Vici is een van de grootste persoonsgebonden wetenschappelijke premies van Nederland en is gericht op gevorderde onderzoekers.
De wetenschappers doen onderzoek naar verschillende onderwerpen. Zij zullen onder meer onderzoeken of fictie bijdraagt aan burgerschap en gemeenschapsvorming. En hoe de energie-efficiënte strategie die onze hersenen gebruiken om enorme hoeveelheden data te verwerken, kan worden nagebootst. Een ander onderzoeksproject ontwikkelt met een multidisciplinaire aanpak manieren om de besluitvormingsprocessen van autonome robots te verbeteren. Onderzoekers zullen ook nagaan hoe zenuwcellen en immuuncellen samenwerken om pijn na een ontsteking actief uit te schakelen. Dit is slechts een greep uit de onderzoeksonderwerpen. Bekijk de Vici-laureaten 2022.

Cijfers en feiten

De Vici’s worden jaarlijks door NWO toegekend. Van de 266 aanvragen zijn er 167 (63%) door mannen en 99 (37%) door vrouwen ingediend. In totaal zijn er 34 Vici-beurzen toegekend; 18 aan mannelijke kandidaten en 16 aan vrouwelijke kandidaten. De honoreringspercentages voor de Vici-ronde 2022 (toegekend in 2023) zijn hiermee respectievelijk 11 en 16 procent.

NWO-Talentprogramma

De Vici-financiering maakt samen met de Veni- en Vidi-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. Vici is gericht op senior-onderzoekers die hebben aangetoond met succes een eigen vernieuwende onderzoekslijn tot ontwikkeling te kunnen brengen. Ze hebben daarbij jonge onderzoekers begeleid. Onderzoekers die een Vici-subsidie krijgen toegekend, bouwen hun onderzoeksgroep verder uit, vaak vooruitlopend op een structurele hoogleraarspositie, als ze die nog niet zouden hebben. ZonMw voert het NWO Talentprogramma uit voor het domein Zorgonderzoek en Medische Wetenschappen.

Klik hier voor de antwoorden op een aantal veelgestelde vragen over het Talentprogramma, onder meer over de man-vrouwverdeling.

Meer informatie

• zie het volledige nieuwsbericht op de NWO website

Bron: NWO

Uitgangspunt van Create2Solve is een aantal vooraf gedefinieerde vraagstukken (challenges), waarin men het gebruik van (proef)dieren voor biomedisch onderzoek probeert te vervangen door de ontwikkeling of implementatie van een proefdiervrije innovatie. In overleg met de industrie en de MKMD-programmacommissieomvat deze nieuwe ronde van Create2Solve vijf challenges geformuleerd, waarin proefdiervrije innovaties een belangrijke bijdrage zouden kunnen leveren in het vervangen van (proef)dieren (zie bijlage onder Meer informatie). Onderzoekers van een Nederlandse onderzoeksorganisatie kunnen samen met het bedrijfsleven voor één van deze challenges een oplossing indienen in de vorm van een onderzoeksvoorstel.

Deze ronde verloopt in twee fases:

• Fase 1: publiek-private consortia dienen in Fase 1 een ‘proof of concept’ project in op één van de vijf onderstaande challenges. Er kunnen per challenge meerdere ‘proof of concept’ projecten worden gehonoreerd. De gehonoreerde consortia krijgen financiering om gedurende een periode van maximaal zeven maanden data te verzamelen om daarmee aannemelijk te maken dat ze in staat zullen zijn om een proefdiervrije oplossing te bieden voor de gestelde challenge.
• Fase 2: participerende consortia uit Fase 1 dienen een projectvoorstel in, waarin men met de behaalde resultaten aannemelijk maakt dat men in een vervolgperiode van 2 tot 5 jaar een prototype van de proefdiervrije innovatie kan bouwen, ontwikkelen of valideren, om daarmee een concrete oplossing te bieden voor de challenge, die zowel wetenschappelijk als commercieel interessant is.

Er wordt bij de opzet van de oproep op staatsteun getoetst en de projecten moeten voldoen aan de staatsteun voorwaarden. De precieze voorwaarden en procedures worden in de oproep nader toegelicht en gespecificeerd.

Wie kan er aanvragen?

De hoofdaanvrager dient verbonden te zijn aan een Nederlandse onderzoeksinstelling en er dient samengewerkt te worden met een commerciële partij. In tegenstelling tot de vorige ronde hoeft deze onderneming niet te behoren tot het midden- en kleinbedrijf, maar mag dat ook een grotere onderneming zijn, mits die een vaste inrichting of minimaal een dochteronderneming heeft in Nederland. Het is niet toegestaan om als aanvrager op meer dan één challenge een aanvraag in te dienen.

Wanneer gaat de call for proposals open?

De verwachting is dat de call for proposals voor Create2Solve Fase 1 (Proof-of-Concept) medio april 2023 opent, waarna consortia ongeveer 10 weken de tijd hebben om een aanvraag in te dienen.

Wat is het budget

Deze ronde  is onderdeel van het ZonMw-programma MKMD, dat hiervoor een budget ter beschikking heeft gesteld van ongeveer 2,6 miljoen euro. De verwachting is dat met dit budget 6 Proof-of-Concept projecten gefinancierd kunnen worden in Fase 1 (€100.000 per project), en 2 uitgewerkte projecten in Fase 2 (€1.000.000 per project). Deze bedragen zijn exclusief de verplichte In-Kind en/of In-Cash bijdrage; de hoogte hiervan hangt af van de fase van onderzoek en wordt uitgebreid beschreven in de call for proposals.

Informatie over deze vooraankondiging

Deze vooraankondiging is bedoeld om onderzoekers en bedrijven te informeren over de aanstaande call en daarmee de gelegenheid te geven om vast na te denken over een ‘proof of concept’ onderzoeksvoorstel. De daadwerkelijke call for proposals zal leidend zijn voor het selectieproces en aan de informatie in deze vooraankondiging kunnen dan ook geen rechten ontleend worden. De openstelling van de call for proposals wordt gecommuniceerd via de gebruikelijke ZonMw kanalen. Voor vragen of meer informatie kun je contact opnemen met dr. Martijn Nolte, senior programmamanager MKMD, + 31 70 515 03 75 of via nolte@zonmw.nl.

Over het MKMD programma

ZonMw draagt bij aan een hoge kwaliteit en grote relevantie van innovatief (bio)medisch onderzoek. Daarom stimuleren we de ontwikkeling, acceptatie en implementatie van proefdiervrije modellen. Zo bereiken we nog relevantere onderzoeksresultaten voor de mens. We streven hierbij naar minder gebruik van dierproeven waar mogelijk en waar nodig.  Om dit te bereiken financieren wij onderzoek naar de ontwikkeling van proefdiervrije modellen, verbinden wij partijen met elkaar en stimuleren wij het gebruik van proefdiervrije modellen in de praktijk. Ook zetten we in op effectiever gebruik van resultaten uit dierproeven door het verhogen van de vindbaarheid en herbruikbaarheid ervan. Zie ook onze website Meer Kennis met Minder Dieren.

Meer informatie

• Omschrijving van de 5 challenges (pdf)

Meer informatie

• Lees meer op de website van Oncode.

Bron: Oncode

Deze subsidieoproep richt zich op het effectief gebruik van resultaten uit dierstudies door het verhogen van de vindbaarheid en herbruikbaarheid ervan. Het stimuleert onderzoekers aan de slag te gaan met het uitvoeren van een systematisch literatuuronderzoek op het terrein van dierexperimenteel onderzoek (of van proefdiervrije innovaties).  

• Binnen deze oproep vragen we aandacht voor twee specifieke onderwerpen: “Sekse- en genderverschillen” en “Non-humane primaten”. Mocht je aanvraag voor deze oproep zich richten op een van deze onderwerpen, dan verzoeken wij je dit te vermelden in het aanvraagformulier.
• Subsidieaanvragen voor ‘Uitvoeren Systematisch Literatuuronderzoek Dierstudies’ kunnen doorlopend worden ingediend, zolang het voor de oproep beschikbare budget niet is uitgeput. Het totale beschikbare subsidiebudget hiervoor bedraagt nu nog € 247.000,-. We verwachten we daar 10 tot 12 aanvragen mee te kunnen honoreren.
• Aanvragen moeten vanaf nu ingediend worden via Mijn ZonMw (en niet meer via Projectnet). Een subsidie voor het uitvoeren van een systematisch literatuuronderzoek kan alleen worden aangevraagd als je de workshop ‘Systematisch literatuuronderzoek dierstudies’ hebt gevolgd. Deze workshop wordt verzorgd door dr. Kim Wever en/of dr. Carlijn Hooijmans. Het is mogelijk om deze workshop te organiseren binnen de eigen instelling, met subsidie van ZonMw. Wil je en workshop ‘Systematisch literatuuronderzoek dierstudies’ organiseren? Neem dan eerst contact op met het programmateam Meer Kennis met Minder Dieren (mkmd@zonmw.nl), voordat je een aanvraag voor een workshop indient.

