Doorontwikkeling BAMBOO – een preventieprogramma ter versterking van positieve mentale gezondheid van statushouders

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft in 2019 aan de organisatie Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA) de opdracht verstrekt om een GGZ preventieprogramma te ontwikkelen en aan te bieden aan vluchtelingen in asielzoekerscentra (AZCs) in Nederland. De doelgroep omvat zowel statushouders op AZCs als asielzoekers. Het primaire doel van het ontwikkelde programma, BAMBOO genaamd, is het versterken van de veerkracht en het mentaal welzijn van asielzoekers. GZA beoogt in 2020-2021 twee duizend asielzoekers te laten deelnemen aan het programma. Hoewel het programma in principe toegankelijk is voor alle asielzoekers, ligt de focus op asielzoekers en (potentiële) statushouders uit de vijf grootste ethische groepen: vluchtelingen uit Syrië, Eritrea, Irak, Iran en Afghanistan. Het BAMBOO programma wordt op minimaal 40 van de circa 50 AZCs in Nederland uitgevoerd. Het cultureel sensitieve programma bestaat uit 5-wekelijkse bijeenkomsten van elk 2 uur die worden gegeven aan een groep van minimaal 4 tot maximaal 10 deelnemers. Er zijn drie versies van het BAMBOO programma ontwikkeld: voor volwassenen, jongeren en kinderen. De interventie modules richten zich op bewustwording van de eigen veerkracht, het versterken van positieve emoties en het accepteren van negatieve emoties, het ontdekken van sterke kanten, het uiten van dankbaarheid, en het stellen van positieve doelen. De programma’s voor volwassenen en adolescenten bevatten ongeveer 30 activiteiten: psycho-educatie, groepsdiscussies, schrijfopdrachten, tekenopdrachten, verbale en non-verbale zelfexpressie oefeningen, interactieve opdrachten, en lichaam-geest oefeningen. De versie voor kinderen bestaat uit tekenopdrachten, verbale en non-verbale zelfexpressie oefeningen, lichaam-geest oefeningen en spel -en drama activiteiten. Het programma wordt momenteel in de volgende talen aangeboden: Engels, Arabisch, Farsi, Tigrinya, Frans en Nederlands. Bij de bijeenkomsten is een tolk aanwezig. Het programma is in januari 2020 van start gegaan en wordt door het COA en GZA de komende 4 jaar uitgevoerd. De bedoeling van GZA is om het huidige BAMBOO programma door te ontwikkelen tot een versie die beoogt het mentale welzijn van statushouders buiten de COA opvang te vergroten. Praktijk –en onderzoeksproject Deze subsidie aanvraag betreft: (A) een praktijkproject en (B) een onderzoeksproject. A. Praktijkproject Het doel van dit praktijkproject is het cultureel sensitiever maken van het BAMBOO programma voor de doelgroep statushouders buiten de COA opvang . Bij het cultureel sensitiever maken van het programma focussen we ons op twee aspecten van culturele sensitiviteit: (1) culturele adaptatie van de interventie en (2) culturele competentie van de uitvoerenden. Ad 1. Voor de eerste versie van het BAMBOO programma (BAMBOO 1.0) hebben wij ons moeten beperken tot het doorvoeren van kleine culturele adaptaties. Bijvoorbeeld het opnemen van cultuurspecifieke emotie-uitingen en karaktersterkten bij die bijeenkomsten waarin de thema's 'Herkennen van emoties' en 'Ontdekken van sterke kanten' centraal staan. Gedurende de interventie periode beoogt GZA een diepgaande culturele adaptatie door te voeren ter voorbereiding van een tweede versie. Ad 2. Het BAMBOO programma wordt uitgevoerd door de hoofdaanvrager van het project (tevens programmaontwikkelaar) en een dertigtal Praktijkondersteuners Huisarts Geestelijke Gezondheidszorg (POH-GGZ), die al op één of meerdere AZCs in Nederland werken. Deze medewerkers zijn in december 2019 als uitvoerders van het BAMBOO programma opgeleid. In 2020 en 2021 krijgen deze medewerkers supervisie van de hoofdaanvrager en nemen zij deel aan intervisiegroepen. Naar schatting zullen de komende tijd nog een tiental zorgprofessionals van GZA worden opgeleid tot BAMBOO trainer. Hoewel de trainers gezien hun ervaring met werken met asielzoekers al gevoel hebben voor de doelgroep, wil GZA gedurende de interventie periode de culturele competentie van de trainers verder te vergroten. B. Onderzoeksproject Het doel van het onderzoeksproject is het uitvoeren van een gerandomiseerde haalbaarheidsstudie (feasibility or pilot randomized controlled trial study) naar de effecten van het nieuwe BAMBOO programma bij statushouders buiten de COA opvang .