Mobiele menu

SIVIL - Seksualiteit & Intimiteit in Verpleeghuizen: Interventies en Lerende netwerken

Projectomschrijving

Doel

SIVIL stelt zich ten doel de aandacht voor en het bespreekbaar maken van intimiteit en seksualiteit in de ouderenzorg te verbeteren. Rutgers en Vilans werken samen aan dit project om hiermee bij te dragen aan het bevorderen en behouden van de kwaliteit van leven van ouderen en intimiteit en seksualiteit een onderdeel te laten zijn van zorg.

Werkwijze

De afgelopen twee jaar hebben Rutgers en Vilans samen met de zorgorganisaties: Viattence, BrabantZorg en Archipel diverse elementen ontwikkeld voor nascholing en instrumenten om zorgprofessionals in verpleeghuizen te versterken met kennis, competenties en handvatten om de thema’s intimiteit en seksualiteit onderdeel van de zorg te maken. Met Saxion (HBO-V), Summa College (MBO Zorg en Welzijn) en Gerion (WO ouderengeneeskunde) is onderzocht hoe intimiteit en seksualiteit meer aandacht zou kunnen krijgen in het beroepsonderwijs door tools te ontwikkelen die ook geschikt zijn voor het onderwijs. Daarnaast hebben we diverse vertegenwoordigers uit de praktijk, het onderwijs en de wetenschap samen in een breder netwerk samengebracht om kennis te delen.
Per 1 oktober 2020 is het tweede deel van dit project gestart. Er is een implementatieplan geschreven voor het opschaling van het gebruik van de interventies. In de komende twee jaar zullen we meerdere organisaties ondersteunen bij het implementeren van de instrumenten. Dit doen we o.a. via het train-de-trainer principe. Twee mensen per organisaties worden geschoold om te helpen bij het implementeren binnen hun organisatie. De eerste cursus start in januari. Daarnaast zullen de ontwikkelde tools uit fase 1 verder worden verspreid onder zorgorganisaties en bij opleidingen en worden de tools uitgebreid met specifiekere onderwerpen en voor een breder publiek. Een zelfscan biedt zorgorganisaties de mogelijkheid  om zelf de aandacht voor intimiteit en seksualiteit te monitoren.

Ben je geïnteresseerd in deelname? Stuur dan een mail naar y.kelders@rutgers.nl of n.sant@vilans.nl.

De opgeleverde producten uit het eerste deel zijn te vinden via de websites van Rutgers en Vilans:

