Prevention of depression and poor physical function in older persons with vitamin D supplementation

Projectomschrijving

Depressieve symptomen komen vaak voor bij ouderen en zijn geassocieerd met verminderd fysiek functioneren en vitamine D-gebrek. In dit project is onderzocht of vitamine D3 supplementen effect hebben op deze depressieve symptomen en het fysiek functioneren. Dit is uitgevoerd bij een groep kwetsbare 60-plussers. Thuiswonende personen tussen de 60 en 80 jaar met lichte depressieve symptomen en ten minste één functionele beperking konden meedoen. Daarnaast hadden de deelnemers een lage vitamine D spiegel. De score op depressieve symptomen verminderde zowel in de vitamine D-groep als in de  placebogroep en er was geen verschil tussen de groepen. Er was geen verschil in functionele beperkingen en in de lichamelijke conditie. Er was ook geen effect van vitamine D op angstsymptomen, kwaliteit van leven en cognitief functioneren. Het blijkt dat het gebruik van vitamine D-supplementen depressieve symptomen en het lichamelijk functioneren niet verbetert bij kwetsbare ouderen.

Verslagen


Eindverslag

Depressieve symptomen komen vaak voor bij ouderen en zijn geassocieerd met verminderd fysiek functioneren en vitamine D-gebrek.Vitamine D heeft aangrijpingspunten in het centraal zenuwstelsel en in de spieren. Eerder onderzoek heeft nog geen uitsluitsel kunnen bieden over de vraag of vitamine D suppletie leidt tot een verbetering van depressieve symptomen en fysiek functioneren. Daarnaast was eerder onderzoek vooral gericht op gezonde mensen.
De D-Vitaal studie is een gerandomiseerd, dubbelblind onderzoek naar het effect van 1200 IE vitamine D3 per dag versus placebo op depressieve symptomen en het fysiek functioneren bij een kwetsbare groep 60-plussers. Het effect van vitamine D op angstsymptomen, cognitief functioneren en kwaliteit van leven werd ook onderzocht. Thuiswonende personen tussen de 60 en 80 jaar met lichte depressieve symptomen en ten minste één functionele beperking konden meedoen. Daarnaast hadden de deelnemers een lage vitamine D spiegel (serum 25-hydroxyvitamine D tussen de 15 en 50nmol/L in de winter en 15 en 70 nmol/l in de zomer). Mensen die reeds meer dan 400 IE vitamine D supplementen per dag innamen, antidepressiva gebruikten en/of een diagnose depressie hadden werden uitgesloten van het onderzoek. Depressieve symptomen werden gemeten met de “Center of Epidemiological Studies Depression Scale" (CES-D). Fysiek functioneren werd gemeten met de LASA Functional Limitations vragenlijst en 3 fysieke tests. Deelnemers werden geworven via huisartsenpraktijken en gemeenteregisters in de regio Amsterdam. Uiteindelijk werden 155 mensen geïncludeerd, waarvan 77 deelnemers dagelijks tabletten met 1200 IE vitamine D innamen, en 78 deelnemers placebotabletten kregen. De duur van de studie was 1 jaar. Tijdens dit jaar kregen de deelnemers drie keer een uitgebreid interview (aan het begin, na 6 maanden en na 12 maanden), waarin alle belangrijke variabelen van de studie werden gemeten. Tevens vond er drie keer een kort telefonisch interview plaats (na 2 weken, 3 maanden en 9 maanden), waarin gevraagd werd naar eventuele bijzonderheden wat betreft de gezondheid en de inname van de tabletten. In totaal werd twee keer bloed afgenomen om het vitamine D gehalte te bepalen: tijdens de screeningsfase en na 6 maanden. De spiegel van 25-hydroxyvitamine D steeg aanzienlijk in de vitamine D-groep in vergelijking met de placebogroep. De score op depressieve symptomen verminderde zowel in de vitamine D-groep als in de placebogroep en er was geen verschil tussen de groepen. Er was geen verschil in functionele beperkingen en in de lichamelijke conditie gemeten met drie fysieke testen. Er was ook geen effect van vitamine D op angstsymptomen, kwaliteit van leven en cognitief functioneren. De conclusie van de D-Vitaal studie is dat de toediening van 1200 IE vitamine D per dag depressieve symptomen en het lichamelijk functioneren niet verbetert bij ouderen met depressieve symptomen en verminderd lichamelijk functioneren.

Samenvatting van de aanvraag

Background. Depressive symptoms are common in older persons, often associated with poor physical function and vitamin D deficiency (serum 25-hydroxyvitamin D < 50 nmol/l). Simple and cheap tools to prevent depression are lacking. Vitamin D deficiency occurs in 50% of persons >65 yr and has been associated with an increase in depressive symptoms in many studies, as well as with functional limitations and declining physical performance. A prior randomized placebo-controlled trial on the effect of vitamin D supplementation in overweight persons showed a decrease in depressive symptoms. Vitamin D supplementation also had a positive influence on mobility tests in several clinical trials. A mechanistic explanation is available: the vitamin D receptor is present in muscle cells as well as in brain tissue, especially in the hypothalamus. Relevance. The high prevalence of depressive symptoms and poor physical function have important consequences for the individual and the society at large. Consequently, preventative interventions targeting these processes can have a large positive impact on health in general. Depressive symptoms, poor physical performance, functional limitations and vitamin D deficiency are more common in lower socio-economic groups. Vitamin D is a cheap and simple intervention that could favourably impact on both depressive symptoms and poor physical function and can be easily implemented if effective. Innovation. The tackling of two common problems with one cheap, safe and simple preventative intervention is attractive and innovative. Aims. The hypothesis is that vitamin D decreases depressive symptoms and improves physical performance and functional limitations in older persons. Secondary hypotheses are that vitamin D decreases anxiety, improves quality of life and prevents the development of full-blown depression in older persons. The current proposal aims at a randomized placebo-controlled clinical trial on the effect of vitamin D 8400 IU once per week versus placebo on depressive symptoms, physical performance and functional limitations. The duration of intervention and follow-up is one year. Methods. Potential participants, aged 60 to 80 years, are recruited in general practices with the Center of Epidemiological Studies Depression Scale (CES-D). They are eligible when having mild depressive symptoms, i.e. a CES-D score of 16 or higher. A further inclusion criterion is the presence of at least one functional limitation. Patients with a diagnosis of depression are excluded. The patients are randomized into two groups: vitamin D 8400 IU/week or placebo. The principal outcome criteria are depressive symptoms, physical performance and functional limitations. Secondary outcomes are anxiety symptoms, quality of life and full-blown major depression. According to the sample size calculation 50 persons per group, i.e.100 persons are required. Because about 40 % of the participants is not vitamin D deficient, we will aim at 180 persons. Implementation. When results are positive, a vitamin D intervention will be implemented within care paradigms to prevent both somatic and mental health decline in the general practice setting and in the specialized mental health care setting.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
200210022
Looptijd: 100%
2012
2016
Onderdeel van programma:
  • Preventie 4: Deelprogramma 2 - Preventie van psychische aandoeningen
Gerelateerde subsidieronde:
Preventie 4: Deelprogramma 2 - Preventie van psychische aandoeningen
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. P. Lips
Verantwoordelijke organisatie:
Amsterdam UMC - locatie VUmc