Deep Brain Stimulation in Chronic Treatment Refractory Drug Dependence: a Translational Study
Projectomschrijving
Hersenen prikkelen tegen verslaving
Niet alle patiënten met een verslaving reageren goed op medicatie of therapie. Soms is de laatste hoop een ingreep in de hersenen. Tien geleden zijn de eerste experimenten met deep brain stimulation (DBS) bij patiënten met depressieve- en dwangstoornissen begonnen. Daarbij worden elektroden geïmplanteerd die met signalen de hersenactiviteit beïnvloeden. Van de twintig patiënten met dwangklachten, is er één die van de ene dag op de andere is gestopt met roken. De onderzoekers bedachten toen dat ze deze techniek mogelijk ook konden toepassen bij mensen met ernstige verslaving aan heroïne en cocaïne.
Doel
In dit project onderzoeken zij of DBS verslavingen inderdaad kan tegengaan. Bij vier of vijf patiënten per verslaving wordt een simulator geïmplanteerd. Zij worden vervolgens gevolgd op effecten, zoals veranderingen in verslavingsgedrag, middelengebruik en verleiding om te gaan gebruiken (craving). Ook eventuele bijwerkingen worden in kaart gebracht.
Doelgroep
Wetenschappers, neurologen, neurochirurgen en zorgprofessionals
Producten
Auteur: Valencia-Alfonso, C. E*., Luigjes, J*., Smolders, R., Cohen, M. X., Levar, N., Mazaheri, A., Van den Munckhof, P., Schuurman, P. R., Van den Brink, W., Denys, D
Magazine: Biological Psychiatry
Auteur: Overbeek J, De Koning PP, Luigjes J, Van den Munckhof P, Schuurman PR, Denys D
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Auteur: Figee M*, Luigjes J*, Smolders R*, Valencia-Alfonso CE, Van Wingen G, De Kwaasteniet B, De Koning P, Vulink N, Levar N, Droge L, Van den Munckhof P, Schuurman PR, Nederveen A, Van den Brink W, Vink M, Denys D
Magazine: Nature Neuroscience
Auteur: Luigjes J, Breteler R, Vanneste S, de Ridder D.
Magazine: Tijdschrift voor Psychiatrie
Auteur: Schippers MC, Binnekade R, Schoffelmeer ANM, Pattij T, De Vries TJ.
Magazine: Psychopharmacology
Auteur: M.C. Schippers, R. Binnekade, A.N.M. Schoffelmeer, T. Pattij, T.J. De Vries
Magazine: European Neuropsychopharmacology
Auteur: Luigjes J, van den Brink W, Feenstra M, van den Munckhof P, Schuurman PR, Schippers R, Mazaheri A, de Vries TJ, Denys D.
Magazine: Molecular Psychiatry
Auteur: Luigjes J*, Dekwaasteniet BP*, de Koning PP, Oudijn MS, van den Munckhof P, Schuurman PR, Denys D
Magazine: World Neurosurgery
Auteur: M.C. Schippers, T. Pattij, T.J. De Vries
Verslagen
Eindverslag
Verslaving is een veel voorkomende, chronische, recidiverende aandoening met ernstige negatieve gevolgen voor patiënten, hun omgeving en de maatschappij. Diepe hersenstimulatie (DBS) blijkt effectief te zijn in verschillende neurologische en psychiatrische ziekten. Zowel dierexperimenteel onderzoek als observationeel onderzoek bij mensen lieten veelbelovende resultaten zien met betrekking tot mogelijke werkzaamheid van DBS bij patiënten met een verslaving. DBS in de nucleus accumbens (NAc) is in overeenstemming met onze neurobiologische kennis van verslaving gebaseerd op dierexperimenteel en humaan onderzoek. Tijdens de uitvoering van het humane onderzoek bleek dat door de beperkte interesse van de doelgroep, DBS onderzoek in therapie resistente heroïne en/of cocaïne verslaafde patiënten momenteel niet realiseerbaar is.
Onderzoek met dierexperimentele modellen voor verslaving heeft aangetoond dat specifiek DBS van de NAc core aspecten van heroïne zoekgedrag kan verminderen. Daarnaast liet DBS van de NAc core baseline afhankelijke effecten op impulsief gedrag in ratten zien. Impulsiviteit speelt waarschijnlijk een belangrijke rol bij de gevoeligheid voor verslaving en terugval. Daarom wordt de hypothese gesteld dat de gunstige effecten van DBS op verslaving worden veroorzaakt door een verlaging van impulsief gedrag.
