMAS) - Spain
• Uppsala Universitet (UU) - Sweden
• Universitaetsmedizin Goettingen (UMG) – Germany
• Beacon: For Rare Diseases (BEACON) - United Kingdom The University Of Sheffield (USFD) - United Kingdom
• University Of Hull (UHULL) – United Kingdom  

____________________________________________________________________
ZonMw -The Netherlands
In REMEDI4ALL, ZonMw has the lead in creating a funders network and ‘think tank’ with the aim to discuss policy issues, share best funding practices, co-ordinate (new) funding streams, promote joint calls and develop innovative co-funding models for drug repurposing. ZonMw will also contribute to improving the market access and policy environment for drug repurposing.

Heleen van der Meer, senior programmamanager International Drug Repurposing / WP9 leader REMEDi4ALL
Dunja Huijbers, senior programmamanager Drug Rediscovery / Goed Gebruik Geneesmiddelen
Contact: remedi4all@zonmw.nl
_____________________________________________________________________

Meer informatie

• Website REMEDi4ALL
• ZonMw themapagina Drug Rediscovery

Voor hiv-patiënten betekent de behandeling van hun ziekte levenslange medicatie, regelmatig ziekenhuisbezoek en voor velen een leven met een nog steeds bestaand maatschappelijk stigma. Daarom is breed toegankelijke genezing van hiv het ultieme doel.

Interdisciplinaire samenwerking nodig voor hiv-genezing

Met de aankomende subsidieoproep ‘Hiv-genezing voor iedereen’ brengen we wetenschappers uit het hiv-veld bijeen met wetenschappers uit minder voor de hand liggende onderzoeksgebieden. Want juist die interdisciplinaire samenwerking kan leiden tot baanbrekende, nieuwe inzichten. Samen met betrokkenen uit de gemeenschap van mensen die leven met hiv en het bedrijfsleven wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe inzichten en frisse perspectieven voor genezing van hiv. De eerste fase zal een vijfdaagse sandpit workshop zijn. Het resultaat van deze sandpit workshop is een samenwerkingsverband, dat een grote kans heeft onderzoeksfinanciering te ontvangen van NWO en Aidsfonds. Binnen dit consortium werken alle consortiumleden samen aan één doel: hiv-genezing. Selectie voor de sandpit-workshop is op basis van korte motivaties van geïnteresseerde deelnemers.

Ben jij geen hiv-onderzoeker? Ook dan zoeken we jou!

Ben je geen hiv-onderzoeker, -behandelaar of -verpleegkundige en denk je misschien dat het onderwerp buiten de scope van je gebruikelijke werk ligt? Juist dan zoeken we jou. Voor deze call for proposals zoeken we wetenschappers binnen én buiten het hiv-veld, samenwerkingspartners en cofinanciers met relevante expertise die willen bijdragen aan de genezing van hiv.

Combinatie en integratie van wetenschappen

Een tijdige, succesvolle introductie van hiv-genezing is niet alleen afhankelijk van een biomedische doorbraak, maar ook van directe betrokkenheid van patiënten om veelvoorkomende vertragingen bij de implementatie van zo’n nieuwe interventie te voorkomen. Daarom is een combinatie en integratie nodig van medisch en technisch onderzoek en onderzoek naar maatschappelijke aspecten vanuit de sociale- en geesteswetenschappen. Voor het samenstellen van een nieuw interdisciplinair consortium wordt gedacht aan onderzoekers uit verschillende vakgebieden, zoals:

• Biomedische onderzoekers vanuit het hiv-veld en daarbuiten, zoals oncologie en immunotherapie, gentherapie, vaccinontwikkeling en nanotechnologie.
• Datawetenschappers om uit big data cohorten biomarkers en individuele verschillen te identificeren.
• Technische wetenschappers: voor ontwikkelen benodigde medische technologie.
• HTA (Health Technology Assessment) experts
• Sociale en geesteswetenschappers: onder meer ethici, sociaalwetenschappelijke onderzoekers, psychologen/gedragswetenschappers, genderexperts, economen, HTA experts en taalkundigen/communicatiewetenschappers.
• Onderzoekers van buitenlandse universiteiten, vooral uit lage en midden inkomsten landen.

