Ernstig verwarde personen en middelengebruik in de maatschappelijke opvang - actieonderzoek

Steeds vaker hebben de maatschappelijke opvanglocaties (M.O.) voor daklozen te maken met ernstig verwarde personen. Regelmatig gebruiken deze personen ook drugs en/of alcohol (dubbel diagnose) en enkelen hebben daarbij een Licht Verstandelijke Beperking (triple diagnose). De ernst van de psychische problematiek neemt toe. In antwoord op deze signalen zijn Mainline en Volksbond Streetcornerwork in februari 2019 van start gegaan met een ZonMw gefinancierd praktijkproject. Samen zullen zij twee producten ontwikkelen ter ondersteuning van M.O.-professionals die met ernstig verwarde dubbel/triple diagnose personen werken. Binnen het praktijkproject is ons doel primair om de ondersteuning aan mensen in de maatschappelijk opvang te verbeteren. Maar in de tweede plaats willen we personeel ondersteunen om hun werk beter uit te voeren. Het praktijkproject heeft echter twee bedreigingen: 1. Mogelijk sluit een handleiding onvoldoende aan bij de behoeften uit het veld. 2. Verwachtingen kunnen te hoog gespannen zijn; de training biedt handvatten, maar complexe contacten blijven altijd complex. Ten dele worden bovenstaande bedreigingen in het praktijkproject reeds ondervangen. In het praktijkproject is veel aandacht voor de ervaringen en behoeftes van ervaringsdeskundigen en professionals binnen de M.O. Hun perspectieven worden ingezet voor de (door)ontwikkeling van de training en handleiding. Hierdoor zullen beide producten naar verwachting zo goed mogelijk inspelen op de behoeften en verwachtingen. Echter, de implementatie, effectiviteit en toepasbaarheid van de training en de handleiding kunnen bemoeilijkt worden door organisatorische of externe omstandigheden. Het actieonderzoek zal aandacht hebben voor de bredere context waarbinnen de problemen zich voordoen. Er zal gekeken worden naar vragen zoals: wat zijn mogelijke verklaringen voor de gesignaleerde toename van verwarde personen in de M.O.? In hoeverre zijn M.O.-instellingen hiervoor ingericht en erop toegerust? Wat betekent dit voor de ervaringen, bejegening en behandeling van verwarde personen in de M.O.? De actieonderzoeker zal gedurende de ontwikkelingsfases van de training (april – november 2019) en de handleiding (juli 2019 – januari 2020) kritisch meelopen met het project. Waar mogelijk zullen de ontwikkelingen van de training en handleiding bijgestuurd worden in respons op de actieonderzoek bevindingen. Bovendien zullen de resultaten van dit onderzoek inzicht geven in de randvoorwaarden die ondersteunend zijn bij het werken met verwarde mensen in de M.O. Deze bevindingen kan Mainline later inzetten voor advies en ondersteuning aan M.O.-instellingen in Nederland. De actieonderzoeker zal aandacht hebben voor de volgende vragen: 1. Hoe definie¨ren we verwarde personen binnen de M.O.-instellingen precies? 2. Wat is de sociaalmaatschappelijke context waarbinnen M.O.-instellingen te maken hebben met ernstig verwarde personen? Hoe bei¨nvloedt en beperkt dit de mogelijkheden van het praktijkproject? 3. Welke beperkingen ondervinden de projectleden bij het doorontwikkelen van een training op dit onderwerp? Zijn hier oplossingen voor? 4. Welke beperkingen ondervinden de projectleden bij het ontwikkelen van een handleiding op dit onderwerp? Zijn hier oplossingen voor? 5. Zijn er alternatieve suggesties – van meer organisatorische aard - voor het verbeteren van de omgang met, preventie van en zorgverlening aan ernstig verwarde personen met een dubbel- of triple diagnose binnen de maatschappelijke opvang, die niet in dit project worden geadresseerd? 6. Welke aanpak en voorbereidingen kunnen de implementatie van de training en handleiding na afloop van dit projecten effectiever doen verlopen?