Juli 2021
Anne Marije Kaag is projectleider van het project Sekse- en genderverschillen bij de behandeling van alcoholverslaving. Wat gaat het project onderzoeken en waarom? Welke resultaten hoopt zij te behalen? En waarin is dit onderzoek vernieuwend of grensverleggend? In een kort interview leggen we deze vragen aan Anne Marije voor.
In het onderzoek ga ik kijken naar sekse- en genderverschillen in stress-gerelateerde terugval in het gebruik van alcohol. Hoewel het grootste deel van het onderzoek naar alcoholverslaving zich richt op (cis) mannen, weten we uit (beperkt) onderzoek dat verslavingsproblematiek bij vrouwen en transpersonen (personen wiens genderidentiteit niet overeenkomt met het geboortegeslacht) ernstiger en moeilijker te behandelen is. Dit onderzoek richt zich er daarom op om sekse- en genderspecifieke voorspellers voor terugval in het gebruik van alcohol te identificeren, zodat in de toekomst behandelingen zich hier specifiek op kunnen gaan richten.
Voor dit onderzoek worden 300 patiënten geïncludeerd die aan de start staan van hun behandeling voor alcoholverslaving. Tijdens de weken waarin zij cognitieve gedragstherapie krijgen, evenals in de 8 weken daarop volgend, zullen deze deelnemers dagelijks een zeer korte digitale vragenlijst invullen. Hierin vragen wij naar ervaren stress en hunkering naar alcohol. Daarnaast zal er op verschillende momenten tijdens de behandeling hartslagvariabiliteit worden gemeten, omdat dit een belangrijke biomarker (voorspeller) lijkt te zijn voor stress-regulatie en terugval bij patiënten met een verslaving. Uiteindelijk zal ik op basis van deze grote dataset gaan kijken of er sekse- en genderverschillen zijn in stress-gerelateerde terugval in het gebruik van alcohol.
Op basis van de beperkte literatuur verwachten wij dat stress gerelateerde factoren met name bij vrouwen (en transpersonen) een betrouwbare voorspeller is voor terugval in het gebruik van alcohol. Als dit zo blijkt te zijn, zullen interventies die zich richten op het reguleren van stress, zoals bijvoorbeeld hartslagvariabiliteit biofeedback, specifiek ingezet kunnen worden op deze doelgroep, om zodoende behandeluitkomsten en de kwaliteit van leven te verbeteren.
Dit fellowship biedt voor mij de kans om een belangrijke en grote stap te zetten in mijn onderzoek naar sekse- en genderverschillen de ontwikkeling en behandeling van verslaving. Dit onderzoek zal een basis leggen voor toekomstig onderzoek, naar deze, tot op heden, onderbelichte groep van mensen met een verslaving.
Dit onderzoek is vernieuwend omdat er niet alleen gekeken gaat worden naar biologische sekseverschillen in de behandeling van alcoholverslaving, maar ook naar de invloed van gender-gerelateerde factoren. Hierbij kan gedacht worden aan variaties in genderidentiteit (man, vrouw, non-binair), de aanwezigheid van eigenschappen die traditioneel gezien als “mannelijk” of “vrouwelijk” worden gezien, maar zeker ook de invloed van seksuele oriëntatie. Uiteindelijk zal dit onderzoek op deze manier een meer compleet beeld kunnen geven over sekse- en genderverschillen in de behandeling van verslaving.