Voor deze uitdaging is praktijkkennis minstens zo belangrijk als academische kennis. Daarom worden voor het te vormen consortium ook niet-academische partijen (samenwerkingspartijen) uitgenodigd om deel te nemen. Voor samenwerkingspartners kan gedacht worden aan:

• Bedrijven/industriële partijen: farmaceutische bedrijven, biotech bedrijven (verplicht);
• Mensen die leven met hiv of vertegenwoordigers van hun (zelf)organisaties;
• Maatschappelijke instanties;
• Verzorgenden, hiv-consulenten en artsen.

Waarom meedoen?

• Doordat er een voorselectie is voor de sandpit workshop, is het niet nodig om direct een uitgebreide, tijdrovende subsidieaanvraag in te dienen. Dit gebeurt pas nadat het definitieve consortium is samengesteld vanuit de sandpit.
• Je bouwt een zeer waardevol netwerk op en breidt je eigen netwerk daarmee verder uit, over de grenzen van jouw eigen werkveld heen.
• Je krijgt de kans om bepaalde eigen (onderzoeks)technieken die je gebruikt te ‘testen’ binnen een ander werkveld.
•  Dankzij het interdisciplinaire karakter van deze subsidieoproep kan synergie worden bereikt. Door met verschillende disciplines en expertises samen te werken ontstaan er nieuwe, creatieve ideeën, die misschien wel baanbrekend zijn. Samen kom je tot nieuwe inzichten en leer je van elkaar; 1 + 1 = 3.
• Je krijgt de mogelijkheid om nieuwe allianties te smeden met buitenlandse onderzoekers en kennisinstellingen.

Wat ga je doen tijdens de sandpit?

De sandpit-workshop duurt vijf dagen en vindt plaats van 9 t/m 13 januari 2023. Deelnemers verblijven gedurende deze week met elkaar in hotel Ernst Sillem Hoeve in een bosrijke omgeving in Den Dolder. Hier is voldoende ruimte voor creatief en vrijdenken, weg van alledaagse routines en verantwoordelijkheden. Het doel is om tijdens deze intensieve meerdaagse workshop een interdisciplinair onderzoeksconsortium te vormen, dat vervolgens een onderzoeksvoorstel indient. De sandpit wordt geleid door een professioneel begeleidingsteam met enkele facilitators, mentoren en vertegenwoordigers van ZonMw, NWO en Aidsfonds. Het begeleidingsteam zal tijdens de sandpit aanwezig zijn om het onderwerp van de subsidieoproep te bewaken, het proces te faciliteren en te hulp te kunnen schieten bij vragen. Reis- en verblijfskosten van de deelnemers worden vergoed, deelname aan de vijfdaagse sandpit-workshop niet.

Fasen aanvraagprocedure

• Fase 1 Selectie sandpit-deelname  (1 november tot half december 2022). Gebaseerd op het aanmeldformulier sandpit (deadline indienen 1 november 2022); beoordeling door beoordelingscommissie.
• Fase 2 Sandpit-workshop (9-13 januari 2023). Meerdaagse workshop om consortium te vormen en tot een (schets-)onderzoeksaanvraag te komen
• Fase 3 Uitgewerkte subsidieaanvraag (deadline indiening 4 april 2023). Uitwerken van aanvraag die is geproduceerd tijdens de sandpit-workshop; beoordeling door beoordelingscommissie.

Na beoordeling van de uitgewerkte subsidieaanvraag door de commissie ontvangt het consortium de subsidie en kan het van start met het onderzoek.

KIC zoekt technologische economische kansen

Het onderzoeksprogramma Kennis- en Innovatieconvenant (KIC) staat voor baanbrekende innovatieve oplossingen met maatschappelijke en economische impact. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden investeren samen in bedrijfsmatige toepassing van kennis om met slimme technologieën grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Zo stellen we banen en inkomsten in de toekomst veilig. Dit is vastgelegd in het Kennis- en Innovatieconvenant (KIC) 2020-2023 dat aansluit bij het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid van de rijksoverheid. NWO brengt bedrijven en kennisinstellingen samen en financiert grensverleggend onderzoek op basis van hun innovatieve, impactvolle onderzoeksvoorstellen.

Disclaimer

Dit is uitsluitend een aankondiging van een voorgenomen onderzoeksprogramma van NWO. De mogelijkheid tot het aanvragen van financiering staat open na publicatie van een call for proposals in de Staatscourant.

