Mobiele menu

Internet-based attentional bias modification training as add-on to regular treatment in alcohol or cannabis dependent outpatients.

Projectomschrijving

Het trainen van aandachtsprocessen bij verslaving

Patiënten met een verslaving richten hun aandacht automatisch op middel-gerelateerde informatie. Omdat dit de verslaving mogelijk in stand houdt is binnen deze studie onderzoek gedaan naar de effectiviteit van een nieuwe gecomputeriseerde interventie waarin patiënten met een alcohol- of cannabisverslaving leerden hun aandacht weg te richten van middel-gerelateerde plaatjes. De training leidde echter niet tot minder gebruik, minder trek of minder terugval één jaar na de reguliere behandeling. Een verklaring hiervoor is dat de training zich mogelijk niet richtte op het meest belangrijke aspect van aandacht; het kan ook zijn dat de automatische neiging om de aandacht naar de middelen te richten niet voldoende is veranderd. Misschien is het nodig om nog intensievere trainingsmethodes te gebruiken. Meer in het algemeen bleek de verslaving lastig te behandelen; meer dan de helft van de patiënten viel binnen 3 maanden terug. Daarom blijft het heel belangrijk om effectievere behandelingen te ontwikkelen in de verslavingszorg.

Richtlijn

Bekijk de bijbehorende richtlijn in de FMS Richtlijnendatabase

Producten

Titel: Attentional Bias in Alcohol and Cannabis Use Disorder Outpatients as Indexed by an Odd-One-Out Visual Search Task: Evidence for Speeded Detection of Substance Cues but Not for Heightened Distraction
Auteur: Heitmann J., de Jong P.J.
Magazine: Frontiers in Psychology
Titel: A Promising Candidate to Reliably Index Attentional Bias Toward Alcohol Cues–An Adapted Odd-One-Out Visual Search Task
Auteur: Janika Heitmann, Nienke C. Jonker, Peter J. de Jong
Magazine: Frontiers in Psychology
Titel: Effectiveness of attentional bias modification training as add-on to regular treatment in alcohol and cannabis use disorder: A multicenter randomized control trial
Auteur: Janika Heitmann ,Madelon E. van Hemel-Ruiter,Mark Huisman,Brian D. Ostafin,Reinout W. Wiers,Colin MacLeod,Laura DeFuentes-Merillas,Martine Fledderus,Wiebren Markus,Peter J. de Jong
Magazine: PLoS ONE

Verslagen


Eindverslag

Patiënten met een verslaving richten hun aandacht automatisch op middel-gerelateerde informatie. Omdat dit de verslaving mogelijk in stand houdt, onderzocht het huidig onderzoek de effectiviteit van een nieuwe gecomputeriseerde interventie waarin patiënten met een alcohol- of cannabisverslaving leerden hun aandacht weg te richten van middel-gerelateerde plaatjes. De training leidde echter niet tot minder gebruik, minder trek of minder terugval één jaar na de reguliere behandeling. Een verklaring hiervoor is dat de training zich mogelijk niet richtte op het meest belangrijke aspect van aandacht; het kan ook zijn dat de automatische neiging om de aandacht naar de middelen te richten niet voldoende is veranderd. Misschien is het nodig om nog intensievere trainingsmethodes te gebruiken. Meer in het algemeen bleek de verslaving lastig te behandelen; meer dan de helft van de patiënten viel binnen 3 maanden terug. Daarom blijft het heel belangrijk om effectievere behandelingen te ontwikkelen in de verslavingszorg.

De aandacht van mensen met een middelenverslaving (bv. alcohol, cannabis) wordt automatisch getrokken naar informatie die te maken heeft met (het gebruik van) dit middel. Onderzoek heeft laten zien dat het mogelijk is om deze ‘aandachtsbias’ te veranderen met behulp van gecomputeriseerde aandachtstraining. In het huidige project wordt een e-Health aandachtstraining toegevoegd aan de reguliere behandeling van drie verslavingszorginstellingen. De verwachting is dat dit een positief effect heeft op de behandeluitkomst en op terugval. Tevens wordt verwacht dat de extra kosten hiervan worden overtroffen door de gezondheidswinst.

In april 2016 is gestart met werven en includeren van cliënten met een alcohol- of cannabisafhankelijkheid. Deze cliënten volgen een reguliere ambulante Basis GGZ behandeling (voornamelijk Cognitieve Gedragstherapie) en doen daarnaast mee aan dit onderzoek. Deelnemers worden willekeurig toegewezen aan één van drie groepen: online aandachtsbias training (50%), online placebo aandachtstraining (25%) of geen extra training (25%) naast reguliere behandeling. Deelname in één van de twee trainingscondities betekent dat er in de eerste drie weken dagelijks getraind wordt (10 minuten), daarna drie weken drie keer per week en vervolgens 1x per week voor de resterende tijd van reguliere behandeling. Voordat deelnemers starten met hun behandeling doen ze mee aan een online assessment, en doen eenzelfde assessment na afloop van hun behandeling, en zes en twaalf maanden daarna. De verwachting is dat in juni 2017 213 patiënten hebben deelgenomen aan het onderzoek.

