Getting right on cue: Testing an intervention using personal cues to create effective plans for healthy eating

Dit project onderzocht de effectiviteit van een ‘cue-monitoring plus planning’ interventie gericht op het doorbreken van ongezonde snackgewoontes. Eerder onderzoek heeft laten zien dat ongezonde snackgewoontes veranderd kunnen worden met behulp van implementatie intenties. Dit zijn specifieke als-dan plannen die de uitlokker van het snackgedrag koppelen aan een gezonder alternatief (‘Als ik televisie kijk, dan neem ik een appel!’). Wanneer deze strategie wordt gebruikt in gezondheidsinterventies ontstaan er echter nieuwe uitdagingen en vraagstukken. Hoe implementatie intenties effectief toegepast kunnen worden is onderzocht in vier onderzoekslijnen gericht op de optimale instructies om implementatie intenties te formuleren, de effectiviteit van meerdere plannen, en de toevoeging van een metacognitieve strategie om plannen aan te passen aan veranderende situaties. Dit project is gedaan in samenwerking met het Voedingscentrum en is grotendeels uitgevoerd met deelnemers uit de algemene populatie.
Een belangrijke voorwaarde voor effectieve als-dan plannen is dat zij specifiek geformuleerd zijn en zich richten op de daadwerkelijke uitlokker (of ‘cue’) van de ongewenste gewoonte. Het onderzoek liet zien dat om dit te bevorderen deelnemers uitgebreide stap-voor-stap instructies moeten krijgen. Daarnaast moet het formuleren van als-dan plannen vooraf worden gegaan door een cue-monitoring fase. Hierbij reflecteren deelnemers met een snackdagboek op (de cues van) hun snackgedrag. Met dit inzicht kan vervolgens de belangrijkste uitlokker van hun snackgedrag gespecificeerd worden in het als-dan plan. Meestal kunnen er echter meerdere snacksituaties geïdentificeerd worden. Zodoende is getest wat het effect is van het maken van één implementatie intentie in vergelijking met meerdere als-dan plannen, gericht op drie verschillende uitlokkers van het snackgedrag. Er werd gevonden dat deelnemers die drie plannen formuleerden, hun snackgedrag echter niet verminderden, terwijl het maken van geen of één implementatie intentie dit wel deden. Daarnaast bleek dat na het maken van één plan de habituele cue-respons associatie was vervangen door een nieuwe mentale associatie, maar niet na het maken van drie plannen. Om toch met meerdere uitlokkers om te gaan en om de plannen te kunnen aanpassen aan veranderende situaties, is ook getest of implementatie intenties gebruikt kunnen worden als een ‘metacognitieve strategie’. Hierbij leren deelnemers drie stappen te doorlopen, namelijk: plannen (het maken van een als-dan plan), monitoren (het reflecteren op het huidige snackgedrag en uitlokkers) en evalueren (bepalen of het plan aangepast moet worden). Zo kunnen mensen de implementatie intentie tool zelfstandig gebruiken en aanpassen aan veranderende behoeftes voor het behalen van hun persoonlijke doel. Deze strategie bleek zeer effectief: twee maanden na het ontvangen van de instructies consumeerden mensen substantieel minder ongezonde tussendoortjes dan daarvoor en minder dan mensen die enkel cue-monitoring of cue-monitoring gevolgd door de originele implementatie intentie instructies kregen. Door de combinatie van lab- en praktijkstudies, zijn nieuwe inzichten verkregen om implementatie intenties toegankelijk te maken voor het grote publiek om hiermee hun ongezonde snackgewoontes te doorbreken.