Module Publiceren neutrale/negatieve dierexperimentele resultaten

Deze subsidieoproep richt zich op het publiceren van wetenschappelijk solide, ongepubliceerde negatieve- of neutrale dierexperimentele data. ZonMw wil hiermee de publicatie van goed uitgevoerd dierexperimenteel onderzoek met negatieve- of neutrale uitkomst stimuleren om onnodige herhaling van onderzoek en bias te voorkomen. Aanvragen moeten ingediend worden via Mijn ZonMw (en niet meer via Projectnet).

Over Meer Kennis met Minder Dieren

ZonMw wil bijdragen aan hoge kwaliteit en grote relevantie van innovatief (bio)medisch onderzoek. Daarom stimuleren we de ontwikkeling, acceptatie en implementatie van proefdiervrije modellen. Zo bereiken we nog relevantere onderzoeksresultaten voor de mens. We streven hierbij naar minder gebruik van dierproeven waar mogelijk en waar nodig.  

Om dit te bereiken financieren wij onderzoek naar de ontwikkeling van proefdiervrije modellen, verbinden wij partijen met elkaar en stimuleren wij het gebruik van proefdiervrije modellen in de praktijk. Ook zetten we in op effectiever gebruik van resultaten uit dierproeven door het verhogen van de vindbaarheid en herbruikbaarheid ervan.

Meer informatie

• Programma Meer Kennis met Minder Dieren (MKMD)
• Subsidieoproep Uitvoeren systematisch literatuuronderzoek dierstudies 
• Subsidieoproep Publiceren negatieve/neutrale dierexperimentele data

Aanvragen

• Aanvragen moeten ingediend worden via MijnZonMw (en niet meer via Projectnet).

Programmateam Meer Kennis met Minder Dieren

•    Martijn Nolte (senior programmamanager) +31 70 515 03 75
•    Bas de Waard (programmamanager) +31 70 349 50 81
•    Rosalie Nelissen (programmasecretaris) +31 70 349 5439
•    E-mail: mkmd@zonmw.nl

Waarheen en hoe lang?

Ervaring in het buitenland is voor veel wetenschappers een belangrijke stap in hun carrière. De Rubiconbeurs maakt het voor jonge onderzoekers mogelijk onderzoek te doen aan een buitenlands instituut dat de beste omgeving biedt voor hun onderzoek. In totaal gaan 14 Rubicon-onderzoekers voor 24 maanden naar het buitenland, een laureaat gaat 14 maanden weg. Zeven laureaten gaan naar de Verenigde Staten, twee naar Duitsland, en de overige onderzoekers verblijven in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België, Zwitserland en Japan voor hun onderzoek.

Kenmerken van het Rubicon-programma

Met een Rubicon-financiering kunnen wetenschappers tot 24 maanden onderzoek doen aan een buitenlandse onderzoeksinstelling. De hoogte van de financiering is afhankelijk van de gekozen bestemming en de duur van het verblijf. Per jaar kan NWO/ZonMw zo'n zestig jonge onderzoekers financieren binnen Rubicon (voor een totaalbedrag van 7 miljoen euro, verdeeld over 3 ronden). De toewijzingen uit dit bericht betreffen de tweede financieringsronde van 2022.

Feiten en cijfers van deze ronde

Budget: ruim 2,4 miljoen euro
Aantal (ontvankelijke) aanvragen: 40
Verdeling m/v bij aanvragen:  24 man, 16 vrouw
Aantal toewijzingen (honoreringspercentage): 15 (37,5%)
Verdeling m/v bij honoreringen: 8 man, 7 vrouw
Honoreringspercentage mannen: 33,3%
Honoreringspercentage vrouwen: 43,8%

Zij gingen hen voor

Enkele onderzoekers die met een Rubicon-beurs de wijde wereld in zijn gegaan, vloggen over hun ervaringen in het buitenland. Een aantal van de vlogs is opgenomen voor aanvang van de covid-19 pandemie, maar ook tijdens de pandemie heeft het onderzoek doorgang gevonden. Bekijk hier hoe deze onderzoekers hun onderzoekservaring in het buitenland hebben beleefd.

Meer informatie

• Overzicht met de 15 gehonoreerde projecten

Met ingang van 2023 werken NWO en ZonMw met een volledig geharmoniseerde aanvraagprocedure. Dat betekent dat in alle domeinen bij de instrumenten Veni, Vidi én Vici met vooraanmeldingen wordt gewerkt. Na een positief besluit mogen indieners een uitgewerkte aanvraag indienen. In het beoordelingsproces kiest NWO daarentegen juist voor maatwerk per instrument en per domein. Dat leidt tot enkele aanpassingen: zo schrappen SGW en ZonMw de referentenfase bij de Veni, terwijl ENW en SGW bij de Vici vanaf volgend jaar geen interviews meer afnemen.

Meer informatie

• Lees het volledige nieuwsbericht op de NWO website
• Nieuwsbericht november 2022 'Nieuwsflits Talentprogramma: versimpeling aanvraagproces en planning 2023'
• Nieuwsbericht juni 2022 'Lichte koerswijziging NWO-Talentprogramma op komst'

Bron: NWO

Welke onderwerpen worden onderzocht?

De 31 onderzoeksprojecten zijn gericht op een breed scala van onderwerpen. Ze gaan onder andere onderzoek doen naar: hoe dopamine en serotonine systemen in de hersenen tezamen bijdragen aan motieven voor drugsgebruik, bedreiging van effectieve behandeling bij bacteriële infecties door toenemende resistentie, het ontwikkelen van een nieuw slim computersysteem waarmee de arts meer tijd heeft voor de patiënt, oorzaak en gevolg van de verstoorde communicatie tussen 2 hersenhelften na een beroerte, onderzoek en ontwikkeling van nieuwe diagnose- en behandelingsmethoden voor leververvetting en hart- en vaatzieken dat zal bijdragen aan gezond ouder worden. Een totaaloverzicht van deze 31 projecten vindt u terug onder 'Meer informatie'.

Wat is het programma ZonMw Open Competitie?

Het oogmerk van ZonMw Open Competitie is ruimte creëren voor nieuwsgierigheidsgedreven en creatieve samenwerking die leidt tot grensverleggende wetenschap van uitzonderlijke kwaliteit op het terrein van gezondheidsonderzoek. Het programma ZonMw Open Competitie is specifiek bedoeld voor onderzoekers uit twee of meerdere vakgebieden die op een synergistische wijze excellente team science bevorderen. De aanvragen werden daarom getoetst en gerangschikt op deze punten aan de hand van de criteria relevantie en kwaliteit. Omdat kennisbenutting en participatie ook belangrijke criteria zijn, beschikken alle gehonoreerde aanvragen over een overtuigend plan voor kennisbenutting, met doordachte plannen voor implementatie en participatie van belanghebbenden in brede zin.

Extra middelen beschikbaar met ingang van 2022

Met ingang van 2022 is structureel 60 miljoen euro extra beschikbaar voor de Open Competities van de vier domeinen van NWO waaronder  Medisch Onderzoek en Zorginnovatie (ZonMw). Op de programmapagina's van ZonMw Open Competitie is gepubliceerd hoe deze extra middelen beschikbaar zijn  gesteld in de huidige  ronde van de ZonMw Open Competitie. Let op: de nieuwe subsidieronde opent op 20 december en de deadline is op 7 maart voor het projectidee.

Meer informatie:

• Totaaloverzicht 31 projecten
• Programma ZonMw Open Competitie
• Nieuwsbericht over extra middelen

Wat is een Klinische Fellowship?

