Mobiele menu

Verdere implementatie van doseringsadviezen voor geneesmiddelen bij patiënten met levercirrose

Projectomschrijving

Samenvatting na afronding

Patiënten met levercirrose hebben meer kans op bijwerkingen omdat hun lever geneesmiddelen niet goed kan afbreken. In 2016 zijn er adviezen opgesteld voor geneesmiddelen bij levercirrose.

Dit vervolgproject richtte zich op betere toepassing van de adviezen.
Drie aspecten beperkten de toepassing:

  1. weinig communicatie over de ernst van cirrose
  2. onvoldoende kwaliteit van patiëntendossiers
  3. weinig kennis bij patiënten en zorgverleners

Resultaten

In bijeenkomsten met zorgverleners zijn communicatieproblemen besproken en oplossingen bedacht. Dit is als best practice gepubliceerd. Voor zorgverleners is materiaal ontwikkeld om een overleg over geneesmiddelen bij cirrose te houden. Dit overleg leidde tot betere patiëntendossiers. Tot slot is kennis over medicatieveiligheid bij cirrose vergroot door publicaties, instructiemateriaal, een verwijzing naar de adviezen vanuit het farmacotherapeutisch kompas en Thuisarts.nl en onderwijs.
 

Samenvatting bij start

Patiënten met levercirrose lopen een hoger risico op bijwerkingen omdat hun lever geneesmiddelen niet goed kan afbreken. In 2016 zijn er voor ruim 200 geneesmiddelen veiligheids- en doseeradviezen opgesteld voor gebruik bij patiënten met levercirrose. Met dit project verbeteren we de toepassing van deze adviezen.

Opzet

Drie aspecten belemmeren de toepassing. Allereerst moeten patiënten met levercirrose in beeld zijn bij zowel de huisarts/apotheek als het ziekenhuis. Hiervoor zullen artsen en apothekers worden geinterviewd om te vragen hoe zorgverleners beter zouden kunnen samenwerken. Daarnaast is het belangrijk dat de patiëntendossiers op orde zijn. Hiervoor komt een presentatie voor (huis)artsen en apothekers die zij kunnen gebruiken op hun overleg. Tenslotte heeft dit project tot doel de kennis over medicatieveiligheid bij cirrose te vergroten door publicaties in vakbladen en op websites. Voor patiënten komt er in samenwerking met het Nederlands Huisartsen Genootschap een folder voor thuisarts.nl.

Dit project is een vervolg op 836044009.


In de media

Medicatieveiligheid bij levercirrose (Farma magazine mei 2018)

