Activiteit van Natural Killer (NK) cellen tegen virale infecties en residuele leukemische cellen bij kinderen na allogene stamcel transplantatie.
Projectomschrijving
Producten
Auteur: Verhoeven DH, de Hooge AS, Mooiman EC, Santos SJ, ten Dam MM, Gelderblom H, Melief CJ, Hogendoorn PC, Egeler RM, van Tol MJ, Schilham MW, Lankester AC
Magazine: Molecular Immunology
Auteur: Van Bergen J, Verhoeven DHJ and Zwaginga JJ
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Hematologie
Auteur: Maat W, van der Slik AR, Verhoeven DH, Alizadeh BZ, Ly LV, Verduijn W, Luyten GP, Mulder A, van Hall T, Koning F, Jager MJ, van Bergen J.
Magazine: Investigative Ophthalmology and Visual Science
Verslagen
Eindverslag
NK cellen zijn een subpopulatie van de witte bloedcellen en spelen een rol bij de afweer tegen virus infecties en tegen tumorcellen. Na allogene beenmergtransplantatie (BMT) verschijnen NK cellen weer snel in het bloed en lijken functioneel te zijn. Bij kinderen met een ernstige adenovirus infectie wordt de infectie enigszins gecontroleerd door NK cellen die in het lichaam in aantal zijn toegenomen en geactiveerd zijn. Waarschijnlijk spelen dendritische cellen een rol bij deze NK cel activatie. Kort na BMT treedt bij veel kinderen reactivatie van het HHV-6 virus op. Deze reactivatie is geassocieerd met het optreden van acute graft-versus-host ziekte. Activatie van verschillende celtypen waaronder NK cellen speelt hierbij waarschijnlijk een rol. NK cellen zijn in staat om verschillende typen van tumorcellen te herkennen en te doden. Met cytokinen (IL-15 of IL-2) geactiveerde NK cellen zijn effectiever dan rustende NK cellen in het doden van Ewing sarcoom (EWS) cellen. Om Neuroblastoom (NBL) cellen te kunnen doden is activatie zelfs vereist. Receptoren op NK cellen (NKG2D en DNAM-1) zijn belangrijk bij de interactie van NK cellen met deze typen van tumorcellen. Leukemische cellen (AML of ALL) zijn weinig gevoelig voor doding door NK cellen. Wanneer er echter, middels antilichamen, een brug geslagen wordt tussen de leukemische cellen en NK cellen worden de leukemische cellen zeer effectief gedood. De resultaten van dit onderzoek maken duidelijk dat het aantrekkelijk is om NK cellen toe te dienen als additionele behandeling op het platform van allogene BMT bij patiënten met een uitgezaaide EWS of NBL of met residuele ALL of AML. Er zijn protocollen ontwikkeld om de zuivering van NK cellen uit het bloed van donoren op klinische schaal mogelijk te maken en om de activatie van NK cellen zodanig uit te voeren dat het uiteindelijke NK-cel product bij patiënten kan worden toegediend. Verder onderzoek is gaande naar de interactie tussen NK cellen en andere celtypen, waaronder dendritische cellen, in een modelsysteem van adenovirus infectie.