Een Klinisch Fellowship is een persoonsgebonden stimuleringssubsidie voor een gepromoveerde en gespecialiseerde clinicus die klinisch werk wil blijven combineren met wetenschappelijk onderzoek. De clinicus kan hiermee een start maken met het opzetten van een eigen eerste onderzoekslijn. Het programma is voor clinici die nog min of meer aan het begin van hun wetenschappelijk carrière staan.

Meer informatie

• Overzicht 15 projecten + samenvattingen
• Programma Klinische Fellows
• ZonMw Talentontwikkeling

Een genomineerde kandidaat dient aan de onderstaande eerste twee criteria te voldoen, waarbij de voorkeur gaat naar een kandidaat die ook een bijdrage heeft geleverd aan het derde criterium. Daarnaast moet de kandidaat werkzaam zijn in Nederland, lees hier meer over de beoordelingsprocedure.

1. Wetenschappelijke bijdrage aan de vermindering van het gebruik van proefdieren.Je hebt tijdens je carrière tot nu toe een aantoonbare bijdrage hieraan geleverd door middel van de ontwikkeling, acceptatie en/of toepassing van alternatieve methoden, technieken of modellen.
2. Onderwijs. Je hebt gedurende  je carrière een duidelijke bijdrage geleverd aan de opleiding van studenten en jonge onderzoekers op het gebied van alternatieve methoden voor dierproeven.
3. Outreach & communicatie. Je hebt  door communicatie-activiteiten zoals in publicaties, uitingen in de media  en dergelijke bijgedragen aan bewustwording en zichtbaarheid van alternatieve methoden voor dierproeven.

Wat moet worden aangeleverd?

Het bestuur van het Willy van Heumenfonds ontvangt graag van elke kandidaat een CV (maximaal 2 A4) en een motivatie van de bijdrage aan de 3V’s (maximaal 350 woorden) vóór 31 januari 2023 via info@proefdierenalt.nl.

Meer informatie

• Lees hier meer over het Willy van Heumenfonds en de oeuvreprijs
• Heb je nog andere vragen of heb je nog een toelichting nodig over  de procedure van de prijsuitreiking? Mail dan naar info@proefdierenalt.nl.

Invoeren verplichte vooraanmelding in alle rondes bespaart tijd

Een vooraanmelding bespaart zowel indieners als beoordelaars veel tijd. Daarmee draagt deze werkwijze bij aan het beperken van de aanvraagdruk en het terugdringen van de werklast van onderzoekers en beoordelaars.  
Er lijkt nog meer ruimte te zijn voor het verder inkorten van de beoordelingsprocedure. Voorstellen hiervoor liggen ter besluitvorming bij de raad van bestuur. Begin december verwacht NWO hier over te communiceren.

Beoordeling van het uitgewerkte voorstel

Bij het beoordelen van het uitgewerkte voorstel wordt het CV niet als apart criterium beoordeeld. In deze fase draait de beoordeling om de wetenschappelijke kwaliteit en de impact van het voorgestelde onderzoek. Toch wordt het onderzoeksvoorstel niet helemaal los gezien van het CV. De expertise, ervaring en het eerdere werk van de onderzoeker worden meegewogen bij het beoordelen van de haalbaarheid en het vernieuwende karakter van het voorstel.

Nieuwe afbakening doelgroepen wordt uitgesteld

NWO bezint zich nog op het profiel van de doelgroepen bij de eerder dit jaar vastgestelde vernieuwde doelstelling van het Talentprogramma. Eerst wordt bekeken wat de effecten zijn van de nieuwe Starters- en Stimuleringsbeurzen op de doelgroepen van het Talentprogramma. Zodra dit duidelijk is, gaat NWO verder met de doelgroepenafbakening. Dit gebeurt in overleg met onderzoekers, bestuurders van kennisinstellingen waar zij werken en het ministerie van OC&W, de opdrachtgever van het Talentprogramma.

Bron: NWO

Meer informatie

• NWO-Talentprogramma's Veni, Vidi en Vici (Medische Wetenschappen)

"Als je gelijkwaardig samenwerkt met patiënten en hen direct betrekt bij het bepalen wat voor hen haalbaar is in een studie, kom je veel sneller bij de gewenste inclusie." – Tine van den Bos, voorzitter van Stichting Bekkenbodem4All betrokken bij het IP-ABC project.

Het is een nieuw vakgebied waarin de nieuwste technologieën worden gebruikt. Het doel van de dag was om onderlinge verbinding tussen de projecten en betrokkenen te vergroten, zodat gegenereerde kennis optimaal uitgewisseld en benut wordt. Tijdens de dag werd dit gefaciliteerd via pitches en discussies over de aanpak van de gedeelde uitdagingen. Zo is omgaan met menselijke variabiliteit één van de grote uitdagingen bij de ontwikkeling van humane meetmodellen. Ook werd uitgebreid stilgestaan bij hoe modellen van het lab naar de kliniek gebracht kunnen worden en uitdagingen die hiermee gepaard gaan.

“Ik was met name biologisch georiënteerd en ik heb nu meer gekeken naar de technische kant en de bedrijfskant. Van sommige perspectieven en invalshoeken wist ik niet zo goed hoe ik dat aan moest pakken maar nu weet ik wie ik moet hebben om alles samen te brengen.” – Marit Keuper-Navis, onderzoeker van het Drug disposition on a chip project.

“In dit kader was het goed om te zien dat er reeds een aantal concrete initiatieven zijn genomen voor de kwalificatie, validatie en standaardisatie, productie en de opschaling van deze modellen.” – Janny van den Eijnden-van Raaij, Managing Director hDMT.              

Hoewel de projecten inhoudelijk heel verschillend zijn, is een belangrijke constatering van de dag dat er veel vergelijkbare uitdagingen zijn en dat als de krachten gebundeld worden, er veel meer mogelijk is.

Meer informatie

• Lees meer over ZonMw en proefdiervrije innovaties voor de wetenschap

Het NWA-programma ‘Proefdiervrije modellen: acceptatie en implementatie’ richt zich op de acceptatie en implementatie van bestaande proefdiervrije modellen bij de beoordeling van de veiligheid van stoffen voor de mens met bijbehorende wet- en regelgeving. Denk hierbij aan stoffen die we als mens dagelijks binnen krijgen, zoals geneesmiddelen. Om de mens te beschermen tegen de mogelijke gevaren van deze stoffen, is een goede veiligheidsbeoordeling noodzakelijk. Tot op heden worden hierbij veelal proefdieren gebruikt. Maar dit proefdiergebruik ondervindt steeds meer kritiek, zowel vanuit een maatschappelijk als wetenschappelijk oogpunt. Denk hierbij aan dierenwelzijn en de vertaalbaarheid van dier op mens. Om de proefdiervrije transitie in het wetenschappelijk onderzoek te stimuleren, richt dit NWA-programma zich op de acceptatie en implementatie van proefdiervrije modellen op bestuurlijk, wetenschappelijk en maatschappelijk niveau. Zo bereiken we nog relevantere onderzoeksresultaten voor de mens zonder proefdiergebruik.

Drie multidisciplinaire consortia dragen hier de komende vijf jaar aan bij

Binnen dit NWA-programma dragen drie multidisciplinaire consortia hier de komende vijf jaar aan bij. De projecten richten zich op de onderliggende oorzaken van de maatschappelijke barrières, de acceptatie van bestaande proefdiervrije modellen door eindgebruikers en regelgevende instanties en de waarden van belanghebbenden en instellingen ten aanzien van gegevens uit proefdiervrije modellen. Voor elk project is er een budget van €955.000 gereserveerd.

De gehonoreerde projecten zijn in alfabetische volgorde:

Accelerating the transition to animal-free NGRA: A transformative governance approach
Projectleider: Prof. dr. I.J. Visseren-Hamakers (Radboud Universiteit)
Consortium: Radboud Universiteit, Universiteit Utrecht, TNO, TenWise, Johns Hopkins University, The Good Lobby, Prof. dr. Howard White (consultant), Unilever, Eurogroup for Animals en PETA UK.

Dit project onderzoekt hoe de versnelling van de transitie naar proefdiervrije veiligheidstesten kan worden bestuurd. Het project focust op Next Generation Risk Assessment (NGRA), en op de transities naar proefdiervrije veiligheidstesten voor chemicalien en geneesmiddelen in de EU, Nederland en de VS. Het transdisciplinaire consortium experimenteert door middel van actie onderzoek met een transformatieve sturingsaanpak.