Producten

Titel: FTO materiaal: extractiehandleiding
Auteur: Rianne Weersink, Sander Borgsteede
Titel: Hand-out belangrijkste adviezen
Auteur: Sander Borgsteede, Rianne Weersink
Titel: FTO materiaal: achtergronddocument
Auteur: Marianna Abadier, Rianne Weersink, Sander Borgsteede
Titel: FTO materiaal: voorbeeld presentatie
Auteur: Rianne Weersink, Sander Borgsteede
Titel: Best Practice
Auteur: Rianne Weersink, Sander Borgsteede
Titel: Veilig voorschrijven bij levercirrose
Auteur: Mulder Midas, Weersink Rianne, Borgsteede Sander, Bouma Margriet, Beekwilder Han, de Man Robert, Hunfeld Nicole
Magazine: Huisarts & Wetenschap
Titel: Het gebruik van geneesmiddelen bij een leverziekte
Auteur: R.A. Weersink en M. Abadier
Magazine: MFM Praktijkgerichte nascholing over farmacotherapie
Titel: Leberzirrhose: Was Apotheker beachten sollten
Auteur: Sander D. Borgsteede, Vera H. Buß, Katja Taxis und Rianne A. Weersink
Magazine: Pharmazeutische Zeitung
Titel: Veel mensen met levercirrose gebruiken onveilige pijnstillers
Auteur: Sander Borgsteede en Rianne Weersink
Magazine: NLVisie
Titel: Safe use of proton pump inhibitors in patients with cirrhosis
Auteur: Weersink Rianne A., Bouma Margriet, Burger David M., Drenth Joost P.H., Harkes-Idzinga S. Froukje, Hunfeld Nicole G.M., Metselaar Herold J., Monster-Simons Margje H., van Putten Sandra A.W., Taxis Katja, Borgsteede Sander D.
Magazine: British Journal of Clinical Pharmacology
Titel: THU-433-Availability of information in drug labels for appropriate prescribing in patients with hepatic impairment
Auteur: Weersink Rianne A., Timmermans Lotte, Monster-Simons Margje H., Mol Peter G.M., Metselaar Herold J., Borgsteede Sander D., Taxis Katja
Magazine: Journal of Hepatology
Titel: Prevalence of Drug Prescriptions and Potential Safety in Patients with Cirrhosis: A Retrospective Real-World Study
Auteur: Weersink Rianne A., Taxis Katja, Drenth Joost P. H., Houben Eline, Metselaar Herold J., Borgsteede Sander D.
Magazine: Drug Safety
Titel: Veiligheid van geneesmiddelgebruik bij patiënten met levercirrose: een retrospectieve cohortstudie
Auteur: Rianne Weersink, Katja Taxis, Joost Drenth, Eline Houben, Herold Metselaar, Sander Borgsteede
Titel: De uitwisseling van de diagnose en ernst van cirrose tussen de eerste en de tweede lijn: verkenning van de ervaringen onder zorgverleners via focusgroepen
Auteur: Rianne A. Weersink, Sander D. Borgsteede, Katja Taxis
Titel: Medicatiebewaking bij leverfunctiestoornissen: vragenlijstonderzoek naar de kennis en huidige praktijk onder openbare apothekers in Nederland
Auteur: M. Abadier, R.A. Weersink, S.D. Borgsteede, A. de Boer
Titel: Geneesmiddelgebruik bij een verminderde leverfunctie
Auteur: Rianne Weersink
Titel: Evaluatie van Farmacotherapeutische Overleggen (FTO’s) over medicatieveiligheid bij patiënten met cirrose
Auteur: Sander D. Borgsteede, Rianne A. Weersink, Katja Taxis
Titel: De lever en geneesmiddelen
Auteur: Sander Borgsteede
Titel: De invloed van een leverziekte op de farmacokinetiek en farmacodynamiek van geneesmiddelen
Auteur: Rianne Weersink
Titel: Arzneimittel und eingeschränkte Leberfunktion
Auteur: Sander Borgsteede en Katja Taxis
Titel: Drug utilization in patients with cirrhosis in ambulatory care: a retrospective cohort study
Auteur: R.A. Weersink, K. Taxis, S.D. Borgsteede
Titel: Medicatie en leverfunctiestoornissen
Auteur: Rianne Weersink
Titel: Pscribe casus: Keelpijn, Levercirrose
Auteur: Rianne Weersink, Sander Borgsteede
Titel: Medicatieveiligheid bij leverfunctiestoornissen (Hoorcollege + werkcollege)
Auteur: Rianne Weersink, Chiel Ebbelaar, Mirjam Hempenius
Titel: Pscribe casus: Hepatische encefalopathie
Auteur: Rianne Weersink, Sander Borgsteede
Titel: Pagina thuisarts.nl "Leverschade: levercirrose, leverfalen"
Auteur: Nederlands Huisartsen Genootschap
Link: https://www.thuisarts.nl/leverschade

Verslagen


Eindverslag

Patiënten met levercirrose hebben meer kans op bijwerkingen omdat hun lever geneesmiddelen niet goed kan afbreken. Daarom is het soms nodig om de dosering van geneesmiddelen te verlagen, of sommige middelen helemaal niet meer te gebruiken. Om zorgverleners en de patiënt hierbij te helpen, zijn er in 2016 zijn er adviezen opgesteld voor meer dan 200 geneesmiddelen bij levercirrose. Deze adviezen zijn opgenomen in de systemen die zorgverleners gebruiken bij het voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen. Ook zijn de adviezen te vinden op een gratis website.