In het coalitieakkoord is passende zorg een centraal thema. Passende zorg is zorg die gaat om gezondheid in plaats van ziekte, die de juiste zorg op de juiste plek is, die waarde gedreven is (doelmatig) en die samen met en rondom de patiënt tot stand komt (samen beslissen).
Sarah Slaghuis: “Het ministerie van VWS heeft recent middelen uit het coalitieakkoord gereserveerd voor ‘passende zorg als norm in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Met deze extra middelen konden we deze rondes uitbreiden zodat nu meer ruimte is om bestaande kennis en innovaties uit lopende programma’s van ZonMw te laten landen in de praktijk. Daarnaast zetten we in op het opleiden van Implementatie Fellows. Nieuwe initiatieven en verbindingen door partijen in het veld moeten de noodzakelijke veranderingen naar passende zorg verder gaan brengen.”

Implementatie van kennis uit afgeronde projecten

In de ronde 'Implementatie van kennis en interventies voor passende zorg in de praktijk' kan subsidie worden aangevraagd voor afgeronde ZonMw-projecten uit de programma’s DoelmatigheidsOnderzoek (DO), Goed Gebruik Geneesmiddelen (GGG) en Translationeel Onderzoek (TO). Voor het Actieprogramma Grip op Onbegrip (AGO) kunnen ook nieuwe, losstaande, implementatieprojecten worden ingediend. Slaghuis: “In deze ronde nodigen we zorg- of onderzoeksinstellingen uit om een aanvraag in te dienen voor een afgerond project met mooie resultaten dat nog een extra stap kan gebruiken om de toepassing in de praktijk of passende zorg te bevorderen. Als projectresultaten van samenhangende afgeronde projecten worden gebundeld tot één implementatieaanvraag zien we dat als pré. Het kan gaan om de implementatie, verspreiding of doorgeleiding van kennis en interventies; zorgbreed van huisartsenzorg, paramedische zorg, verpleegkundige zorg, de geestelijke gezondheidszorg tot medisch specialistische zorg. Implementatieprojecten vereisen meestal een aanpak gericht op samenwerking tussen professionals en (zorg)organisaties uit verschillende zorgsectoren. Bijvoorbeeld het vinden van oplossingen voor problemen waar zorgverleners en patiënten tegenaan lopen in de praktijk.”  

Implementatie Fellowships

In de ronde ‘Implementatie science practitioner Fellowships’ kan een persoonsgebonden subsidie worden aangevraagd voor professionals om opgeleid te worden tot implementatie science practitioner. Gerjanne Vianen: “Met de fellowships willen we de werelden van onderzoek en praktijk met elkaar verbinden door te investeren in ‘bruggenbouwers’ en ‘ambassadeurs’, met als doel de implementatie van kennis op het gebied van doelmatigheidsonderzoek en/of passende zorg in praktijk, beleid en onderwijs te bevorderen en hiermee de zorg voor patiënten en burgers te verbeteren. Ook willen we met deze oproep een bijdrage leveren aan het versterken van de kennis- en/of implementatie infrastructuur.” Een fellowship duurt 1,5 jaar en bestaat onder meer uit opleiding, intervisie en coaching, en casuïstiek. Subsidie voor Fellowships is beschikbaar vanuit 7 verschillende programma’s: DoelmatigheidsOnderzoek, Goed Gebruik Geneesmiddelen, Onderzoeksprogramma ggz,  Langdurige Zorg en Ondersteuning, Juiste Zorg op de Juiste Plek, Preventieprogramma, en Zwangerschap en Geboorte. Een kandidaat-fellow is HBO/WO-opgeleid en werkzaam binnen de zorgpraktijk, zorgnetwerken, een wetenschappelijke beroepsvereniging of het publieke gezondheidsdomein.

Belangrijke data

Contact

De contactgegevens per programma staan in de subsidieoproepen.

Meer informatie

Subsidieoproep 'Implementatie van kennis en interventies voor passende zorg in de praktijk'
Subsidieoproep ‘Implementatie science practitioner Fellowships’
ZonMw Implementatie-kennisportaal
Hoe werkt subsidie aanvragen?
Veelgestelde vragen over subsidie

Uit de evaluatie, uitgevoerd door adviesbureau SiRM (Strategies in Regulated Markets), blijkt dat het GGG-programma een sterke en verbindende schakel is en een belangrijke plaats inneemt in onderzoek naar bestaande geneesmiddelen. De wetenschappelijke opbrengsten zijn groot en het GGG-programma verdient zich negen keer terug met ruim 9.800 levensjaren in volledige gezondheid en meer dan 1 miljard euro aan monetaire opbrengsten.