Animal-free assays for endocrine disruption – from science to regulatory acceptance
Projectleider: Prof. dr. Juliette Legler (Universiteit Utrecht)
Consortium: Universiteit Utrecht, RIVM, Charles River, KWR, Proefdiervrij, Universiteit Maastricht, Vrije Universiteit Amsterdam, Brunel University London, INSERM Montpellier, INSERM Rennes, University of California Irvine, University Miguel Hernandez, PEPPER, OECD, Biopredic, Plastics Europe, Cosmetics Europe en UK Health Safety Agency.

Het is niet altijd mogelijk om hormoonverstorende stoffen te identificeren. Dat kan leiden tot ziektes. Verplichte dierproeven meten niet altijd voor de mens relevante hormoonverstorende effecten. Een combinatie van proefdiervrije modellen, die gezamenlijk het effect van stoffen op hormonale systeem in de mens meten, kunnen dit eventueel oplossen. Voordat een model wordt geaccepteerd in de regelgeving moet worden bepaald of het voorspelbaar en reproduceerbaar is. Daarvoor moeten een aantal stappen worden doorlopen op weg naar regulatoire acceptatie. Dit project zal bepalen hoe regulatoire acceptatie en gebruik van proefdiervrije modellen voor hormoonverstorende stoffen kan worden verbeterd.

Valuing Testing: Valuing animal free testing in chemical safety assessments
Projectleider: Dr. ir. Hans Bouwmeester (Wageningen University & Research)
Consortium: Wageningen University & Research, Rijksuniversiteit Groningen, Rathenau Instituut, Shell, Unilever, Dutch Organ-on-Chip consortium en Medicines Evaluation Board of the Netherlands.

Er worden nog steeds veel dierproeven uitgevoerd om de veiligheid van stoffen voor de mens te onderzoeken. Er zijn dierproefvrije alternatieven beschikbaar, maar deze worden nog onvoldoende ingezet. In dit project doen we onderzoek naar de waardes die mensen geven aan dieren en dierproefvrije methoden. We onderzoeken twee typen dierproefvrije methodes, die gebruik maken van cel modellen of complexe modellen die de lever functie benaderen. We gaan de studie opzet bespreken met eindgebruikers en burgers om daarmee de kans op acceptatie van de uitkomsten te vergroten.

ZonMw voert deze call for proposals in samenwerking met NWO uit.

Meer informatie

• Over de Nationale Wetenschapsagenda
• Over het programma Proefdiervrije modellen
• Over het programma Proefdiervrije innovaties voor de wetenschap
• Over het programma MKMD

• dr. Molly O’Reilly onderzoekt de rol van neuronale dysfunctie bij het ontstaan van ritmestoornissen bij catecholaminerge polymorfe ventriculaire tachycardie (CPVT), een familiaire hartziekte die gepaard gaat met levensbedreigende ritmestoornissen in relatief jonge patiënten.
• dr. Tom Keulers gaat in zijn onderzoek kijken of minuscule blaasjes afkomstig van gezonde cellen een autofagie-deficiente tumor helpen groeien.
• dr. Conny Quaedflieg onderzoekt of toediening van esketamine, in de acute traumafase, de vorming van intrusieve herinneringen onder stress kan tegenhouden.
• dr. Marten Hoeksema wil in zijn onderzoek, door vast te stellen op welke plaatsen het DNA wordt geactiveerd door de signaalstoffen, de cytokine-specificiteit paradox oplossen.
• dr. Anke Tijsen onderzoekt of het mogelijk is een deel te vervangen van het gen LMNA, wat een correctie van niet 1 maar 40 mutaties mogelijk maakt.
• dr. Rob van Dalen wil met zijn onderzoek inzicht krijgen in de mechanismen waarmee commensale bacteriën bijdragen aan het verhogen van de natuurlijk afweer tegen bacteriële infecties.
• dr. Anneline te Riele onderzoekt of een afwijkende energiehuishouding van het hartpatiënten met aritmogene cardiomyopathie extra gevoelig maakt voor ritmestoornissen tijdens inspanning.
• dr. Tim de Coster wil in een humaan computermodel van boezemfibrilleren de onderliggende mechanismen van spontane terminatie ontrafelen om deze vervolgens te versterken, zodat ritmestoornissen vaker vanzelf stoppen.
• dr. Gert-jan Lugthart wil op een gedetailleerde manier bestuderen hoe stamcellen en jonge rode bloedcellen zich ontwikkelen na stamceltransplantatie.
• dr. Auke Otten gaat kijken naar de rol én therapeutische potentie van lncRNAs in verouderde huidwonden, waarmee een nieuwe weg wordt gebaand voor lncRNAs als verjongingstherapie voor ouderdomsaandoeningen.
• dr. Madelein van der Stouwe vergelijkt in haar onderzoek de hersenactiviteit tussen patiënten met een duidelijk effect van alcohol op hun tremor (alcohol-responsief) en patiënten bij wie alcohol juist geen effect heeft (alcohol-resistent) om onderliggende tremorveroorzakende hersenmechanismen bloot te leggen.
• dr. Hanna Niehues gaat met innovatieve weefselkweekmodellen de rol van keratinocyten in het ontstaan van schimmelinfecties ophelderen.
• dr. Almar Kok gaat via de techniek Dynamic Time Warping bepalen welke aspecten van lichamelijk, cognitief, emotioneel en sociaal functioneren het sterkst voorspellend zijn voor functionele achteruitgang in andere domeinen, en voor dementie en zorggebruik onder ouderen.
• dr. Jozine ter Maaten gaat uitzoeken of vet rondom de nier een belangrijk effect heeft op de nier- en hartfunctie in patiënten met hartfalen met een behouden kamerfunctie.
• dr. Jochem Jansen gaat in zijn voorstel een Virtual Reality-trainingsprotocol voor geautoriseerd verlof van forensische patiënten ontwikkelen en testen.

Wat maakt het ZonMw programma Off Road bijzonder?

Het ZonMw programma Off Road geeft jonge onderzoekers de mogelijkheid hun grensverleggende ideeën te toetsen. Bijzonder aan deze subsidie is dat er geen vooronderzoek vereist is en dat er slechts zeer beperkt gekeken wordt naar de eerdere prestaties van de onderzoeker. Het gaat om het onconventionele idee. Uiteraard moet de onderzoeker wel aangeven hoe hij of zij tot het idee is gekomen, wat het doel is en helder beschrijven op welke manier het wordt onderzocht. Wilt u meer weten over het programma Off Road? Meer informatie kunt hier vinden.

Dit zijn de 8 projecten die een bijdrage gaan leveren aan medisch onderzoek en zorginnovatie:

De betrokkenheid van een nieuwe B-bloedcel bij multiple sclerose
Drs. S. (Tom) Halperin, Dept. of Anatomy & Neurosciences, Amsterdam UMC, Vrije Universiteit Amsterdam
Multiple sclerose is een ernstige, neurologische aandoening die jonge volwassenen treft en cognitieve en motorische beperkingen veroorzaakt. De oorzaak van de ziekte is, ondanks uitgebreid onderzoek, nog steeds onbekend. De onderzoekers gaan met menselijk weefsel van hersen- en bloeddonoren onderzoeken hoe een nieuw ontdekte groep afweercellen (B1-cellen) bijdraagt aan het ziekteverloop. Daarnaast zullen ze moderne biomedische en hoge resolutie microscopietechnieken gebruiken om deze cellen in de hersenen te karakteriseren. Uiteindelijk hopen de onderzoekers nieuwe behandeldoelen voor MS te identificeren.

Zorg voor steungroepen: de organisatie van gemeenschapszorg voor vluchtelingenvrouwen die seksueel en gender-gerelateerd geweld hebben ervaren
MSc. Z. (Zahra) Khazai, Amsterdam UMC-Vrije Universiteit
Wereldwijd neemt het aantal vluchtelingen toe. Vluchtelingenvrouwen hebben extra risico op het meemaken van seksueel en gender gerelateerd geweld (SGBV), en SGBV heeft enorme gevolgen voor hun gezondheid, participatie en integratie. Vluchtelingenvrouwen ervaren barrières in de toegang tot formele zorg en tegelijkertijd zijn hun sociale netwerken beperkt. Steungroepen bieden steun en kunnen helpen SGBV bespreekbaar te maken. Maar hoewel maatschappelijke organisaties deze vrouwen veelal weten te bereiken, zijn er barrières voor het structureel implementeren van zulke steungroepen. In dit project wordt onderzocht hoe steungroepen voor deze vrouwen toegankelijk gemaakt kunnen worden en geïmplementeerd in zorgketens.