Dit vervolgproject richtte zich op een betere toepassing van de adviezen, door te zorgen dat de patiënt goed in beeld is bij zorgverleners en dat zorgverleners voldoende kennis hebben om de adviezen toe te passen. Drie specifieke aspecten beperkten de toepassing en deze zijn in het project aangepakt:
1. Weinig communicatie over de ernst van cirrose. In het project zijn bijeenkomsten met zorgverleners georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten zijn communicatieproblemen besproken en oplossingen bedacht. Deze oplossingen zijn gedeeld op de website. Een voorbeeld is dat de zorgverlener de ernst van de cirrose benoemt in de brief aan andere zorgverleners, en aan de patiënt meldt dat hij/zij moet oppassen bij bepaalde geneesmiddelen.
2. Onvoldoende kwaliteit van patiëntendossiers. Voor zorgverleners is materiaal ontwikkeld om een overleg over geneesmiddelen bij cirrose te houden. Dit overleg leidde tot betere patiëntendossiers: de patiënten met levercirrose zijn beter in beeld bij huisartsen en apothekers.
3. Weinig kennis bij patiënten en zorgverleners. We hebben de kennis over medicatieveiligheid bij cirrose vergroot door publicaties, instructiemateriaal, een verwijzing naar de adviezen vanuit het farmacotherapeutisch kompas. We hebben patiëntbeschrijvingen gemaakt die worden gebruikt in de opleidingen farmacie en geneeskunde. Voor patiënten is er een module ontwikkeld op thuisarts.nl.

Met behulp van dit project zijn drie punten aangepakt die de toepassing van de adviezen beperkten. Zorgverleners weten nu beter hoe ze de patiënt met cirrose goed in beeld krijgen en zijn beter geschoold hierin. Ook is de verspreiding van de adviezen vergroot, want er zijn meer bezoekers op de website dan een jaar geleden.

Samenvatting van de aanvraag

Probleem: belemmeringen bij toepassen adviezen voor geneesmiddelen bij levercirrose Ruim 200 geneesmiddelen zijn beoordeeld op veiligheid en optimale dosering bij levercirrose. Specifieke adviezen zijn ter beschikking gesteld aan zorgverleners en patiënten en de adviezen zijn geïmplementeerd in de zorginformatiesystemen. Een drietal punten belemmeren het toepassen van de resultaten: patiënten met levercirrose zijn niet goed in beeld bij zorgverleners door (1) onvoldoende communicatie over de ernst van de levercirrose en (2) onvoldoende kwaliteit van de patiëntendossiers. De derde belemmering is gebrek aan kennis bij patiënten en zorgverleners over geneesmiddelen bij levercirrose. Doel van dit project is om het toepassen van de adviezen voor geneesmiddelen bij levercirrose te verbeteren, door te zorgen dat de patiënt goed in beeld is bij zorgverleners en dat zorgverleners voldoende kennis hebben om de adviezen toe te passen. Oplossing: drie activiteiten die de implementatie versterken: 1. Versterking van de communicatie tussen 1e en 2e lijn door ontwikkelen van een best practice over uitwisseling van de diagnose en ernst van levercirrose. Dit wordt gedaan op basis van 3 focusgroep interviews met zorgverleners (huis- en MDL-artsen, openbare en ziekenhuisapothekers) en toepassen van de uitkomsten in drie regio’s. 2. Ondersteuning door aanbieden van een FTO over geneesmiddelen bij levercirrose en een draaiboek voor het op orde brengen van de patiëntendossiers. Deze activiteit versterkt ook actieve kennis bij huisartsen en apothekers. 3. Vergroten van kennis bij voorschrijvers en apothekers door publicaties in vaktijdschriften, integratie met bestaande kennisbronnen en casus voor onderwijs. Evaluatie vindt plaats via vragenlijsten aan zorgverleners over hun ervaringen en over het aantal patiëntendossiers dat is opgeschoond. Kennistoename wordt geëvalueerd door het volgen van het aantal bezoekers van de website en het aantal gebruikers van het FTO-materiaal en de onderwijscasus.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
8360440091
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2018
2019
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Drs. R. Weersink
Verantwoordelijke organisatie:
Stichting Health Base