GGG als sterke schakel

Het evaluatierapport schetst een positief beeld van 10 jaar GGG-programma. Het programma stimuleert al die jaren met veel energie effectiever, veiliger en doelmatiger gebruik van bestaande geneesmiddelen. Het neemt een zeer belangrijke plaats in binnen het onderzoek naar geregistreerde geneesmiddelen en draagt bij aan een levendig en groeiend onderzoeksveld. Het potentiële vliegwieleffect van GGG biedt door kruisbestuiving en kennisuitwisseling tussen (interdisciplinaire) onderzoekers kans op verdere uitbouw en realisatie. En daarmee is GGG veel meer dan louter een subsidieprogramma voor relevant onderzoek. Het is ook een sterke en verbindende schakel in een systeem van professionals en organisaties die zich samen richten op beter gebruik van geneesmiddelen. Voorbeeld hiervan is dat er op verschillende vlakken initiatieven zijn gestart waarin GGG een faciliterende rol speelt, zoals de koppeling van richtlijnen en de samenwerking met Zorginstituut Nederland.

Wat levert het op?

Wat levert dit alles nu concreet op? Indrukwekkend is de doorrekening op basis van 21 kwantificeerbare projecten. SiRM concludeert dat het GGG-programma minimaal 9.800 levensjaren in goede gezondheid opgeleverd heeft. In euro’s uitgedrukt komen de netto opbrengsten van 10 jaar GGG naar schatting uit op ruim een miljard. 200 miljoen daarvan betreft in geld omgerekende QALY’s. Hiermee heeft GGG zich ten minste negen keer terugverdiend. Belangrijk is ook dat de niet direct kwantificeerbare opbrengsten van GGG minstens zo omvangrijk en impactvol zijn.

Aanbevelingen

Een belangrijke uitkomst van de evaluatie is dat de implementatie van de resultaten van onderzoek voor een aanzienlijk deel tot stand is gekomen, maar dat de impact nóg groter kan zijn als het programma nog sterker inzet op implementatie. Dan kunnen de opbrengsten – zowel wetenschappelijk als in levensjaren en euro’s – nog meer toenemen. De recent gestarte subsidieronde gericht op de implementatie van kennis van afgeronde GGG-projecten kan hier al een belangrijke bijdrage aan leveren.

'GGG is in 10 jaar tijd een begrip binnen de gezondheidszorg geworden.'

#Trots

Na de overhandiging gaf Karla van Rooijen in haar toespraak aan dat het ministerie '#trots' is op de resultaten van het GGG-programma. 'GGG is in 10 jaar tijd een begrip binnen de gezondheidszorg geworden.' Aan de hand van een aantal voorbeelden van onderzoeksprojecten lichtte zij het belang van het programma toe en benadrukte zij dat veel resultaten direct impact hebben op de patiënt. 'Implementatie van onderzoeksresultaten blijft daarbij een belangrijk aandachtspunt.'

Digitaal magazine

Naast het rapport is ook een digitaal magazine gemaakt. Hierin zijn, naast de introductie door algemeen directeur Véronique Timmerhuis en een inleiding door de voorzitter van de evaluatiecommissie Pim van Gool, 65 GGG-onderzoeksprojecten opgenomen die per kamer van het GGG-huis aan de hand van interviews met projectleiders worden belicht. De projectleiders vertellen over de opbrengsten van het programma en de impact voor de patiënten.
Ook is er een infographic vervaardigd waarin het programma en de resultaten in een oogopslag worden weergegeven.

Meer informatie

• Evaluatierapport
• Lees de verhalen en uitkomsten in het digitaal magazine: 10 jaar GGG
• Bekijk de Infographic 10 jaar GGG
• Bekijk alles over het 10-jarig bestaan van het GGG-programma op de pagina 10 jaar GGG

Arfan Ikram over zijn motivatie: ‘Mijn ambitie is een bijdrage te leveren aan een optimale start, behoud van gezondheid, en maximaal herstel van ziekte voor iedereen in de samenleving. Belangrijke speerpunten hiertoe zijn wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, beide in de volle breedte, waarbij integriteit, duurzaamheid, diversiteit en inclusiviteit evident aanwezig zijn. Daar wil ik mij graag voor inzetten bij ZonMw en NWO’. Dit sluit goed aan bij de missies van beide organisaties.

