Participatief verbeteren van de zorgrelatie voor zeer kwetsbare thuiswonende ouderen en hun mantelzorgers ter versterking van hun eigen regie

ACHTERGROND Zeer kwetsbare thuiswonende ouderen ervaren beperkingen op meerdere levensdomeinen. Hun positie wordt gekenmerkt door complexe zorgbehoeften, functieverlies en toenemende afhankelijkheid. Ze hebben langdurige zorg nodig van diverse zorg- en ondersteuningsprofessionals. Goede langdurige zorg staat of valt met de mate waarin ouderen en hun mantelzorgers zelf regie kunnen voeren op de zorg en ondersteuning die zij ontvangen. Dit vereist een zorgrelatie waarin zij samen met professionals tot een goede afstemming komen van verwachtingen, behoeften en (on)mogelijkheden. Dat is vaak nog niet optimaal; de zorgrelatie dient dan ook te veranderen van ‘de professionals weten hoe het moet’ naar ‘gelijkheid en partnerschap’. Op dit moment is echter nog onbekend hoe ouderen, hun mantelzorgers en professionals deze beweging kunnen maken, uitgaande van de wensen en behoeften van deze ouderen en mantelzorgers. DOELSTELLING Het hoofddoel van dit project is het verbeteren van de kwaliteit van de zorgrelatie tussen zeer kwetsbare thuiswonende ouderen, hun mantelzorgers en zorg- en ondersteuningsprofessionals, om de eigen regie van deze ouderen en mantelzorgers te versterken. METHODOLOGIE Om deze doelstelling te bereiken, wordt gewerkt volgens de ‘community-based participatory action research’ onderzoeksbenadering. Hierin worden kwaliteitsverbeter-acties geïmplementeerd en is stakeholderparticipatie verankerd. Er wordt een leergemeenschap gevormd met de focus op het gezamenlijk leren verbeteren van de zorgrelatie. Ook wordt een uitgebreide evaluatie uitgevoerd om inzichten te verkrijgen of de beoogde implementatiedoelen en gedragsveranderingen bereikt worden. Het project wordt uitgevoerd in het Zorgnetwerk Elsloo, een dorpsnetwerk met de missie om kwetsbare ouderen door domeinoverstijgende samenwerking langer in hun vertrouwde omgeving te laten wonen. Doelgroepen De doelgroepen zijn (1) zeer kwetsbare ouderen met complexe problematiek in meerdere levensdomeinen die nog thuis wonen; (2) mantelzorgers die door ouderen zelf benoemd worden als meest betrokken persoon in hun zorg en ondersteuning (primaire mantelzorger); en (3) zorg- en ondersteuningsprofessionals verbonden aan het Zorgnetwerk Elsloo. Aanpak Het project omvat vijf fasen: FASE 1: In kaart brengen van de eigen regie en zorgrelatie door ouderen, mantelzorgers en professionals (maand 1-8): Eerst wordt een voormeting gedaan van de eigen regie middels interviews bij 20 ouderen en 20 mantelzorgers. De kwaliteit van de zorgrelatie wordt kwantitatief gemeten middels het kwaliteitsinstrument ‘Mijn Ervaring Met de Zorgrelatie.’ Vervolgens worden persoonlijke ervaringsverhalen over de zorgrelatie in kaart gebracht middels discovery-interviews met 12 – 15 ouderen, 12 – 15 mantelzorgers en 3 focusgroepen met professionals. FASE 2: Prioriteren van onderwerpen voor kwaliteitsverbetering van de zorgrelatie (maand 9-10): In deze fase worden diverse bijeenkomsten binnen en tussen de doelgroepen gehouden om gezamenlijk tot geprioriteerde onderwerpen te komen die kwaliteitsverbetering behoeven. FASE 3: Ontwikkelen en implementeren van kwaliteitsverbeteringen door co-design teams (maand 11-23): In deze fase worden verbeteracties ontwikkeld en geïmplementeerd gericht op de zorgrelatie. Dit gebeurt in co-design teams van ouderen, mantelzorgers en professionals. Zij worden ondersteund door deskundigen in het Zorgnetwerk en expert-adviseurs. De co-design teams komen maandelijks bijeen en de coördinator van het Zorgnetwerk en/of zorgmanager zit deze voor. FASE 4: Evalueren van het implementatieproces en eigen regie (maand 24-34): In deze fase wordt een procesevaluatie uitgevoerd naar de ervaringen met de implementatie van de verbeteracties. Ook wordt een nameting gedaan van de eigen regie en de kwaliteit van de zorgrelatie (vergelijkbaar als in fase 1). FASE 5: Dissemineren en kennistransfer (maand 1-36): Gedurende het gehele project worden de ervaringen en ontwikkelde kennisproducten (o.a. een How-to-do-guide voor het verbeteren van de zorgrelatie) gedeeld en verspreid via diverse kanalen voor alle betrokken doelgroepen. PARTICIPATIE Alle doelgroepen zijn continu betrokken in alle projectfasen, evenals in de project-, stuur- en klankbordgroep. Via belangenbehartiging, waarbij vrijwilligers en patiëntvertegenwoordigers participeren, wordt getracht de continuïteit van participatie van ouderen en mantelzorgers te borgen. RELEVANTIE Aangezien de geleverde zorg en ondersteuning veel impact heeft op de kwaliteit van leven, is het cruciaal dat deze aansluit op de persoonlijke situatie van ouderen en mantelzorgers. Om die reden dient de eigen regie, gebaseerd op een gelijkwaardige zorgrelatie, een centrale waarde te zijn in de zorg en ondersteuning.