Het project ‘Leren & participeren in de wijk: een sluitende aanpak voor met mensen met verward gedrag’ in Enkhuizen heeft een looptijd gehad van 24 maanden: van 1 april 2018 tot 1 april 2020. De afdeling Welzijn van woningcorporatie Welwonen, Cliëntenorganisatie ‘De Hoofdzaak’ en familieorganisatie Ypsilon werkten in dit project samen.
Doel van het project was een werkwijze te ontwikkelen waarbij ervaringsdeskundigheid werd ingezet bij het huisbezoek aan bewoners met verward gedrag door een woonmaatschappelijk werker en een ervaringsdeskundige. ‘Welwonen’ bracht hiertoe 24 complexe casussen in uit haar huurdersbestand. Zo kon in een vroeg stadium ernstige problematiek worden gesignaleerd. Naast preventief huisbezoek werd het inlooppunt ’Oranjestraat’ opgezet in een achterstandswijk. Een ervaren activiteitenbegeleider begeleidde de bezoekers van het inlooppunt.
Resultaten
1.Het Duo woonmaatschappelijk werker en ervaringsdeskundige voerden bij 24 ‘huishoudens’ 170 huisbezoeken uit. Na twee jaar bleek het aantal meldingen ‘overlast’ bij de woningcorporatie significant gedaald. Deze daling wordt enerzijds mogelijk verklaard door een preventieve werking van de huisbezoeken. Anderzijds had het inlooppunt ‘Oranjestraat’een positieve effect op het dagelijkse leven van de bewoners. Het inlooppunt werd regelmatig en goed bezocht door bewoners met vaak ernstig complexe problematiek. De activiteitenbegeleider begeleidde hen intensief bij het uitvoeren van gezamenlijke activiteiten in de wijk.
2.Het preventieve huisbezoek bleek een belangrijke meerwaarde te hebben door de aansluiting vanuit het ervaringsdeskundige perspectief. Deuren gingen open die eerder bij professionals gesloten bleven. Ervaringsdeskundigen geven aan dat begeleiding en intervisie noodzakelijk zijn om overbelasting en vroegtijdige uitval van de ervaringsdeskundige te voorkomen.
3.De methodiek, gebaseerd op de ervaringen uit de huisbezoeken, is ontwikkeld en beschreven in de Handreiking ‘Kom Binnen! Ervaringsdeskundigheid GGZ in de wijk: ontwikkeling van een praktijkmodel ten aanzien van bewoners met verward gedrag’ . Deze is gepubliceerd in een oplage van 200 exemplaren en wordt breed verspreid. De methodiek wordt het komende jaar verder doorontwikkeld en getoetst in het het sociaal wijkteam.
Met het creëren van een leeromgeving komen we – samen met bewoners van de wijk, personen uit de doelgroep en
beroepskrachten - tot een vraaggerichte ondersteuning voor kwetsbare en verwarde burgers in de wijk. We ontwikkelen een
methodiek die past bij de vragen, behoeften en opgaven van deze groep inwoners en huurders van Welwonen.Het experiment
is na te gaan hoe de inzet van een duo woonmaatschappelijkwerker met een ervaringsdeskundige bijdraagt aan het
voorkomen van overlastsituaties in de wijk ten gevolge van verward gedrag.
In het afgelopen jaar is het project opgezet. er is contact gelegd en onderhouden middels huisbezoeken bij mensen met
problematisch en soms verward gedrag die niet zijn ingeschreven in de reguliere hulpverlening maar wel bekend zijn bij de
woningcorporatie. Hierbij is de buurt betrokken. Zo vindt vroegtijdig signalering plaats in situaties waarin ontregeling en
signalen van verward gedrag dreigen te ontstaan. In het project zijn 24 problematische huishoudens geïncludeerd die huurder
zijn bij de woningcorporatie 'Welwonen'. De woonmaatschappelijk werker werkt vanuit de woningcorporatie en doet samen met
de ervaringsdeskundige de (preventieve) huisbezoeken. Zij zijn steeds als duo 'eropaf' gegaan.De huisbezoeken worden
geregistreerd in een logboek (zie methodiekbeschrijving). Van ieder huisbezoek worden de bevindingen geregistreerd. Deze
bevindingen worden verzameld en gebruikt voor het trekken van conclusies en de beschrijving van de methodiek.