Voorzitter ZonMw

‘Wij zijn enorm verheugd dat Arfan Ikram de functie van voorzitter ZonMw en bestuurslid NWO op zich wil nemen. Arfan is met zijn ervaring als epidemioloog en ervaren onderzoeker een waardevolle aanvulling binnen de expertise van het bestuur. Daarnaast zet Arfan zich in om bij te dragen aan maatschappelijke impact op onderwerpen zoals diversiteit, inclusiviteit en Citizen Science. Samen met Arfan gaan wij verder met kennis werken aan een goede gezondheid voor iedereen’, aldus Huib Pols, ad-interim voorzitter ZonMw.

Lid raad van bestuur NWO

‘Wij kijken er naar uit om Arfan Ikram te verwelkomen als lid van de raad van bestuur van NWO voor het Medische Wetenschappen domein. Sinds 2017 is de voorzitter van ZonMw tevens lid van ons bestuur om zo onze nauwe samenwerking vorm te geven. We verwachten dat Arfan een mooie verbinding kan maken tussen de medische wetenschappen en alle andere wetenschapsgebieden binnen NWO’, aldus Marcel Levi, voorzitter raad van bestuur NWO.

Over Arfan Ikram

Arfan Ikram is oorspronkelijk opgeleid als arts en heeft na zijn promotie zijn carrière sinds 2010 volledig gericht op wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Hij heeft zich lange tijd gefocust op neurologische aandoeningen, zoals dementie en beroerte, die hij vanuit een epidemiologische benadering heeft bestudeerd. De afgelopen jaren heeft hij zijn aandacht verbreed naar onderwerpen als health (brain) aging, multimorbiditeit, health journeys en life-course epidemiologie. Zijn interesse gaat tevens uit naar het waarborgen van de methodologie van medisch wetenschappelijk onderzoek. Arfan is sinds 2017 als hoogleraar en afdelingshoofd Epidemiologie werkzaam bij Erasmus MC. Daarnaast is hij ook aangesteld als adjunct-hoogleraar Epidemiologie bij Harvard T.H. Chan School of Public Health in Boston (VS). Arfan heeft veel ervaring in grootschalige cohortstudies, waaronder zijn leidende rol in het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO). Arfan is ook lid van de Jonge Akademie van de KNAW.

Arfan Ikram start per 1 augustus met zijn inwerkperiode en zal eerst nader kennismaken met beide organisaties om vervolgens het veld, waarin ZonMw en NWO werken, verder te leren kennen.

Breed draagvlak

Uniek voor de studie is de afstemming binnen de Borstkanker Onderzoek Groep (BOOG), waarin alle Nederlandse ziekenhuizen zijn vertegenwoordigd. Gabe Sonke, medisch oncoloog aan het Antoni van Leeuwenhoek en een van de hoofdonderzoekers: ‘Een studie als de onze lukt alleen als je intensief samenwerkt. Zonder het datamanagement van IKNL gaat het niet, en dat geldt ook voor de ondersteuning van patiënten door de BVN, om maar twee voorbeelden te noemen. Iedere partij heeft haar eigen onmisbare aandeel.’ Cruciaal is ook dat de Patiënten Adviesgroep (PAG) al in de voorbereidingsfase intensief betrokken is. Dat leidt volgens het studieteam uiteindelijk tot een betere implementatie van de resultaten, vanwege het draagvlak dat in de samenwerking is opgebouwd.

Fonds voor nieuwe studies

Een belangrijke opbrengst van de bekroonde studie-aanpak is een besparing binnen het project zelf. Omdat CDK4/6-remmers erg duur zijn, wordt alleen al door de studie uit te voeren 25 miljoen euro bespaard. Het SONIA-team pleit voor een zogeheten revolving fund, een fonds waarin uitgespaard geld terugvloeit om vergelijkbare studies te kunnen opstarten. Het ministerie van VWS werkt aan een regeling om de besparingen uit SONIA en andere studies ten goede te laten komen aan nieuwe onderzoeken.

