Mobiele menu

Comparing three modes for disease management of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) in general practice: a randomized controlled trial comparing self-management education, regular practice nurse review, and usual general practitioner care.

Projectomschrijving

In dit onderzoek werden drie verschillende manieren om de begeleiding van patiënten met chronisch obstructief longlijden (COPD) in huisartsenpraktijken te organiseren met elkaar vergeleken. Er deden 180 patiënten uit 15 huisartsenpraktijken in Nijmegen en omstreken mee. De patiënten werden door de praktijkondersteuner van hun huisarts begeleid, òf  met behulp van het Canadese  zelfmanagementprogramma ‘Living Well with COPD’ òf op basis van aanbevelingen uit de bestaande COPD-richtlijnen voor huisartsen. In een ‘controlegroep’ werden patiënten verder niet actief begeleid. Na twee jaar zagen de onderzoekers geen duidelijke verschillen tussen de drie patiëntengroepen in hun kwaliteit van leven, het aantal plotselinge verergeringen van de COPD (‘exacerbaties’) of de longfunctie. Wel bleek in het tweede jaar van het onderzoek dat de zelfmanagementbenadering tot lagere zorgkosten leidde. De onderzoekers concluderen dat een zelfmanagementprogramma voor COPD-patiënten in huisartsenpraktijken weliswaar niet direct tot duidelijke gezondheidswinst leidt, maar dat de benadering patiënten nadrukkelijker bij de behandeling van hun ziekte betrekt, en dat met minder kosten voor de gezondheidszorg.

Producten

Titel: Chronic Obstructive Pulmonary Disease Exacerbations
Auteur: Bourbeau J, Bischoff EW, Sedeno M.
Titel: Bijblijven. Cumulatief Geneeskundig Nascholingssysteem
Auteur: Bischoff E.
Titel: Monitoring of patients with COPD: A review of current guidelines’ recommendations.
Auteur: Van den Bemt L, Schermer T, Smeele I, Bischoff E, Jacobs A, Grol R, van Weel C.
Magazine: Respiratory medicine
Titel: Comprehensive self-management and routine monitoring in COPD patients in general practice: randomised controlled trial
Titel: Oral immunotherapy for the treatment of peanut allergy: systematic review of six case series studies.
Auteur: Sheikh A, Nurmatov U, Venderbosch I, Bischoff E.
Magazine: primary care respiratory journal
Titel: Validity of an automated telephonic system to assess COPD exacerbation rates.
Auteur: Bischoff EW, Boer LM, Molema J, Akkermans R, van Weel C, Vercoulen JH, Schermer TR.
Magazine: European Respiratory Journal
Titel: Continuity in different care modes and its relationship to quality of life: a randomised controlled trial in patients with COPD.
Auteur: Uijen AA, Bischoff EW, Schellevis FG, Bor HH, van den Bosch WJ, Schers HJ.
Magazine: British Journal of General Practice
Titel: Zelfmanagement bij patiënten met COPD.
Auteur: Bischoff E, Thoonen BP.
Magazine: Modern Medicine
Titel: Comprehensive self-management and routine monitoring in COPD patients in general practice: randomised controlled trial.
Auteur: Bischoff EW, Akkermans R, Bourbeau J, Van Weel C, Vercoulen JH, Schermer TR.
Magazine: BMJ
Titel: Werken met de Zorgstandaard COPD. Het ‘Nijmegen Clinical Screening Instrument’ als hulpmiddel [Working with the Dutch Standard of Care for COPD: using the ‘Nijmegen Clinical Screening Instrument’ as an aid].
Auteur: Vercoulen JH, Bischoff EW, Heijdra YF.
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Titel: Trends in COPD prevalence and exacerbation rates in Dutch primary care.
Auteur: Bischoff EW, Schermer T, Bor H, Brown P, van Weel C, van den Bosch W.
Magazine: British Journal of General Practice
Titel: Referaat: Bupropion effectief bij stoppen met roken onder begeleiding van de huisarts.
Auteur: Bischoff E.
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Titel: Continuïteit van COPD-zorg: effect van POH’s en zelfmanagement
Auteur: Uijen A, Bischoff E, Schellevis F, Bor H, van den Bosch W, Schers H
Magazine: Huisarts & Wetenschap
Titel: 10-minute consultation: Aphthous Ulcers.
Auteur: Bischoff EW, Wel M van der, Uijen A.
Magazine: British Medical Journal
Titel: Zelfmanagement bij patienten met COPD: een update van de evidence
Titel: Monitoring in COPD (MONC).Costs and effects of three modes for COPD disease management.
Titel: Effects of a written action plan on COPD exacerbation recovery
Titel: Women with low socioeconomic status deserve specific attention in preventing and managing COPD
Titel: Self-management of COPD in primary care. Rationale and methodology of the ‘Living Well with COPD’ programme.
Titel: Costs and effects of three modes for COPD disease management in Dutch primary care
Titel: Women with low socioeconomic status deserve specific attention in preventing and managing COPD
Titel: Effects of a written action plan on COPD exacerbation recovery: an observational study.
Titel: COPD-zelfmanagement gaat verder waar protocollen ophouden.
Titel: Do COPD self-management programmes work? It is time to change our focus!
Titel: • Bischoff EW. Iedereen met COPD een exacerbatie-actieplan? [Does every COPD patient need an exacerbation action plan?]