Achtergrond
Verslaving is een veel voorkomende, chronische, recidiverende aandoening met ernstige negatieve gevolgen voor patiënten, hun omgeving en de maatschappij. Niet alle patiënten reageren op de momenteel beschikbare interventies en dus zijn er nieuwe behandelingen nodig om deze patiënten te helpen.
Diepe hersenstimulation (DBS) blijkt effectief te zijn in verschillende neurologische en psychiatrische ziekten. Zowel dierexperimenteel onderzoek en observationeel onderzoek bij mensen lieten veelbelovende resultaten zien met betrekking tot mogelijke werkzaamheid van DBS bij patiënten met een verslaving. DBS in de nucleus accumbens (NAc) is overeenstemming met onze neurobiologische kennis van verslaving die is opgedaan met experimenteel dieren en mensen onderzoek.
Humaan onderzoek
Dit onderzoeksproject heeft tot doel de haalbaarheid, de veiligheid en de potentiële werkzaamheid van NAc DBS vast te stellen bij 8 patiënten met een chronische, behandelingsresistente heroïne en / of cocaïne verslaving. Bovendien zullen op verschillende manieren de functionele effecten van DBS worden onderzocht: (1) veranderingen in hersenactiviteit als reactie op de specifieke taken door middel van functionele MRI (2) de striatale D2 binding met [123I] IBZM door middel van SPECT (3) veranderingen in het neuropsychologisch functioneren met behulp van cognitieve taken. Veranderingen in deze drie gebieden worden geassocieerd met klinische uitkomst parameters.
Ondertussen is er een literatuur onderzoek naar DBS in verslaving gedaan, met inbegrip van dier- en mensstudies. Dit heeft geresulteerd in een review artikel die de potentie van de NAc als hersentarget voor deze interventie onderstreept (Luigjes et al., 2011). De voorbereidende fase van onderzoek is succesvol afgesloten, de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) van het AMC heeft toesteming verleend voor de uitvoering van het onderzoek en de werving van patiënten is gestart oktober 2010. Momenteel bevindt één patiënt zich in de afstelfase waarin het afstemmen van DBS locatie en parameters plaatsvindt. Vier patiënten bevinden zich momenteel in de voorbereidende fase van onderzoek.
Dierexperimenteel onderzoek
In een diermodel voor drugs zelftoediening wordt de effectiviteit van DBS in verschillende hersengebieden op reductie van drugs inname en zoekgedrag onderzocht. Er zijn twee experimenten uitgevoerd, waarbij DBS in de nucleus accumbens shell (NAcShell) en de insula is toegepast, beide gebieden zijn sterk betrokken bij drugs verslaving. NAcShell DBS kon heroïne inname en zoekgedrag niet verlagen. Ook nicotine inname en zoekgedrag werd niet verminderd door insula DBS. Intussen is ook de relatie tussen impulsieve keuze en heroïne inname en zoekgedrag onderzocht (Schippers et al, in press), ter voorbereiding op de komende experimenten waarin mogelijke effecten van DBS op cognitie en impulsiviteit worden bestudeerd. Vervolgstudies naar de effectiviteit van DBS in de nucleus accumbens core zijn in voorbereiding.
Samenvatting van de aanvraag
Hersenen prikkelen tegen verslaving
Niet alle patiënten met een verslaving reageren goed op medicatie of therapie. Soms is de laatste hoop een ingreep in de hersenen. Tien geleden zijn de eerste experimenten met deep brain stimulation (DBS) bij patiënten met depressieve- en dwangstoornissen begonnen. Daarbij worden elektroden geïmplanteerd die met signalen de hersenactiviteit beïnvloeden. Van de twintig patiënten met dwangklachten, is er één die van de ene dag op de andere is gestopt met roken. De onderzoekers bedachten toen dat ze deze techniek mogelijk ook konden toepassen bij mensen met ernstige verslaving aan heroïne en cocaïne.
Doel
In dit project onderzoeken zij of DBS verslavingen inderdaad kan tegengaan. Bij vier of vijf patiënten per verslaving wordt een simulator geïmplanteerd. Zij worden vervolgens gevolgd op effecten, zoals veranderingen in verslavingsgedrag, middelengebruik en verleiding om te gaan gebruiken (craving). Ook eventuele bijwerkingen worden in kaart gebracht.
Doelgroep
Wetenschappers, neurologen, neurochirurgen en zorgprofessionals