Tijdige behandeling van asymptomatisch hartfalen
MS., Z. Mohseni-Alsalhi, Maastricht University Medical Center+ (MUMC+)
Vrouwen die zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie (PE)) ontwikkelen, hebben een twee- tot zevenvoudigverhoogd risico op hart- en vaatziekten op relatief jonge leeftijd. PE wordt gekenmerkt door een ongezonde verdikking van de hartspier. Deze verdikking leidt tot verstugging van het hart die in bijna de helft van de gevallen na de zwangerschap niet meer verdwijnt. Het bloeddrukhormoon angiotensine speelt een heel belangrijke rol in de ontwikkeling van deze vorm van hartfalen. Met de TREASURE-trial willen we door tijdige behandeling met angiotensine remmers deze vroege vorm van hartfalen behandelen.

Schot in de roos: Kunstmatige intelligentie en geavanceerde MRI technieken voor precisiebestraling van glioblastomen
P.L.Y. (Patrick) Tang, MSc., Erasmus MC, Rotterdam
Glioblastomen (een kwaadaardige hersentumor) zijn berucht om hun tumorinfiltratie, waarbij tumorweefsel doorgroeit in omliggend gezond ogend hersenweefsel. Omdat tumorinfilltratie niet zichtbaar is op standaard MRI-scans, wordt er bij het bepalen van het te bestralen gebied voor radiotherapie altijd een algemene veiligheidsmarge van 1.5-cm genomen om de zichtbare tumor. In dit onderzoek zal worden onderzocht of het mogelijk is af te stappen van deze veiligheidsmarge door de introductie van kunstmatige intelligentie en nieuwe MRI-technieken, zodat het te bestralen gebied nauwkeuriger te bepalen is per patiënt. Door alleen te bestralen wat bestraald moet worden, wordt de kans op bijwerkingen door radiotherapie teruggedrongen.

De rol van emoties en cognitie in het ontstaan en voorkomen van sociale angst bij jongeren
MSc. R. (Ruya) Akdag, Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie, Universiteit Leiden
Adolescenten met sociale angst vermijden sociale situaties en worden vaak afgewezen door hun leeftijdsgenoten, wat resulteert in eenzaamheid, een laag welzijn en een lage kwaliteit van leven. Om dit te voorkomen, onderzoekt het huidige project of sociale angst wordt beïnvloed door cognitieve en affectieve stoornissen en of de regulatie van beide stoornissen via toegankelijke digitale interventies adolescenten kan helpen om te leren omgaan met hun sociale angst.

Wat is nodig voor goede zorg rond seksualiteit en voortplanting van meisjes en vrouwen in vluchtelingenkamp Mavrovouni op Lesbos?
Drs J. Sherally, Athena Instituut Vrije Universiteit Amsterdam
Meisjes en vrouwen in vluchtelingenkampen lopen groot risico op seksueel geweld, ongewenste zwangerschap en slechte voortplantings- en geboortezorg. Om erachter te komen wat nodig is voor passende zorg in het Mavrovouni kamp op Lesbos, worden ervaringen en meningen van alle betrokkenen onderzocht: (1) gezondheidsproblemen, behoefte aan zorg, ervaringen met en barrières tot zorg als ervaren door vluchtelingen, middels een huishoudelijke enquête, groepsinterviews en participatieve technieken, en (2) ervaringen en mogelijkheden van hulpverleners middels systematische evaluatie van voorzieningen en interviews met dienstverleners en andere belanghebbenden bij zorgorganisatie. Samen met alle betrokkenen worden vervolgens gezamenlijke voorstellen voor verbetering gedaan.

Onder onze huid: de rol van somatosensorische strategieën voor het optimaliseren van stressregulatie aan het begin van de adolescentie
MSc. M.I. (Mercedes) Beltrán, Universiteit Utrecht
In een wereld waar het stressniveau van jongeren stijgt, richt dit project zich op een urgente vraag: hoe kunnen we kinderen en jonge adolescenten helpen met stress om te gaan? Dit project heeft tot doel te onderzoeken hoe bepaald gedrag (zoals zelfaanraking, lipbijten, wiebelen of friemelen) kan helpen om stress te verminderen en hoe we deze kennis kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van een optimale stressregulatie tijdens bij kinderen.

Levendbarende vissen werpen licht op het mysterie van placentale tolerantie
Drs. M. Ahmed, Wageningen University and Research
De tolerantie van het immuunsysteem ten opzichte van een foetus is raadselachtig voor wetenschappers. De foetus is nauw verbonden met de moeder via de placenta en presenteert zich als deels lichaamsvreemd materiaal van de vader aan het immuunsysteem van de moeder. Een afweerreactie en verwerping van het deels lichaamsvreemde foetus zou verwacht worden, maar dit gebeurt niet tijdens een gezonde zwangerschap. In deze studie willen wij onderzoeken hoe deze tolerantie door het immuunsysteem is ontstaan tijdens de evolutie. We onderzoeken dit door vissoorten met en zonder placenta van de levendbarende vissenfamilie Poeciliidae te vergelijken.

Meer informatie

• Persbericht NWO: Dertien promovendi ontvangen Mozaïek 2.0 beurs
• NWO Programma Mozaiek

ZonMw werkt de komende maanden uit hoe deze extra middelen beschikbaar worden gesteld in de huidige en komende rondes van de ZonMw Open Competitie en Off Road. Details hierover zullen we publiceren op onze programmapagina’s op onze website.

Lees meer over de extra middelen op de website van NWO

“Nederland doet het heel goed, maar we zullen moeten blijven werken aan een wetenschapsstelsel dat innovatie en kennisontwikkeling optimaal faciliteert. Daar hoort ook bij dat we aandacht hebben voor de veiligheid van kennis en wetenschappers,” vertelt Marcel Levi over de nieuwe strategie. “Wij willen ook bijdragen aan de vermindering van de werklast voor onderzoekers, zuinig omgaan met hun tijd. Zodat zij zoveel mogelijk tijd overhouden voor het doen waar ze goed in zijn: onderzoek. Daarom is een aantal ambities uit de strategie gericht om het voor hen eenvoudiger te maken.”

Meer informatie

• Lees het volledige persbericht over de nieuwe NWO-strategie 'Wetenschap werkt!'
• NWO-strategie 2023-2026

Bron: NWO

Wat is het NWO-Talentprogramma?

Vidi is gericht op ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. Vidi maakt samen met de Veni- en Vici-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma (voorheen: de Vernieuwingsimpuls). Binnen het Talentprogramma zijn onderzoekers vrij om hun eigen onderwerp voor financiering in te dienen. Op deze manier stimuleert NWO nieuwsgierigheidsgedreven en vernieuwend onderzoek. NWO selecteert onderzoekers op basis van de kwaliteit van de onderzoeker, het innovatieve karakter van het onderzoek, de verwachte wetenschappelijke impact van het onderzoeksvoorstel en mogelijkheden voor kennisbenutting.

Meer informatie

• Volledig persbericht NWO
• Overzicht van alle laureaten + de publiekssamenvattingen

Wijziging doelstelling van het NWO-Talentprogramma Veni, Vidi en Vici

De doelstelling van het NWO-Talentprogramma Veni-Vidi-Vici wordt gewijzigd in “Het doel van de NWO‐Talentprogramma’s is creatieve ruimte scheppen voor avontuurlijke, talentvolle, baanbrekende onderzoekers, waarin zij onderzoek naar hun keuze kunnen doen, een eigen onderzoekslijn kunnen ontwikkelen en hun talent verder kunnen ontplooien.”