Verslagen


Eindverslag

Doel van dit experiment was het vergelijken van de kosten en de effecten van een geïntegreerd zelfmanagement programma voor patiënten met COPD met periodieke monitoring door de praktijkondersteuner en gebruikelijke zorg in de huisartsenpraktijk. Tussen juni 2004 en november 2006 nodigden 15 huisartsenpraktijken uit de omgeving Nijmegen patiënten verdacht voor COPD uit voor een screening. Patiënten kwamen in aanmerking voor deelname aan het experiment bij: 1. Leeftijd ≥ 35 jaar; 2. FEV1/FVC < 0.7 en een FEV1 ≥ 30 % van voorspeld na luchtwegverwijding. Patiënten mochten niet deelnemen bij: 1. FEV1 < 30 % van voorspeld na luchtwegverwijding; 2. ernstige andere aandoeningen met een verminderde levensverwachting; 3. niet in staat om te communiceren in de Nederlandse taal; 4. bezwaren tegen een van de zorginterventies. Alle patiënten in de zelfmanagementgroep volgden het COPD-specifieke zelfmanagementprogramma ‘Living Well with COPD’ dat werd aangeboden door getrainde praktijkondersteuners. De inhoud van dit programma staat beschreven op de website ‘www.livingwellwithcopd.com’ (password: copd). Wij vertaalden het programma naar het Nederlands en pasten het aan de Nederlandse huisartsensetting aan. De inhoud van de periodieke monitoringgroep was gebaseerd op de adviezen van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en alle patiënten werden uitgenodigd voor vaste afspraken bij de praktijkondersteuner. De gebruikelijke zorggroep weerspiegelde de zorg zoals die in 2005 door de meeste huisartsenpraktijken in Nederland werd geboden: zorg op initiatief van de patiënt zelf. Alle patiënten werden gedurende twee jaar gevolgd. Gedurende de studie werden bij alle patiënten de volgende uitkomsten gemeten: ziekte-specifieke kwaliteit van leven, exacerbatiefrequentie en longfunctie. De economische evaluatie werd verricht vanuit maatschappelijk perspectief en omvatte zowel directe als indirecte kosten.

Samenvatting van de aanvraag

Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is een aandoening met wereldwijd een toenemende incidentie en prevalentie. Het is onvermijdelijk dat met het groeiende aantal COPD-patiënten het beroep dat wordt gedaan op zorgfaciliteiten de komende jaren sterk zal toenemen. De verwachting is dan ook dat de gezondheidszorgkosten voor COPD in Nederland substantieel zullen toenemen. Zowel in de eerste- als tweedelijns zorg zullen oplossingen gevonden moeten worden om de belasting op het zorgsysteem op te vangen en te spreiden. In de eerste lijn zullen de zg. praktijkondersteuners - specifiek nageschoolde verpleegkundigen of doktersassistenten - daarbij een belangrijke rol gaan spelen. In de opleiding van praktijkondersteuners komen o.a. zorgverlening, patiënteneducatie en praktijkvoeringaspecten als belangrijke thema's aan bod, terwijl de zorg voor patiënten met chronische luchtwegaandoeningen nadrukkelijk deel uit maakt van het takenpakket. Gebleken is dat praktijkondersteuners de kwaliteit van het zorgaanbod kunnen verbeteren en de werkdruk van huisartsen verlichten, terwijl patiënten de zorg door praktijkondersteuners als tenminste gelijkwaardig beoordelen als zorg die door de huisarts zelf wordt verstrekt. Binnen het behandelbeleid bij COPD neemt de periodieke controle door de (huis- of long)arts of andere zorgprofessionals (praktijkverpleegkundigen en -ondersteuners) een centrale plaats in. De veronderstelling is dat, door patiënten periodiek te zien en relevante aspecten van het ziektebeeld (bijv. longfunctie, inspanningsvermogen) vast te leggen, leefstijl (roken) en behandeling (luchtwegmedicatie) te evalueren en het functioneren van de patiënt (lichamelijke activiteit, luchtwegklachten) na te gaan, het ziektebeloop ten gunste wordt beïnvloed. Ook is weinig tot niets bekend over hoe COPD-patiënten het zelf eigenlijk waarderen dat zij met enige regelmaat in de huisartspraktijk worden gecontroleerd, en wat hun verwachtingen van dergelijke controles zijn. Evenmin is de kosteneffectiviteit van een beleid met reguliere controles ten opzichte van een 'ad hoc' beleid onderzocht. Daardoor is het onduidelijk of de eventuele gezondheidswinst en de extra kosten die gepaard gaan met reguliere controles bij COPD opwegen tegen de eventuele besparingen doordat patiënten minder exacerbaties hebben, beter gebruik maken van profylactische medicatie, etcetera. Met andere woorden, de vraag of extra investeren in patiëntcontacten op momenten dat COPD-patiënten in een stabiele fase van de ziekte verkeren doelmatig is, is op dit moment onbeantwoord. Volgend uit bovenstaande beschouwing zijn voor het hier voorgestelde project de volgende vraagstellingen geformuleerd: 1. Heeft een beleid met reguliere controles bij patiënten met COPD door een huisartspraktijkondersteuner meerwaarde bij het behalen van behandeldoelen, vergeleken met een beleid zonder reguliere controles? 2. Heeft een op exacerbatiepreventie gerichte zelfmanagementinterventie bij patiënten met COPD in de huisartspraktijk meerwaarde bij het behalen van behandeldoelen, vergeleken met een beleid met reguliere controles? 3. Is een beleid van reguliere controles bij patiënten met COPD in de huisartspraktijk kosteneffectief? 4. Is een zelfmanagementinterventie bij patiënten met COPD in de huisartspraktijk kosteneffectief?

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
92003377
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2005
2010
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. T.J.R. Schermer
Verantwoordelijke organisatie:
Radboudumc