Mobiele menu

Oral ketamine for Treatment Resistant Depression; new indication for an ‘old’ anesthetic and analgesic drug

Projectomschrijving

Samenvatting na afronding

Depressie komt vaak voor en kent bij veel patiënten een langdurig beloop. Met de huidige medicamenteuze en psychologische behandelingen bereikt 20 tot 30% van de patiënten onvoldoende verbetering. Lange tijd zijn er weinig doorbraken geweest in het onderzoek naar meer effectieve behandelingen voor depressie. Tot de opkomst van ketamine en esketamine: twee gerelateerde medicijnen die effectief lijken te zijn bij hardnekkige depressies.

Onderzoek

Onderzoekers van de afdeling psychiatrie van het UMCG zijn in 2014 gaan onderzoeken of orale esketamine effectief is bij patiënten met een hardnekkige depressie. Dit onderzoek is uitgevoerd van februari 2015 tot en met februari 2021, in samenwerking met Pro Persona Nijmegen en PsyQ/Parnassia groep Den Haag.

Deelnemers aan het onderzoek kregen gedurende 6 weken 3 keer per dag een capsule met een lage dosering esketamine of een placebo. Zowel de deelnemers, onderzoekers als behandelaren wisten niet wie esketamine en wie placebo kreeg (‘dubbelblind’ onderzoek).
Voor, tijdens en tot 4 weken na de onderzoeksbehandeling werd gemeten hoe het met de deelnemers ging. Er werden onder andere vragenlijsten afgenomen naar depressieve klachten, angstklachten, pijnklachten en mogelijke bijwerkingen. In totaal hebben 113 patiënten met een hardnekkige depressie deelgenomen aan het onderzoek.

Resultaten

Tijdens het onderzoek bemerkte een deel van de patiënten afname van depressieve klachten. Dit waren echter net zoveel mensen in de esketaminegroep als in de placebogroep. De resultaten van het onderzoek laten dan ook zien dat 3 keer op een dag een lage dosering esketamine niet effectiever is dan een placebo in het verbeteren van depressieve klachten bij patiënten met een hardnekkige depressie.
Inmiddels wordt verder onderzoek gedaan naar een hogere dosering en lagere frequentie van toediening van orale esketamine. De ervaring tot nu toe is dat dit betere resultaten geeft.
 

Samenvatting bij start

Onderzoekers van de afdeling psychiatrie van het UMCG hebben een Zonmw subsidie (Goed Geneesmiddelen Gebruik) gekregen voor een RCT met orale ketamine (versus placebo) bij patiënten die onvoldoende baat hebben gehad bij regulier beschikbare antidepressieve behandelingen.
Depressie kent een hoge prevalentie en een veelal recidiverend beloop. Met de huidige behandelingen bereikt ongeveer 30% van de patiënten onvoldoende verbetering. Therapieresistentie is een belangrijk probleem. Er zijn helaas in de afgelopen jaren weinig echte doorbraken geweest in het onderzoek naar meer effectieve behandelingen van depressie.
Op basis van eerdere ervaringen met kortdurende intraveneuze toediening van ketamine wordt nu een placebogecontroleerde studie opgezet met orale medicatie die gedurende een aantal weken wordt gegeven. Naast de primaire uitkomsten wordt ook het werkingsmechanisme onderzocht. Verdere informatie is te verkrijgen bij de hoofdonderzoeker Robert Schoevers (r.a.schoevers@umcg.nl).


Meer informatie

Producten

Titel: Oral S-ketamine effective after deep brain stimulation in severe treatment-resistant depression and extensive comorbidities
Auteur: Jolien K E Veraart, Jeanine Kamphuis, Mathis Schlegel, Robert A Schoevers
Magazine: BMJ Case Reports
Link: http://10.0.4.112/bcr-2020-238135
Titel: Oral esketamine for treatment-resistant depression: rationale and design of a randomized controlled trial
Auteur: Sanne Y. Smith-Apeldoorn, Jolien K. E. Veraart, Jeanine Kamphuis, Antoinette D. I. van Asselt, Daan J. Touw, Marije aan het Rot and Robert A. Schoevers
Magazine: BMC Psychiatry
Link: https://bmcpsychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12888-019-2359-1
Titel: Ketamine als anestheticum, analgeticum en als antidepressivum
Auteur: S.Y. SMITH-APELDOORN, J.K.E. VERAART, J. KAMPHUIS, J.J. BREEKSEMA, W. VAN DEN BRINK, M. AAN HET ROT, R.A. SCHOEVERS
Magazine: Tijdschrift voor Psychiatrie
Link: http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/assets/articles/62-2020-8-artikel-smith.pdf

Verslagen


Eindverslag

Depressie komt vaak voor en kent bij veel patiënten een langdurig beloop. Met de huidige medicamenteuze en psychologische behandelingen bereikt 20 tot 30% van de patiënten onvoldoende verbetering. Er zijn een lange tijd weinig doorbraken geweest in het onderzoek naar meer effectieve behandelingen voor depressie. Tot de opkomst van ketamine en esketamine: twee gerelateerde medicijnen die effectief lijken te zijn bij hardnekkige depressies.