Meer informatie
De SONIA-studie is een initiatief van prof. dr. Gabe Sonke (Antoni van Leeuwenhoek), dr. Inge Konings (Amsterdam UMC) en dr. Agnes Jager (Erasmus MC), namens de Nederlandse borstkankeroncologen samenwerkend in de Borstkanker Onderzoek Groep (BOOG). De studie vindt plaats in nauwe samenwerking met Borstkankervereniging Nederland (BVN), Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg (iMTA) van de Erasmus Universiteit. Kijk voor meer informatie op de Parel-pagina van ZonMw.

Maken mensen met immuunstoornis minder antistoffen aan?

Tijdens een impactsessie op 10 maart 2022, georganiseerd door ZonMw, presenteren 4 van de 8 door ZonMw gefinancierde studies naar het effect van vaccinatie bij kwetsbare groepen hun nieuwste resultaten. Juist nu de samenleving opengaat is een kleine groep mensen mogelijk extra kwetsbaar. Immuungecompromitteerde patiëntengroepen reageren zeer verschillend op vaccinatie. Daarom is het van belang om groepen afzonderlijk te volgen en te adviseren. De Gezondheidsraad, het RIVM en de medisch specialisten stellen, mede op basis van het lopende onderzoek, adviezen op voor vaccinatie bij deze kwetsbare groepen. Zo heeft de Gezondheidsraad, aan de hand van een perskennissessie van ZonMw in de zomer van 2021, besloten dat sommige groepen een derde primaire prik moesten krijgen. Met de derde prik hadden deze groepen in de meeste gevallen hetzelfde resultaat als de twee prikken bij gezonde mensen. Resultaten laten nu zien dat een 3de (primaire) vaccinatie bij veel groepen/patiënten zorgt voor een verbeterde antistofrespons.

Bescherming tegen een COVID-19 infectie is maatwerk

Erfelijke (genetische) aandoeningen of ziekten kunnen zorgen voor een minder goed functionerend immuunsysteem. Bij ziekten als reuma, de ziekte van crohn of multiple sclerose is het afweersysteem te scherp afgesteld, waardoor mensen zieker worden na een coronainfectie. De antistofrespons na vaccinatie is minder sterk in sommige gevallen. Bij 90% van de patiëntengroepen met immuunsysteemonderdrukkende medicatie werd een goede aanmaak van antistoffen zichtbaar. Bij een kleine groep mensen, zoals de groep die rituximab gebruikt, is dit effect er helaas niet na een derde primaire vaccinatie. Het RIVM en de gezondheidsraad baseren hun beleid op deze onderzoeksresultaten en kijken hierbij naar het specifieke type medicijn: mensen beschermen tegen COVID-19 is maatwerk.

Bijzondere bijvangst uit de COVALENT studie naar voorspeller effect vaccinatie

Ook mensen met HIV en longtransplantatiepatiënten maken minder anti-stoffen aan na twee primaire vaccinaties. En mensen die zogenaamde anti-CD20 remmers gebruiken reageren ook slecht, al lijkt een ander type afweer, de T-cel respons, weer grotendeels goed te werken. De benodigde inzet van immuunsysteem-onderdrukkende medicatie tijdens een longtransplantatie zorgt er bij patiënten voor dat het zogenaamde torque teno virus (TTV) gemeten kan worden. Waarschijnlijk draagt iedereen dit virus bij zich, maar alleen bij mensen met verminderde afweer is dit virus in meetbare hoeveelheden aanwezig. De hoeveelheid TTV in het bloed van een patiënt is een goede voorspeller voor de antistofrespons na vaccinatie – hoge niveaus van TTV betekenen dat een patiënt slechts zeer beperkt of geen antistoffen zal aanmaken na vaccinatie, blijkt uit de COVALENT studie. Een vroege 3de vaccinatie kan bij het gebruik van sommige medicatie helpen om de antistofrespons te herstellen. Is dit voor iedereen een adequate voorspeller? Dat zou een goede oplossing zijn, maar eerst zal gekeken worden of het effect bij niertransplantatiepatiënten net zo meetbaar is.