Invoering van het werken met de verplichte vooraanmelding bespaart veel tijd

De twee-fasen-beoordeling is een trapsgewijze beoordeling waarbij de eerste selectiefase plaatsvindt op basis van het narratief cv en de tweede fase op basis van onderzoeksvoorstel. De invoering van deze beoordeling met ingang van ronde 2023 in alle ronden zorgt voor harmonisatie tussen de verschillende subsidie-instrumenten. Hierdoor krijgen onderzoekers, ongeacht het onderzoeksdomein, zoveel mogelijk identieke randvoorwaarden. De invoering van het werken met de verplichte vooraanmelding bespaart zowel indieners als beoordelaars veel tijd. Daarmee draagt deze werkwijze bij aan het beperken van de aanvraagdruk; het terugdringen van de werklast van onderzoekers en beoordelaars. Overigens werkt NWO aan een nieuwe versie van het narratief CV, het ‘evidence-based CV’, dat momenteel verder ontwikkeld en getest wordt.

Bezinning op het profiel van de doelgroepen

Bij de herziene doelstelling hoort ook een bezinning op het profiel van de doelgroepen bij deze nieuwe doelstelling. NWO gaat deze afbakening het komende half jaar verder onderzoeken en uitwerken. Dat doet zij zorgvuldig en in overleg met onderzoekers, bestuurders van kennisinstellingen waar zij werken en het ministerie van OCW, de opdrachtgever van het programma.

NWO is zich bewust van de impact die wijzigingen in haar Talentprogramma kan hebben voor loopbaanpaden van onderzoekers. Wij zullen hierover daarom tijdig via verschillende kanalen communiceren. Waar nodig zal voor een passende overgangsregeling gezorgd worden.

Meer informatie of vragen?

• Neem dan contact op met Belinda van der Gaag (woordvoerder NWO), 070 349 43 56.
• English version news about change of course NWO Talent Scheme

Bron: NWO

Een aantal van de gehonoreerde projecten:

Voorspellen of behandeling werkt

MAESTRO: Metabolic Imaging to Improve Patient-Specific Therapy Outcome
Kanker en aan obesitas gerelateerde complicaties, zoals type 2-diabetes, hebben een enorme en nog altijd toenemende impact op onze samenleving en economie. Preventieve maatregelen en behandelingen voor deze ziekten zijn niet altijd effectief. Dat blijkt meestal pas nadat de patiënt de behandeling al langere tijd heeft gekregen. Om de prognose, kwaliteit van leven en deelname aan de maatschappij van de patiënt te verbeteren en zorgkosten te verlagen, ontwikkelt het MAESTRO-programma nieuwe, niet-invasieve, stralingsvrije beeldvormingstechnologie. Deze moet in een vroeg stadium kunnen voorspellen hoe effectief een leefstijlinterventie of behandeling is voor een specifieke patiënt. Binnen het project richten de onderzoekers zich op borstkanker, uitzaaiingen van kanker in de lever, en een voorstadium van suikerziekte.

Programmaleider: Dr. Jeanine J. Prompers (UMC Utrecht)
Deelnemende kennisinstellingen: Amsterdam UMC, Maastricht UMC+, UMC Utrecht
Bedrijven: Advanced MR Analytics AB (AMRA), Boston Scientific, Cambridge Isotope Laboratories (CIL), MedVision360 BV (MEDrecord), MSD, Philips, Scannexus, Servier, WaveTronica
Andere maatschappelijke partners: Diabetes Vereniging Nederland (DVN), European Coalition for People living with Obesity (ECPO), Patient panel Oncology Center MUMC+, Stichting Darmkanker, Stichting voor Patiënten met maag- en slokdarmkanker (SPKS)

Virusoverdracht via lucht verhinderen

MItigation STrategies for Airborne Infection Control (MIST)
Sinds COVID-19 wereldwijd toesloeg zijn we ons ten zeerste bewust van het gevaar van zich door de lucht verspreidende ziekten. In het MIST-programma slaan virologen, epidemiologen, vloeistofmechanici en ingenieurs de handen ineen om virusoverdracht via de lucht te begrijpen en te verhinderen. De onderzoekers bestuderen onder verschillende omstandigheden de besmettelijkheid van virussen, de verspreiding van vochtdruppeltjes in de lucht, en de invloed van ventilatie en luchtreiniging op de virusoverdracht. Vervolgens vertalen ze deze kennis in praktische aanbevelingen over welke maatregelen het meest efficiënt, kosteneffectief en duurzaam in te zetten zijn in verschillende omgevingen, variërend van bij mensen thuis tot in ziekenhuizen, scholen en treinen.

Programmaleider: Prof. dr. Detlef Lohse (Universiteit Twente)
Deelnemende kennisinstellingen: MARIN, NLR, Radboudumc, TNO, TU Eindhoven, TU Delft, UMC Groningen, Universiteit Twente, Universiteit van Amsterdam
Bedrijven: Arcadis, BAM, Carrier, Euromate, Greensol, Hiensch Engineering, Heinen & Hopman, I-Vention, Medspray, Novaerus, Philips, PlasmaMade, Signify, Virobuster
Andere maatschappelijke partners: ArtiZ, CCN, KHN, KNHB, KNLTB, NS, PO-raad, REHVA, Rijksvastgoedbedrijf, RIVM, Sportinnovator, TVVL, VLR, VO-raad

In actie tegen artrose

OAinject
Meer dan 1,5 miljoen Nederlanders lijden aan artrose – een reumatische aandoening van de gewrichten die pijn, stijfheid en moeite met bewegen veroorzaakt. Aangezien artrose een aandoening is die vooral bij ouderen voorkomt, zal door de vergrijzing het aantal patiënten alleen maar toenemen. Op dit moment bestaat er nog geen afdoende behandeling. Het OAinject-programma ontwikkelt nieuwe diagnostische hulpmiddelen die bepalen welke vorm van artrose iemand precies heeft om op maat gemaakte behandelingen mogelijk te maken. Daarnaast werken de onderzoekers aan innovatieve manieren om medicijnen via een depot in het gewricht langdurig, geleidelijk, en ter plaatse toe te dienen. Op deze manier wil het consortium ervoor zorgen dat patiënten een actieve levensstijl kunnen behouden die andere aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en dementie helpt voorkomen.

Programmaleider: Prof. dr. Marcel Karperien (Universiteit Twente)
Deelnemende kennisinstellingen: ErasmusMC, Maastricht UMC+, Radboudumc, TU Delft, Universiteit Maastricht, UMC Utrecht, Universiteit Twente
Bedrijven: Chondropeptix, DSM Biomedical, IBIS Technologies, InnoCore Pharmaceuticals, 20Med Therapeutics, Nordic Bioscience, Orthros Medical, Procore, QVQHolding, Ssens
Andere maatschappelijke partners: Deventer Ziekenhuis, ReumaNederland, Stichting Proefdiervrij

Belangrijke data

De call is nu in te zien op de financieringspagina’s en wordt naar verwachting begin juni opengesteld.
Belangrijke data

De Veni-planning voor alle domeinen ziet er als volgt uit:
•    Deadline (verplichte) vooraanmelding dinsdag 6 september 2022
•    Deadline uitgewerkte aanvragen dinsdag 24 januari 2023
•    Het besluit over de Veni aanvragen ronde 2022 zal in juni 2023 plaatsvinden.

Verplichte vooraanmelding

De verplichte vooraanmelding houdt in dat onderzoekers niet gelijk een volledige aanvraag hoeven te schrijven. De vooraanmelding bestaat uit het inleveren van een narratief CV: een beschrijving van het academisch profiel van de aanvrager en een selectie van de meest relevante ‘outputs’ (breder dan alleen publicaties). Dit format biedt ruimte aan de bijzondere kwaliteiten van de individuele onderzoeker. Naar aanleiding van feedback van commissieleden en aanvragers is de uitleg van het gebruik van dit narratief CV aangescherpt in het aanvraagformulier. NWO werkt aan een nieuwe versie van het narratief CV, het ‘evidence-based CV’, dat momenteel verder ontwikkeld en getest wordt.
Naast het CV leveren aanvragers ook een beknopte schets van hun onderzoeksidee in. Op basis van feedback van commissieleden en aanvragers is besloten om in deze ronde meer ruimte te geven aan het onderzoeksidee. Het onderzoeksidee in de vooraanmelding is van 50 naar 100 woorden uitgebreid, zodat aanvragers beter in staat zullen zijn aan te tonen hoe het idee relateert aan het profiel.  De beoordelingscriteria en de weging ervan blijven gelijk.
NWO beoordeelt de vooraanmeldingen en selecteert de definitieve Veni-doelgroep: de Veni-financiering is bedoeld voor onderzoekers, van wie hun kwaliteiten duidelijk uitsteken boven hun internationale peer group. Zij mogen vervolgens een uitgewerkt voorstel indienen, dat dan beoordeeld wordt.