Onderzoekers van de afdeling psychiatrie van het UMCG hebben in 2014 een ZonMw subsidie gekregen om te onderzoeken of orale esketamine effectief is bij patiënten met een hardnekkige depressie. Dit onderzoek is uitgevoerd van februari 2015 tot en met februari 2021, in samenwerking met Pro Persona Nijmegen en PsyQ / Parnassia groep Den Haag.

Deelnemers aan het onderzoek kregen gedurende 6 weken 3 keer per dag een capsule met een lage dosering esketamine of een placebo. Zowel de deelnemers, onderzoekers als behandelaren wisten niet wie esketamine en wie placebo kreeg (‘dubbelblind’ onderzoek). Voor, tijdens en tot 4 weken na de onderzoeksbehandeling werd gemeten hoe het met de deelnemers ging. Er werden onder andere vragenlijsten afgenomen naar depressieve klachten, angstklachten, pijnklachten en mogelijke bijwerkingen. In totaal hebben 113 patiënten met een hardnekkige depressie deelgenomen aan het onderzoek.

Tijdens het onderzoek bemerkte een deel van de patiënten afname van depressieve klachten. Dit waren echter net zoveel mensen in de esketaminegroep als in de placebogroep. De resultaten van het onderzoek laten dan ook zien dat 3 keer op een dag een lage dosering esketamine niet effectiever is dan een placebo in het verbeteren van depressieve klachten bij patiënten met een hardnekkige depressie. Inmiddels wordt verder onderzoek gedaan naar een hogere dosering en lagere frequentie van toediening van orale esketamine. De ervaring tot nu toe is dat dit betere resultaten geeft.

Verdere informatie over dit onderzoek en vervolgonderzoek is te verkrijgen via onderzoeker Sanne Smith-Apeldoorn (s.y.apeldoorn [at] umcg.nl (s[dot]y[dot]apeldoorn[at]umcg[dot]nl)) en hoofdonderzoeker Robert Schoevers (r.a.schoevers [at] umcg.nl (r[dot]a[dot]schoevers[at]umcg[dot]nl)).

Depressie is de op een na belangrijkste oorzaak van ziektelast wereldwijd in termen van individueel lijden, verlies van productiviteit en kosten van gezondheidszorg. Met de huidige behandelingen bereikt ruim 30% van de patiënten in de reguliere GGZ geen remissie. Studies naar het effect van intraveneuze toediening van de NMDA receptor antagonist ketamine bij patiënten met een therapie resistente depressie (TRD) laten veelbelovende resultaten zien. Echter, effecten waren niet blijvend en de bijwerkingen kunnen aanzienlijk zijn. Recente niet gecontroleerde studies met orale ketamine bij patiënten met TRD en studies bij pijnpatiënten laten eveneens een positief effect op depressie zien. Dit is echter nooit onderzocht in een randomised controlled trial voor TRD patiënten. Zowel patiënten als professionals signaleren de noodzaak dit onderzoek te verrichten en zijn bereid hierin te participeren. Het voorstel betreft een RCT met orale ketamine in TRD patiënten in combinatie met antidepressiva om de werkzaamheid van behandeling te verhogen. Het onderzoek is ingebed binnen regionale en landelijke netwerken van professionals en patiënten die gezamenlijk in staat zijn om de beoogde inclusies te realiseren, en zorg te dragen voor brede implementatie van deze nieuwe behandeling indien de effecten positief blijken. De kosten effecten van iedere verbetering van de behandeling van TRD zijn zeer aanzienlijk, een conservatieve inschatting hiervan maakt deel uit van de aanvraag.

Samenvatting van de aanvraag

Depressie is de op een na belangrijkste oorzaak van ziektelast wereldwijd in termen van individueel lijden, verlies van productiviteit en kosten van gezondheidszorg. Met de huidige behandelingen bereikt ruim 30% van de patiënten in de reguliere GGZ geen remissie. Studies naar het effect van intraveneuze toediening van de NMDA receptor antagonist ketamine bij patiënten met een therapie resistente depressie (TRD) laten veelbelovende resultaten zien. Echter, effecten waren niet blijvend en de bijwerkingen kunnen aanzienlijk zijn. Recente niet gecontroleerde studies met orale ketamine bij patiënten met TRD en studies bij pijnpatiënten laten eveneens een positief effect op depressie zien. Dit is echter nooit onderzocht in een randomised controlled trial voor TRD patiënten. Zowel patiënten als professionals signaleren de noodzaak dit onderzoek te verrichten en zijn bereid hierin te participeren. Het voorstel betreft een RCT met orale ketamine in TRD patiënten in combinatie met antidepressiva om de werkzaamheid van behandeling te verhogen. Het onderzoek is ingebed binnen regionale en landelijke netwerken van professionals en patiënten die gezamenlijk in staat zijn om de beoogde inclusies te realiseren, en zorg te dragen voor brede implementatie van deze nieuwe behandeling indien de effecten positief blijken. De kosten effecten van iedere verbetering van de behandeling van TRD zijn zeer aanzienlijk, een conservatieve inschatting hiervan maakt deel uit van de aanvraag.

Kenmerken

Projectnummer:
836031013
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2015
2021
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. R.A. Schoevers
Verantwoordelijke organisatie:
Universitair Medisch Centrum Groningen