Voor Lize en andere volwassenen met Downsyndroom geldt dat het effect van de derde primaire vaccinatie onderzocht wordt. Ook wordt nu in de PRIDE-studie naar het effect van vaccinatie op mensen met Down, onderzoek gedaan naar het effect bij kinderen in deze categorie. En Lize? Lize is blij dat ze weer kan genieten thuis met Ruben en aan de slag kan in de lunchroom waar ze werkt.

Meer informatie

• Bekijk de animatie en lees meer over de studies die wij financieren op het gebied van COVID-19 vaccinatie
• Leer meer over vaccinatie bij de door ons georganiseerde landelijke en internationale webinars
• Lees meer over de ervaringen van betrokken onderzoekers over het doen van dit onderzoek.
• In een speciale podcast vertellen betrokkenen over het tot stand komen van dit onderzoek.

Folkert Asselbergs, consortiumleider:

“Registratie-gebaseerd onderzoek geeft ons de mogelijkheid om niet alleen onze huidige zorg over de lange termijn te evalueren, maar ook te optimaliseren door het uitvoeren van gerandomiseerd onderzoek binnen de routinezorg. Zorginnovaties zullen hierdoor sneller naar de patiënt gebracht worden doordat zorgverleners en onderzoekers sneller en tegen lagere kosten verschillende behandelstrategieën kunnen evalueren voor de relevante patiëntengroepen.”

Focus van het consortium

Om een duurzame infrastructuur voor registratie-gebaseerd onderzoek te bouwen, gaat het consortium op verschillende vlakken aan de slag. Zo gaan ze onder meer werken aan:
•    het optimaliseren van data-extractie uit elektronische patiëntendossiers;
•    het koppelen van relevante datasets;
•    het ontwikkelen van een juridisch en ethisch kader voor registratie-gebaseerd onderzoek;
•    het ontwikkelen van innovatieve onderzoeksmethoden voor registraties;
•    het inrichten van een DCVA-fonds voor dit type onderzoek.

Lang gekoesterde wens

Eén van de topprioriteiten die benoemd is op de onderzoeksagenda voor hart- en vaatziekten is het vinden van een betere behandeling voor hartfalen en hartritmestoornissen. Al in 2014, bij het opstellen van de onderzoeksagenda, bleek dat registratie-gebaseerd onderzoek hiervoor essentieel is. Sindsdien zijn belangrijke stappen gezet. Zo zijn de drie bestaande registratie-organisaties Begeleidingscommissie Hartinterventies Nederland, Nederlandse Cardiovasculaire Data Registratie NCDR en Meetbaar Beter samengegaan. Ook zijn er nieuwe registraties voor hartfalen en boezemfibrilleren ontwikkeld en geharmoniseerd in de nieuw opgerichte Nederlandse Hart Registratie (NHR). Dit nieuwe consortium Heart4Data moet de laatste stappen gaan zetten in de realisatie van registratie-gebaseerd onderzoek.

Samenwerking binnen de Dutch CardioVascular Alliance

Voor een complex project als dit is samenwerking binnen het gehele cardiovasculaire veld een belangrijk uitgangspunt. Het consortium wordt ondersteund door de Hartstichting, ZonMw, de NHR, de vereniging Werkgroep Cardiologische centra Nederland (WCN), Harteraad, het Netherlands Heart Institute (NLHI), de Nederlandse Vereniging voor Hart- en Vaatverpleegkundigen (NVHVV), de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT), Health RI, de Nederlandse Vereniging voor Carciologie (NVVC) en de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG). Zij zijn onderdeel van de in totaal 21 onderzoeks- en zorgorganisaties en financiers die hun krachten hebben gebundeld in de Dutch CardioVascular Alliance. Samen brengen zij geld bij elkaar en werken ze aan het versnellen van oplossingen voor hart- en vaatziekten.

Over het consortium Heart4Data

Heart4Data is officieel op 1 maart 2022 van start gegaan onder leiding van dr. Dennis van Veghel (directeur-bestuurder Nederlandse Hart Registratie) en prof. dr. Folkert Asselbergs (hoogleraar cardiologie, UMC Utrecht en voorzitter van de DCVA-pijler data-infrastructuur).

Meer informatie

• Programma Goed Gebruik Geneesmiddelen
• Themapagina Geneesmiddelen
• Project Creating infrastructure for cardiovascular registry-based research in the Netherlands
• Wetenschappelijk Onderzoek Hartstichting