Een inlooppunt voor de buurt is opgezet in een zeer problematische lage SES-wijk Een activiteitenbegeleider is hiervoor
aangesteld.
In de bijlagen vindt u de tussenrapportage met daarin een uitgebreide beschrijving van opzet, doelen en resultaten van het
project tot nu toe
1. Het Duo woonmaatschappelijk werker en ervaringsdeskundige zijn operationeel. 24 casussen zijn geïncludeerd.
2. De instroom van de vijf ervarings-deskundigen vanuit RCO de Hoofdzaak was vertraagd bij de start van het project. Het
streefaantal van vijf bleek complexer dan vooraf ingeschat. Reden is het feit dat zij vrijwillig deelnemen en soms nog kwetsbaar
zijn. Inmiddels zijn de vier ervaringsdeskundigen gestart en al enige tijd werkzaam.
2. Een buurtbijeenkomst met de voorlichtingsmethodiek MHFA voor professionals werkzaam in de wijk, die regelmatig in
aanraking komen met personen met verward gedrag, is georganiseerd door de woonmaatschappelijk werker.
3. Het ‘Contactpunt in de wijk’ is ontwikkeld en vormgegeven en is op 22 november 2018 officieel geopend. In het kader van
het ZonMw-project wordt de Oranjestraat en het Contactpunt beschouwd als een ‘vindplaats’.
4.De methodiek Wijkhulpverlening Verwarde Personen (zie bijlage) met ervaringsdeskundigen is beschreven maar nog in
ontwikkeling.
5. Het privacyregelement in het kader van de AVG is ontwikkeld, beschreven en vastgesteld.
Activiteiten gepland voor het komende jaar:
1. Er zijn vijf ervaringsdeskundigen (ED) ingestroomd. Alle 24 problematische huishoudens vanuit de woningcorporatie
zullen worden bezocht door het duo. Verslaglegging en monitoring van de huisbezoeken vindt gedetailleerd plaats en worden
maandelijks aangeleverd bij de projectleider. Een analyse van de casussen wordt uitgevoerd. Op basis hiervan vindt verfijning
van de methodiek plaats.
2. Tegelijkertijd gaat de methodiekontwikkeling door. De basismethodiek is beschreven maar die wordt doorontwikkeld met
de ED onder regie van woonmaatschappelijk werker.
3. Met de GGD in Alkmaar wordt de cursus Mental Health First Aid (MHFA) georganiseerd en aangeboden aan 15
ondernemers (AH, Deen, Deka , kappers etc) en waar mogelijk bewoners in Enkhuizen. Tevens wordt de cursus aangeboden
aan de Welzijnswerkers van de Woning corporatie. De ambitie is dit in het voorjaar 2019 aan te bieden.
4. Met de betrokken zorgorganisaties en de politie wordt in het kader van Zorg & Veiligheid in Enkhuizen (de tweede schil)
in april 2019 een regionale bijeenkomst vanuit de Veiligheidsregio georganiseerd. De bijeenkomst wordt georganiseerd in het
kader van afstemming met de gemeente in de regio. Het ZonMw- project ‘Leren & Participeren’ integreert de regionale
afspraken over toeleiding naar een zorgorganisatie bij ernstig verward gedrag en veiligheid in het project voor Enkhuizen. Een
centraal meldpunt wordt door de GGD en de GGZ opgericht.
In de bijlagen vindt u de tussenrapportage met daarin een uitgebreide beschrijving van opzet, doelen en resultaten van het
project tot nu toe
In aansluiting op het plan van aanpak van de landelijke Taskforce Verwarde Personen en de landelijke transitiekaders op het gebied van AWBZ, Wmo en Beschermd Wonen ziet de gemeente Enkhuizen zich gesteld voor drie essentiële veranderingsopgaven: het (uit)bouwen van sociale netwerken van (kwetsbare) burgers, het creëren van een stevige lokale ondersteuningsstructuur en samenhang brengen in het totale ondersteunings-aanbod waarin naast preventie, toeleiden en melden een belangrijke plaats krijgen.
