COVID-19-vaccinatie bij patiënten met een hematologische aandoening (COBRA-KAI)
Projectomschrijving
Bij patiënten met een onderliggende hematologische ziekte wordt vaak van vaccinatie afgezien, omdat het nog de vraag is of vaccinatie voldoende bescherming biedt. In deze studie wordt onderzocht of dit terecht is. De onderzoekers verwachten patiëntengroepen te kunnen gaan identificeren die tegen de verwachting in toch goed reageren op vaccinatie. Ook wordt gekeken of patiënten die onvoldoende beschermd zijn na vaccinatie extra kunnen worden beschermd door huisgenoten te vaccineren (ringvaccinatie) en of patiënten zelf een ‘booster’ vaccinatie te geven.
Doel
Het in kaart brengen van specifieke patiënten groepen die na het standaard COVID-19 vaccinatieschema (on)voldoende beschermd zijn, en of één of meerdere extra (booster) COVID-19 vaccinatie(s) voor patiënten die onvoldoende beschermd zijn leidt tot een adequate bescherming tegen COVID-19.
Achtergrond
COVID-19 extra risico bij hematologische ziekten
Patiënten met een hematologische ziekte, zoals leukemie of lymfeklierkanker, hebben vaak een verzwakt afweersysteem. Hierdoor is het risico op een ernstig beloop van een COVID-19-infectie sterk verhoogd. Zo is het overlijdensrisico bij sikkelcelziekte zelfs 6x groter.
Twijfel over effect vaccinatie
Tegelijkertijd is het de vraag of vaccinatie wel goed werkt bij deze patiënten, omdat hun afweersysteem mogelijk minder goed in staat is om immuniteit op te bouwen. Dit kan komen door de ziekte zelf of juist door behandelingen die het afweersysteem onderdrukken. Dit is de reden dat bij deze patiënten vaak van vaccinatie wordt afgezien.
Extra kennis nodig voor optimale bescherming
Om deze patiëntgroep optimaal te kunnen beschermen is meer onderzoek nodig naar het effect van COVID-19-vaccinaties. In deze studie wordt niet alleen gekeken naar de vraag of patiënten met een hematologische ziekte goed beschermd zijn na vaccinatie, maar ook of één of meerdere extra (booster) COVID-19 vaccinatie(s) leidt tot een adequate bescherming in patiënten die onvoldoende afweer opbouwen na standaard COVID vaccinatieschema, en hoe lang deze bescherming aanhoudt. Een kortere bescherming kan immers aanleiding zijn om mogelijk extra te vaccineren. De onderzoekers zullen daarnaast delen van het afweersysteem in kaart brengen die voorspellen welke patiënten een goede afweer kunnen opbouwen, en welke niet. De uitkomsten van dit onderzoek zullen gebruikt worden om vaccinatierichtlijnen en -adviezen te verbeteren.
Onderzoeksopzet
We volgen 850 patiënten
In dit onderzoek zullen we bij 850 patiënten met hematologische ziekten die tegen COVID-19 gevaccineerd worden de reactie van het afweersysteem op de vaccinatie meten. Hiervoor wordt bij patiënten zowel voorafgaand aan de vaccinatie als op vaste tijdspunten erna bloed afgenomen. In dit bloed zullen verschillende aspecten van de afweerreactie tegen SARS-CoV-2 gemeten worden, zoals antistoffen en de werking van cellen van het afweersysteem (B- en T-cellen). Ook zullen gegevens van patiënten verzameld worden, zoals de precieze hematologische diagnose, eerdere anti-kankerbehandelingen, huidige behandeling en medicijngebruik.
Booster vaccinatie
Patiënten die onvoldoende afweer hebben opgebouwd na een standaard COVID-vaccinatieschema zullen een boostervaccinatie krijgen, waarna wordt onderzocht of er voldoende afweer is opgebouwd of een extra boostervaccinatie nodig is. Ook patiënten die in eerste instantie een respons laten zien op de standaard vaccinatieschema maar na 6 maanden onvoldoende afweer laten zien zullen een boostervaccinatie krijgen.
Te verwachten resultaten
Na het onderzoek verwachten we in staat te zullen zijn om enerzijds patiëntengroepen te identificeren die tegen de verwachting in toch goed reageren op de standaard vaccinatieschema. Anderzijds kunnen we patiëntengroepen definiëren bij wie het mogelijk is om door middel van boostervaccinaties alsnog adequate afweer op te bouwen tegen COVID-19 voor patiënten die ook na boostervaccinatie onvoldoende beschermd zijn na vaccinatie kan extra bescherming worden gegenereerd door huisgenoten te vaccineren (ringvaccinatie). Deze kennis zal daarnaast ook toegepast kunnen worden bij jaarlijkse vaccinatiecampagnes tegen griep en andere ziekteverwekkers.
Uitvoerende partijen
Amsterdam UMC, in samenwerking met aangesloten ziekenhuizen, UMC Groningen, Erasmus UMC, LUMC.
Context
Dit onderzoek is één van acht studies naar de werking van COVID-19 vaccinaties bij patiënten met een verstoord immuunsysteem. Deze mensen lopen een hoger risico op complicaties bij een COVID-19 infectie. Bovendien weten we nog niet goed genoeg of zij voldoende én voldoende lang worden beschermd na vaccinatie.
ZonMw faciliteert deze onderzoeken zodat patiënten, behandelaars en beleidsmakers met de kennis uit deze studies goede keuzes kunnen maken voor de vaccinatiestrategie. De studies werken met gestandaardiseerde protocollen en meetmethoden. Dat wil zeggen dat ze hun data op dezelfde manier verkrijgen en analyseren. Daardoor kunnen de resultaten uit de verschillende studies (bij verschillende patiënten) met elkaar worden vergeleken.