Meer informatie

• NWO-Talentprogramma

Meer informatie

• Lijst met onderzoeksprojecten
• NWO Programma Zwaartekracht

Sally Wyatt is  hoogleraar Digital Cultures aan de Universiteit Maastricht en sociale wetenschapper op het gebied van wetenschap, technologie en samenleving. Als wetenschapper onderzoekt zij de impact van digitalisering op de samenleving. In het verleden heeft zij ook onderzoek gedaan naar open data in de wetenschap.

‘’Kwesties als integriteit en verantwoorde innovatie zijn voor mij belangrijk en interessant’’, vertelt Sally. ‘’Je doet wetenschap immers niet alleen voor jezelf maar ook voor anderen’’. Met ‘de anderen’ bedoelt Sally niet alleen mede-wetenschappers en studenten, maar ook de samenleving. ‘’Ik vind het belangrijk dat wetenschappers het goede voorbeeld kunnen geven aan zowel hun volgende generatie wetenschappers als het algemene publiek’’. Voor haar geldt de gouden regel ‘Do unto others as you would have them do unto you’, oftewel behandel anderen zoals je zelf graag behandeld wilt worden.

Hoe ZonMw goede wetenschap begon te bevorderen

Eduard Klasen was van 2016 tot 2022 voorzitter van het programma Bevorderen van Verantwoorde Onderzoekspraktijken (BVO). Hij is oud-bestuurder van het Leids Universitair Medisch Centrum en emeritus hoogleraar Management van Gezondheidsonderzoek. ‘’Het begon allemaal in 2012’’ vertelt Eduard. ‘’Er verschenen toen regelmatig publicaties over hoe het met de wetenschap ging’’. Problemen die toen onder andere naar voren kwamen waren publicatiedruk, gebrek aan interdisciplinaire samenwerkingen en onvoldoende oog voor de maatschappelijke impact van onderzoek. ‘’ZonMw vond dat onderzoeksfinanciers een positie in moesten nemen om goede wetenschap te bevorderen’’ zegt Eduard. ‘’Maar er was toen nog helemaal niks, geen geld en geen plan’’.

Onder leiding van Eduard startte ZonMw in 2013 het project ‘Systeemfalen’, om meer te weten te komen over de oorzaken, gevolgen en oplossingen van systeemfalen (problemen in het onderzoekssysteem). ‘’We zijn organisaties, deskundigen en decanen af gaan reizen en hebben heel veel opgeschreven en geleerd’’, vertelt Eduard.

Vervolgens werd de basis gelegd voor het programma BVO. “Samen met Lex Bouter, professor onderzoeksintegriteit, heb ik een werkgroep opgestart” vertelt Eduard. In 2015 kwam de werkgroep tot de conclusie dat er veel theorieën zijn over factoren die het wetenschapssysteem beïnvloeden, maar dat hier amper onderzoek naar gedaan is. Met deze kennis is het wetenschapsbrede programma BVO opgezet. “Het was uniek toen, maar nu niet meer, gelukkig” zegt Eduard tevreden. “Nu hebben we meer partners, zoals het Research on Research Institute waar we veel van kunnen leren”.

Er ligt een mooie kans voor een vervolgtraject

Sinds de start van het programma BVO zijn er in totaal 17 projecten en een paar grotere onderzoeksinitiatieven gefinancierd. Ook zijn er bijeenkomsten en workshops georganiseerd. De BVO-projecten geven inzichten over wat goed gaat en welke verbeteringen nodig zijn om goede wetenschap te waarborgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verbeteren van het peer-review systeem, het opzetten van trainingen voor hogescholen over het uitvoeren van verantwoord onderzoek, en het stimuleren van verantwoorde evaluatie van onderzoekers.

Het programma heeft een eerste en noodzakelijke stap naar het structureel en systematisch onderzoeken van het wetenschapssysteem gezet. “Het programma BVO heeft een mooi netwerk weten te creëren” zegt Eduard trots. Daarnaast heeft het een wezenlijke toegevoegde waarde ten opzichte van actuele ontwikkelingen in de wetenschap, zoals Open Science en het nieuwe erkennen en waarderen. “We hebben breed ingezet en veel gedaan, maar er moet nog wel een tandje bij” concludeert Eduard. “Ik denk dat er een mooie kans ligt voor het vervolgtraject”.  

Eduard geeft het stokje door aan Sally

Het programma BVO is afgerond en we zijn momenteel bezig met het vervolgtraject, namelijk het programma Promoten van Goede Wetenschap (PGW). Eduard heeft met veel plezier en toewijding gewerkt aan het programma BVO. “Na zoveel jaar vind ik het goed om te stoppen, je loopt het risico jezelf te gaan herhalen en dat is niet verstandig, dat moet je niet willen”. Maar volledig uit het zicht wil Eduard niet treden. “Dit onderwerp ligt na aan mijn hart, dus ik blijf graag op de hoogte”. Eduard geeft met genoegen en veel vertrouwen het stokje door aan Sally. “Ik wens Sally veel succes en ook vooral plezier, want het is ook echt leuk”.

Liever één ding voor elkaar dan duizend zaken

Sally is onder de indruk van de prestaties van afgelopen jaren. “Ik hoop dat we hiermee verder kunnen gaan” zegt Sally. “Het is een indrukwekkend, belangrijk en interessant onderwerp en we zijn nog lang niet klaar”. Er zijn nog veel uitdagingen. “Hoe gaan we dit voor bredere wetenschapsdomeinen vormgeven en hoe gaan we de relevantie laten zien van programma PGW?” zegt Sally. “Veel aspecten van goede onderzoekspraktijken, zijn sterk context afhankelijk en gelden niet voor alle wetenschapsdisciplines” zegt Sally. Zij heeft zelf met veel wetenschappers uit verschillende disciplines samengewerkt, en weet zelf als geen ander dat verantwoord onderzoek doen geen universeel concept is. “Het is belangrijk om hier bewust van te zijn” vertelt Sally.

Sally is geïnspireerd door de positieve noot van het programma BVO. ‘’Er is veel aandacht voor goede praktijken en hoe mensen het goed doen’’ zegt Sally. ‘’Ik denk dat we hiermee op een positieve manier invloed hebben’’. Voor de toekomst ziet Sally graag dat reflecteren op de wetenschap als iets normaals wordt gezien. “Reflecteren op je eigen en andermans werk zou niet moeten worden gezien als iets wat losstaat van je werkzaamheden” zegt Sally. “Als wetenschapper is reflecteren deel van je verantwoordelijkheid op ethisch, politiek en wetenschappelijk vlak’’. Voor nu is het vooral belangrijk stap-voor-stap te werk te gaan. ‘’We kunnen niet alles tegelijk doen, we moeten prioriteiten stellen” stelt Sally. Of zoals Eduard zegt: “liever één ding goed voor elkaar krijgen dan duizend zaken tegelijk proberen tot bloei te brengen”.

Vervolg BVO: het programma Promoten van Goede Wetenschap

Het programma Promoten van Goede Wetenschap (PGW) is een vervolgtraject van het  programma Bevorderen Verantwoorde Onderzoekspraktijken (BVO). Het programma BVO heeft de wetenschap zelf onderzocht om robuust, kwalitatief goed en integer onderzoek te kunnen garanderen. Hierbij is het huidige wetenschapssysteem en -cultuur onder de loep genomen, zoals hoe wetenschappers goede wetenschap vormgeven en tegen welke problemen ze daarbij aanlopen. Het programma BVO  startte in 2016 en heeft kennis opgedaan over wat goede wetenschap is en wat het belemmert. In het vervolgprogramma PGW wordt deze kennis ingezet om duurzame systeemverbeteringen in de wetenschap te stimuleren.