De gemeente Enkhuizen heeft met de stedelijke welzijnsorganisatie en woningcorporatie ‘Welwonen’ het initiatief genomen om werk te maken van het inrichten en uitvoeren van een woon,- zorg,- en ondersteuningsstructuur voor inwoners met langdurige psychische en – psychiatrische en/of ernstige sociaal-maatschappelijke problemen. Naar aanleiding van een aantal ernstige incidenten bij bewoners/huurders van de woningcorporatie wil de gemeente Enkhuizen samen met de woningcorporatie en de welzijnsorganisatie “Welwonen” een plan ontwikkelen om te komen tot een sluitende aanpak voor deze doelgroep. Ter voorbereiding van twee dialoogbijeenkomsten met alle ketenpartners zijn individuele intervieuws met vertegenwoordigers van betrokken organisaties en ervaringsdeskundigen gehouden. Tijdens deze bijeenkomsten is veel informatie opgehaald over behoeften en wensen ten aanzien van de doelgroep verwarde personen. Ketenpartners, ervaringsdeskundigen en naasten gaven tijdens deze bijeenkomsten aan een vervolgstap te willen zetten door in de buurt aan de slag te gaan. Het motto van hen is: van ambitieuze plannen naar concrete stappen! Dit heeft geleid tot het schrijven van dit plan van aanpak. We noemen het plan ‘Leren en participeren in Enkhuizen’. In deze leeromgeving richt het verandervraagstuk zich op de bouwstenen van het plan van aanpak van het Aanjaagteam Verwarde Personen. Omdat in de regio de bouwsteen ‘Vervoer’ reeds is uitgewerkt in de regio, wordt dit niet meegenomen in dit plan. GGZ –NHN heeft met ketenpartners in navolging van de ‘Psycholance’ in Amsterdam voor Enkhuizen en de andere gemeenten in de regio West-Friesland reeds de ‘Diligence’ ontwikkeld en geimplementeerd in de regio.
Kern van de beoogde aanpak ligt in de opvatting dat verward gedrag begrepen wordt als een signaal van voorliggende vaak heftige en in eerste instantie voor een cliënt onoverbrugbare problemen. Verward gedrag is veelal geen eenmalige gebeurtenis dat snel ‘genormaliseerd’ kan worden. Het heeft vaak zijn wortels in een lange voorgeschiedenis van de persoon in kwestie en wordt in stand gehouden door iedereen, inclusief de hulpverlening en zijn sociale netwerk. Door verward gedrag als probleem te individualiseren wordt het ontdaan van zijn sociale signatuur. Daarom zijn de gemeente Enkhuizen en alle Welzijn Wonen – en Zorgpartners (WeWoZo) van mening dat de oplossing juist niet gezocht moet worden in het traditionele zorgparadigma, maar in de samenwerking met alle betrokkenen in de wijk.
Er wordt een alternatief gezocht voor het werken op basis van ‘incident als indicatie’. Met de voorgestelde wijkgerichte aanpak wordt van meet af aan ingezet op directe betrokkenheid van alle partijen, inwoners, informele zorg, vrijwilligers, cliënten van GGZ-zorgaanbieders en wijkberoepskrachten. Het plan is nu om een duo welzijnswerker (een woonmaatschappelijk werker) met een ervaringsdeskundige in de wijk in te zetten om vroegtijdig te kunnen signaleren en waar nodig toe te leiden naar het stadsteam (het sociale wijkteam). Bij ernstig situaties waar gevaar ontstaat voor de persoon zelf en/of de omgeving wordt intensief samengewerkt met de politie die ook onderdeel uitmaakt van de keten.
Het vraagstuk vroegtijdig oplossen kan alleen als iedereen die onderdeel van het probleem is, ook onderdeel van de oplossing is. Een grote uitdaging ligt in het betrekken van alle betrokkenen - mensen met verward gedrag, familie, de directe omgeving, informele steun, lokale overheid, GGZ beroepskrachten en [wijk]beroepskrachten. De stem en invloed van de persoon in kwestie is cruciaal om een positieve verandering te bewerkstelligen. Daarom spelen clientorganisatie RCO‘de Hoofdzaak’ en familieorganisatie Ypsilon een sleutelrol in dit project. Zij zijn medeondertekenaars van dit project