Producten
Auteur: drs. S. Haggenburg1, drs. Q. Hofsink1, dr. A. Broers2, drs. J. van Doesum3, dr. C. van Elssen4, dr. R. van Binnendijk5, dr. G. den Hartog6, dr. J. Heijmans7, dr. P. Mutsaers2, dr. T. van Meerten3, dr. S. Halkes8, prof. dr. M. Heemskerk9, dr. B. Goorhuis10, dr. C. Rutten7, prof. dr. M. Hazenberg7,11, dr. I. Nijhof12
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Hematologie
Auteur: Sabine Haggenburg,1 Birgit I. Lissenberg-Witte,2 Rob S. van Binnendijk,3 Gerco den Hartog,3 Michel S. Bhoekhan,1 Nienke J. E. Haverkate,4 Dennis M. de Rooij,4 Johan van Meerloo,5 Jacqueline Cloos,5 Neeltje A. Kootstra,4 Dorine Wouters,6 Suzanne S. Weijers,7 Ester M. M. van Leeuwen,4,8 Hetty J. Bontkes,8 Saïda Tonouh-Aajoud,8 Mirjam H. M. Heemskerk,9 Rogier W. Sanders,10 Elianne Roelandse-Koop,6 Quincy Hofsink,1 Kazimierz Groen,1 Lucia C ¸etinel,1 Louis Schellekens,1 Yvonne M. den Hartog,1 Bell
Magazine: Blood Advances
Auteur: Sabine Haggenburg MD1,2+, Quincy Hofsink MD1,2+, Birgit I. Lissenberg-Witte PhD3, Annoek E.C. Broers MD, PhD4, Jaap A. van Doesum MD5, Rob S. van Binnendijk PhD6, Gerco den Hartog PhD6, Michel S. Bhoekhan BSc1,2, Nienke J.E. Haverkate BSc2,7, Judith A. Burger BSc8, Joey H. Bouhuijs BSc8, Gaby P. Smits MSc6, Dorine Wouters PhD9, Ester M.M. van Leeuwen PhD2,7, Hetty J. Bontkes PhD10, Neeltje A. Kootstra PhD2,7, Sonja Zweegman MD, PhD11,12, Arnon P. Kater MD, PhD1,12, Mirjam H.M. Heemskerk PhD13, K
Magazine: JAMA
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
ACHTERGROND De pandemie veroorzaakt door het SARS-CoV-2 (‘het’ coronavirus) heeft wereldwijd inmiddels meer dan 100 miljoen mensen geïnfecteerd en ruim 2 miljoen slachtoffers geëist (https://coronavirus.jhu.edu/map.html). Patiënten met een onderliggende hematologische ziekte hebben een hoog risico op een ernstig beloop van COVID: patiënten die korter dan een 1 jaar bekend zijn met een hematologische maligniteit hebben een 3x hoger overlijdensrisico en patiënten met sikkelcelziekte hebben zelfs een 6x verhoogd risico op overlijden ten gevolge van COVID. Het is derhalve van groot belang patiënten met een hematologische ziekte te beschermen tegen COVID door middel van vaccinatie. Het is echter de vraag of vaccinatie voldoende bescherming biedt aan patiënten met een hematologische aandoening, want de activatie van T-cellen en het produceren van antistoffen kan verhinderd worden door enerzijds de ziekte en anderzijds behandelingen die het afweersysteem onderdrukken. Dit is de reden dat bij deze patiënten vaak van vaccinatie wordt afgezien. Het is zeer de vraag of dit terecht is, en zo lang we dat niet zeker weten lopen patiënten het risico ten onrechte niet gevaccineerd te worden. Daarom willen wij onderzoeken of patiënten met een hematologische aandoening, ondanks hun verminderde afweer, wel beschermd zullen zijn na vaccinatie. ONDERZOEKSVRAGEN: 1. Kunnen patiënten met hematologische aandoeningen beschermd worden door COVID-19 vaccinatie? 2. Kunnen we specifieke patiënten groepen identificeren die ondanks COVID-19 vaccinatie onvoldoende beschermd zijn? ONDERZOEKSOPZET: In dit onderzoek zullen we bij 850 patiënten met hematologische ziekten die tegen COVID-19 gevaccineerd worden de reactie van het afweersysteem op de vaccinatie meten. Hiervoor worden bij patiënten zowel voorafgaand aan de vaccinatie als op vaste tijdspunten erna bloed afgenomen. In dit bloed zullen verschillende aspecten van de afweerreactie tegen SARS-CoV-2 gemeten worden, zoals antistoffen en de werking van cellen van het afweersysteem (B- en T-cellen). Ook zullen gegevens van patiënten verzameld worden zoals de precieze hematologische diagnose, eerdere anti-kanker behandelingen, huidige behandeling en medicijngebruik. TE VERWACHTEN RESULTATEN: Na het onderzoek verwachten we in staat te zullen zijn om enerzijds patiëntengroepen te identificeren die tegen de verwachting in toch goed reageren op vaccinatie. Anderzijds kunnen we voor patiënten die onvoldoende beschermd zijn na vaccinatie extra bescherming genereren door huisgenoten te vaccineren (ringvaccinatie) of patiënten zelf een ‘booster’ vaccinatie te geven (waarvan we het effect in een vervolgstudie zullen onderzoeken). Deze kennis zal daarnaast ook toegepast kunnen worden bij jaarlijkse vaccinatiecampagnes tegen griep en andere ziekteverwekkers.