Meer informatie

• Programmapagina Bevorderen Verantwoorde Onderzoekspraktijken
• Themapagina Onderzoek naar Onderzoek: informatie over de producten en resultaten van Bevorderen Verantwoorde Onderzoekspraktijken en de opstart van het vervolgtraject Promoten van Goede Wetenschap

Onderzoek doen aan een buitenlands topinstituut

Ervaring in het buitenland is voor veel wetenschappers een belangrijke stap in hun carrière. De Rubiconbeurs maakt het voor de jonge onderzoekers mogelijk om hun onderzoek te doen aan een buitenlands instituut dat de beste omgeving biedt voor hun onderzoek. In totaal gaan 21 Rubicon-onderzoekers voor 24 maanden naar het buitenland, een laureaat gaat 12 maanden weg.

Feiten en cijfers

93 onderzoekers dienden een aanvraag in voor Rubicon, waarvan 49 vrouwen en 44 mannen. Het totale honoreringspercentage is 23,7%. Onder de vrouwen 26,5% en onder de mannen is het honoreringspercentage 20,5%. De meeste laureaten gaan naar de Verenigde Staten, in totaal 8 onderzoekers. Zes onderzoekers gaan naar het Verenigd Koninkrijk. Tot slot gaan er individuele onderzoekers naar Canada, Denemarken, Frankrijk, Mexico, Nieuw-Zeeland, Singapore en Zwitserland voor hun onderzoek.

Met een Rubicon-financiering tot 24 maanden onderzoek doen

Met een Rubicon-financiering kunnen wetenschappers tot 24 maanden onderzoek doen aan een buitenlandse onderzoeksinstelling. De hoogte van de financiering is afhankelijk van de gekozen bestemming en de duur van het verblijf. Per jaar kan NWO/ZonMw zo'n 60 jonge onderzoekers financieren binnen Rubicon (voor een totaalbedrag van 7 miljoen euro, verdeeld over 3 ronden). De toekenningen uit dit bericht betreft de gecombineerde 2e en 3e financieringsronde van 2021.

Zij gingen hen voor

Een aantal onderzoekers die met een Rubicon-beurs de wijde wereld in zijn gegaan, gingen hen voor en vloggen over hun ervaringen in het buitenland. Een aantal van de vlogs zijn opgenomen voor de aanvang van de covid-19 pandemie, maar ook tijdens de pandemie heeft er onderzoek doorgang gevonden. Bekijk hieronder hoe deze onderzoekers hun onderzoekservaring in het buitenland hebben beleefd.

Meer informatie

• lijst met publiekssamenvattingen

Lees het interview hier

ZonMw en NWO hechten veel waarde aan kansengelijkheid en diversiteit in onze subsidietoekenningsprocessen. We zijn ons ervan bewust dat bias een rol kan spelen in beoordelingen en brengen dit ook altijd voorafgaand aan de beoordelings- en selectievergaderingen onder de aandacht van onze commissieleden. In het verleden is onderzoek gedaan naar de mogelijke gendereffecten in de Vernieuwingsimpuls 2005-2016 en daaruit bleek dat er geen genderongelijkheid is bij de Veni, Vidi en Vici.

Kwaliteit en genderbalans

De beoordelingscriteria gaan over het CV van de aanvrager, kwaliteit van het voorstel en de kennisbenutting er van. Daarna kijkt de commissie naar andere aspecten, zoals de genderbalans. Daarom is het beleid om bij een ex aequo van een mannelijke en vrouwelijke kandidaat op de selectiegrens, de aanvraag van een vrouwelijke aanvrager als hoogste te laten eindigen. In deze ronde was er echter geen sprake van een ex aequo situatie. Na afloop van de interviews met de Vici-kandidaten bleek dat op basis van de definitieve ranking en het beschikbare budget uitsluitend mannen in aanmerking kwamen voor honorering. De commissie heeft de scheve genderbalans tijdens de beoordelingsvergadering uitgebreid plenair besproken. Hieruit bleek dat er geen procedurele redenen waren om de ranking aan te passen. Het waren vooral de beoordeling van het onderzoeksplan en de kennisbenutting die de doorslag gaven voor de honorering. Op basis van de definitieve ranking moest de commissie uiteindelijke constateren dat er meer kandidaten in aanmerking kwamen voor honorering dan dat er budget beschikbaar was.

Evenredige indiening en honorering 2017-2021

Twee jaar geleden was er ook sprake van een scheve genderbalans, toen zijn zes vrouwen en geen enkele man gehonoreerd. Uit de cijfers van de afgelopen drie ronden blijkt een behoorlijke fluctuatie in de man-vrouw verdeling. Maar als we de man-vrouw verdeling over een langere periode bekijken, namelijk 2017-2021, zien we dat voor het domein Zorgonderzoek en Medische Innovatie (ZonMw) gemiddeld 38,6% van de aanvragen afkomstig is van een vrouw. Gemiddeld genomen over de afgelopen 5 jaar gingen de ZonMw Vici-beurzen naar 38% vrouwen, dit is inclusief de ronde van 2021.

Herziening Talentprogramma

We stimuleren kwaliteit en talent, net als diversiteit en inclusiviteit. Daarom blijven we kritisch op onze beoordelings- en selectieprocessen. In de evaluatie van deze ronde en bij de herziening van het NWO Talentprogramma zullen we blijven kijken naar allerlei aspecten waaronder diversiteit en inclusiviteit. Zo is recent een video gemaakt voor inclusieve beoordeling voor commissieleden en zal mogelijk nog naar het effect van de coronajaren worden gekeken.

Meer informatie

• Nieuws ZonMw: 6 Medische onderzoekers ontvangen een NWO Vici
• NWO bericht: Inclusief beoordelen
• Nieuws NWO: NWO bezint zich op het Talentprogramma
• Artikel: ‘Gender-equal funding rates conceal unequal evaluations’ – Thijs Bol,  Mathijs de Vaan and Arnout van de Rijt

Aangepaste planning

De Vici wordt jaarlijks door NWO toegekend. Bij de wetenschapsdomeinen TTW en ZonMw zijn in totaal 91 aanvragen ingediend, waarvan 12 gehonoreerd. Deze toekenningen betreffen Vici-ronde 2021-deel 1. De toekenningen van de Vici van de wetenschapsdomeinen Exacte en Natuurwetenschappen (ENW) en Sociale en Geesteswetenschappen (SGW) worden half maart verwacht. Door uitval en ziekteverzuim door corona duurt de beoordeling langer dan voorzien. Om niet alle wetenschappers nog langer in spanning te laten, zijn daarom de toekenningen van TTW en ZonMw nu alvast bekend gemaakt. Als alle toekenningen bekend zijn, volgen alle cijfers, feiten en honoreringspercentages rondom deze ronde.

Meer informatie

• Zie het nieuwsbericht op de website van NWO
• Ga naar het overzicht met de ZonMw-projecten

De deadline voor vooraanmelding van deze nieuwe call for proposals is 10 mei 2022. Op 29 maart vindt een informatie- en matchmakingsbijeenkomst plaats.

Meer informatie is te vinden op de website van NWO

• Nieuwsbericht NWO
• Call for proposals: Vroegtijdige opsporing van kanker: Innovaties voor detectie en diagnose van kanker’ KIC Vraaggedreven Partnerschap NWO – KWF kankerbestrijding

De Veni-laureaten gaan onder andere onderzoek doen naar het vertragen van Parkinson door lichaamsbeweging, de fysische aard van radioflitsen, de opwarming van het klimaat en de effecten van hersenveroudering op slaapproblemen. In het overzicht met toekenningen staan de namen van alle laureaten en korte samenvattingen van hun onderzoeksprojecten (Nederlands en Engels).

NWO heeft moeten schuiven met de planning

De Veni wordt jaarlijks door NWO toegekend. Deze toekenningen betreffen een deel van de Veni-ronde 2021. Afgelopen jaren heeft NWO moeten schuiven met de planning van de Veni-rondes, noodgedwongen door corona en een hack. Dat leidde afgelopen voorjaar tot een splitsing in de planning tussen de verschillende wetenschapsdomeinen. Voor de wetenschapsdomeinen ENW (nog geen vooraanmeldingsfase) en ZonMw (niet getroffen door de hack) hanteerde NWO de oorspronkelijke planning van voor de hack en voor de domeinen SGW en TTW staat de besluitvorming in april 2022 gepland. Wanneer alle besluitvorming heeft plaatsgevonden, worden de feiten en cijfers van de volledige ronde bekend gemaakt.

Meer informatie

• Talentprogramma Veni, Vidi, Vici
• Nieuwsbericht NWO
• Overzicht toekenningen met namen van alle laureaten