Samenvatting van de aanvraag

DOEL/VRAAGSTELLING Zorgt de toevoeging van internet-gebaseerde aandachtsbias modificatie (iABM) aan reguliere behandeling (TAU) voor alcohol (AUD) en cannabis verslaafde patienten (CUD) in de basis-GGZ (GB-GGZ) tot een langerdurende vermindering van verslavingsproblematiek, vergroting van gezondheid en vermindering van hun gebruik van andere gezondheidszorg? Zijn de economische voordelen van de toevoeging van iABM groter dan de kosten? HYPOTHESE We verwachten dat iABM pateinten, vergeleken met controles, minder verslavingsproblemen zullen laten zien, minder psychische en fysieke klachten, en minder gebruik van gezondheidszorg na de interventie en bij 6&12 maand FU. Daarnaast verwachten we dat de effecten op het individuele en maatschappelijke niveau een vermindering in maatschappelijke kosten veroorzaken die groter zijn dan de additionele kosten van iABM STUDIE OPZET In een RCT onderzoek met pre-post design en 6 & 12 maand FU worden patienten toegewezen aan TAU+iABM conditie, TAU+placebo iABM, of enkel TAU conditie STUDIEPOPULATIE Volwassen patienten met alcohol of cannabis afhankelijkheid INTERVENTIE De iABM is een gecomputeriseerde interventie die erop gericht is om automatisch getriggerde aandachtsprocessen te veranderen, die een rol lijken te spelen in verslaving. De iABM zal in meerdere sessies thuis getraind worden samen met en voor de duur van TAU GEBRUIKELIJKE ZORG Standaard gebruikelijke zorg is geprotocolleerde CBT UITKOMSTMATEN Belangrijkste uitkomstmaten zijn veranderingen in middelengebruik, afhankelijkheid, craving en terugvalpercentages. Gezondheidstoestand en maatschappelijke kosten zijn uitkomstmaten om de kosteneffectiviteit van deze interventie te toetsen. SAMPLE SIZE BEREKENING/DATA-ANALYSE Om een verschil tussen groepen te vinden van een medium effect size met power 80% (alpha = 0.05) volstaat een aantal van N = 64 per groep (iABM/control). Een max drop-out van 40% veronderstellend, hebben we een influx van 180 patienten nodig. Cox regressie en RM anova zal plaatsvinden. KEA/BIA Een economische evaluatie zal plaatsvinden naast de klinische studie om de potentiele kosteneffectiviteit van de iABM + TAu te vergelijken met TAU alleen Een budget impact analyse (BIA) zal plaatsvinden om politiek te informeren over de financiële consequenties van de opname van iABM in het Nederlandse gezondheidszorg system TIJDPAD Dec 2015: start project March 2016: start inclusie – 1 year. Nameting na einde iABM Dec 2016: Start 6-mnd FU June 2017: Start of 12-mnd FU OBJECTIVE(S) Does adding internet-based attentional bias modification (iABM) to treatment as usual (TAU) for alcohol and cannabis use disorder (AUD and CUD) patients at basis-GGZ (GB-GGZ) lead to a more sustained decrease in addiction problems, enhance their broader health, and reduce their use of other health care resources? Do the economic benefits of adding iABM to TAU at GB-GGZ outweigh the costs? HYPOTHESIS We hypothesize that iABM patients, relative to controls, will show less addiction problems, increased health, reduced physical and psychological complaints, and reduced use of health care post-intervention and at 6 & 12 month FU Further, we hypothesize that the effects on the individual en societal level cause a decrease in societal costs that outweighs the additional costs of the iABM STUDY DESIGN In an RCT study with pre- post- design and 6 & 12-month FU, patients will be assigned to TAU+iABM condition, or control condition (half TAU+placebo iABM, half TAU only) STUDY POPULATION Adult patients diagnosed with AUD or CUD admitted to GB-GGZ INTERVENTION The iABM is a computerized intervention aimed at modifying automatically triggered attentional processes that have been shown to play a role in addiction which will be delivered at home, in multiple sessions concurrent with and for the duration of TAU USUAL CARE/COMPARISON The standard usual care is protocolled CBT OUTCOME MEASURES Primary outcome parameters are changes in substance use, level of dependency and craving, and relapse-rates. Health condition, and societal costs will be primary outcome parameters to assess cost-effectiveness of this intervention SAMPLE SIZE CALCULATION/DATA ANALYSIS To find a difference between groups of medium effect size with a power of 80% (alpha = 0.05), a sample of N = 64 per group suffices (iABM/control). Assuming a max. drop-out rate of 40% an influx of 180 patients is needed. Cox regressive en RM anova analysis will be conducted CEA/BIA An economic evaluation will be conducted alongside the clinical study to assess the potential cost-effectiveness of iABM compared to TAU A budget impact analysis (BIA) will be conducted to inform decision-makers about the potential financial consequences of the adoption and diffusion of iABM in the Dutch healthcare system TIME SCHEDULE Dec 2015: start of project March 2016: start inclusion–1 year. Post-measure directly at end of intervention Dec 2016: Start 6-mnth FU June 2017: Start of 12-mnth FU

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
843001608
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2015
2019
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. P.J. de Jong
Verantwoordelijke organisatie:
Verslavingszorg Noord Nederland