Verslagen


Samenvatting van de aanvraag

‘Older persons have the right to dignity and respect for their private and family life, including respect for their sexual intimacy, to the fullest extent.’ [Recommendation CM/Rec(2014)2 of the of the Committee of Ministers of the Council of Europe (19 February 2014), On the promotion of the human rights of older persons, par. 11.] Intimiteit en seksualiteit dragen voor een belangrijk deel bij aan de kwaliteit van leven. Dat geldt ook voor oudere mensen. De kwaliteit van zorg in verpleeghuizen schiet op dit vlak echter vaak te kort [2]. Opname in een woonzorgvoorziening heeft vergaande consequenties voor de seksualiteitsbeleving van de persoon in kwestie. Vaak is er gebrek aan privacy en heeft personeel of familie een negatieve houding t.a.v. seksuele activiteiten van bewoners. LHBT-ouderen (Lesbische, Homoseksuele, Biseksuele en Transgender) voelen zich vaak niet vrij in een verpleeghuis en moeten voor hun gevoel ‘terug in de kast’. Ook de ondersteuning van de seksuele gezondheid laat te wensen over, terwijl ouderen vaak wel seksuele problemen hebben. Daarnaast kunnen cognitieve beperkingen leiden tot ongewenst seksueel gedrag. Menig professional voelt zich te kort schieten in de hulpverlening. Barrières die zorgprofessionals ervaren om adequate zorg rond intimiteit en seksualiteit te verlenen zijn o.a. gebrek aan bewustzijn dat intimiteit en seksualiteit belangrijke thema’s zijn voor ouderen, gebrek aan kennis en vaardigheden om seksualiteit te bespreken, en onvoldoende beleid waardoor intimiteit en seksualiteit geen onderdeel zijn van de zorgplanning en het teamoverleg en er vooral gefocust wordt op wat niet mag. Ook op ethische dilemma’s (bv als de familie wat anders vindt) is vaak geen antwoord. Doel van het project SIVIL is om de zorg voor seksualiteit en intimiteit in verpleeghuizen te verbeteren, zodat de kwaliteit van leven van ouderen bevorderd en behouden kan worden. Vilans en Rutgers zijn exclusief door ZonMw gevraagd om deze doelstelling in vier jaar te behalen; dit plan beschrijft de eerste twee jaar. In de eerste twee jaar (Fase 1) worden interventies voor de praktijk (door)ontwikkeld en verbeterd, en wordt lesmateriaal ontwikkeld voor de opleidingen HVO-V en MBO Zorg en Welzijn, op basis van behoeften en inzichten uit het onderwijsveld. Daarnaast wordt het nascholingsaanbod op universitair niveau voor specialisten ouderengeneeskunde en de ouderenpsychologen verbeterd. Het ontwikkelen, toepassen en een eerste evaluatie van de interventies en nascholingselementen vindt plaats in een lerend netwerk. Binnen het lerend netwerk gaan we systematisch aan de slag met het kleinschalig en planmatig (door)ontwikkelen van de zorgpraktijk rondom intimiteit en seksualiteit op basis van de 5 stappen van intervention mapping [17]. De kwaliteit van zorg wordt getoetst aan 11 aspecten (indicatoren) die zijn gebaseerd op praktijkervaringen binnen het programma Waardigheid en trots en practice based en wetenschappelijke literatuur [2]. In Fase 1 worden de bewezen interventies, relevante trainingen en achtergrondinformatie gebundeld en gedissemineerd in het veld via de kennisplatforms van Rutgers, Vilans & Waardigheid en trots. Voor de tweede ronde van twee jaar (Fase 2) zullen wij opnieuw een plan indienen, dat gericht zal zijn op onderzoek met iteratieve impact- en effectiviteitsmetingen van de ontwikkelde interventies bij een representatief aantal verpleeghuizen. Toekomstige zorgprofessionals, die worden geschoold binnen zowel het middelbaar, hoger en universitair beroepsonderwijs worden dankzij de geplande activiteiten en resultaten beter toegerust op de zorgpraktijk De behoeften en mogelijkheden in fase 1 worden geïnventariseerd en lesmateriaal verbeterd en ontwikkeld. De nieuw ontwikkelde of verbeterde scholing zal in Fase 2 ook breder worden geëvalueerd en geïmplementeerd. We werken zowel binnen de zorg als in het onderwijs met lerende netwerken (en zoveel mogelijk ook met de gezamenlijke partijen) om de netwerksamenwerking tussen kennisinstituten, zorgpraktijk, onderzoek en onderwijs te versterken. Een domein- en sector-overstijgende expertisegroep dient als projectadviesgroep waarin uitwisselen van kennis er ervaring centraal staat. Rutgers en Vilans hebben voor aanvang van SIVIL al een start gemaakt met de samenstelling van de expertisegroep (zie C1), bestaande uit 13 leden waaronder Ingrid van Kempen (GZ-psycholoog en seksuoloog bij BrabantZorg), Henry Mostert (Beleidsmedewerker Vilans), Tineke Roelofs (Onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg) en Marjolein den Ouden (Lector Verpleegkunde: geriatrische en palliatieve zorg & intimiteit en seksualiteit Saxion). Om ook al een brede groep onderwijs en zorgprofessionals te betrekken bij de thema’s intimiteit en seksualiteit, communiceren we over de (tussentijdse) bevindingen en (tussentijdse) resultaten via de daarvoor geschikte kanalen zoals de Vilans kennispleinen (>300.000 bezoekers per maand), websites van Rutgers en Waardigheid en trots.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
639010003
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2017
2023
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Y. Kelders
Verantwoordelijke organisatie:
Rutgers