Maatschappelijke Diensttijd

De Maatschappelijke Diensttijd (MDT) maakt jongeren én de samenleving sterker. Tijdens hun MDT ontwikkelen jongeren hun talenten en ontmoeten ze anderen, terwijl ze zich voor de maatschappij inzetten. Op die manier biedt MDT kansen, niet alleen voor jongeren, maar ook voor maatschappelijke organisaties, gemeenten, het onderwijs en het bedrijfsleven.

Wat is MDT?

MDT is de afkorting voor Maatschappelijke Diensttijd. Gedurende een aantal weken tot maanden zetten jongeren zich voor een paar uur per week vrijwillig in voor een ander. Ondertussen ontdekken ze hun talenten en ontmoeten ze anderen. Zo organiseren jongeren bijvoorbeeld sportactiviteiten in de buurt, geven taalles aan nieuwkomers of begeleiden eenzame ouderen als buddy. MDT helpt jongeren hun draai te vinden in de samenleving en vergroot hun maatschappelijke betrokkenheid.

Lees meer verhalen van jongeren die een MDT hebben gedaan op de website van MDT.

Hoe ziet een MDT eruit?

Er zijn verschillende MDT-vormen, passend bij de situatie waarin jongeren verkeren:

  • (deels) tijdens onderwijstijd
  • naast school en/of werktijd
  • in een tussenjaar
  • in een uitkeringsperiode

De ureninzet per week varieert per MDT-vorm. En het doel van het traject hangt af van de situatie van de jongere. Wel komen in elk MDT-traject de volgende 3 pijlers terug: talentontwikkeling, iets doen voor een ander, en ontmoeting. Jongeren zetten zich minimaal 80 uur in, binnen maximaal 6 maanden. Lees meer over de verschillende MDT-vormen op de website van MDT. 

Subsidiemogelijkheden

Kortlopende MDT-projecten

Via MDT-kort kunnen maatschappelijke organisaties, gemeenten en onderwijsinstellingen kennismaken met MDT via kortlopende MDT-projecten. In deze projecten doorlopen jongeren een MDT-traject van 30 tot 50 uur in maximaal 3 maanden. Het project zelf duurt maximaal 4 maanden.

Subsidie aanvragen kan bij ZonMw tot 11 april 2024, 14.00 uur. Bekijk alle informatie over de subsidiemogelijkheden op www.zonmw.nl/amd of meld je aan voor een van onze informatiebijeenkomsten

Langlopende MDT-projecten

Per 1 februari is het mogelijk om bij DUS-I subsidie aan te vragen voor een MDT-project waarin jongeren een MDT-traject volgen van minimaal 80 uur in maximaal 6 maanden. Meer informatie over de MDT subsidie voor 2024, is te vinden op de MDT-website

Kansen voor gemeenten

Unieke kansen voor jeugdaanbod

Gemeenten hebben de belangrijke taak om bij te dragen aan het gezond, veilig en kansrijk opgroeien van jongeren. MDT helpt hierbij. Veel gemeenten zetten MDT in als aanvulling op het bestaande jeugdaanbod en zien het programma als een manier om jongeren via maatwerk te ondersteunen bij hun ontwikkelbehoeften. Gemeenten die al ervaring hebben opgedaan met MDT, geven aan dat het programma jongeren centraal stelt en bijdraagt aan een positief en preventief jeugdbeleid. MDT wordt door gemeenten ingezet op thema’s als jongerenparticipatie, jeugdzorg, jeugdwerkloosheid, schooluitval, schulden, sport en eenzaamheid. In het inspiratiedocument ‘Zo draagt MDT bij aan jouw beleidsthema’s’ leest u hier meer over.

MDT helpt gemeenten om jongeren in beeld in beeld te krijgen

MDT kan helpen bij het signaleren van jongeren die nog niet bij gemeenten in beeld zijn, omdat MDT voor een brede doelgroep toegankelijk is en niet alleen voor jongeren met een specifieke indicatie of hulpvraag. Bovendien wordt er samengewerkt met andere organisaties dan in het reguliere jeugdaanbod en worden andere communicatiekanalen en vindplekken ingezet. Hierdoor wordt het preventief jongerenbeleid versterkt en draagt het op termijn bij aan een inclusieve samenleving.

Laat u inspireren voor een MDT in uw gemeente

Kansen voor onderwijsinstellingen

Steeds meer onderwijsinstellingen zetten MDT in om hun onderwijs te verrijken en praktijkgerichter in te richten. Dit kan bijvoorbeeld voor burgerschapsvorming of loopbaanoriëntatie. Ook kunnen jongeren die dreigen uit te vallen via MDT extra ondersteuning krijgen. Zo maakt MDT de maatschappelijke relevantie van het onderwijs groter.

Lees hier meer over MDT voor onderwijsinstellingen

De inzet van jongeren op maatschappelijke thema’s

Via een MDT kunnen jongeren zich inzetten om anderen te helpen. Dat dat juist in tijden van maatschappelijke crises van waarde kan zijn heeft MDT tijdens corona en aan het begin van de oorlog in Oekraïne wel bewezen.

MDT tijdens corona

De uitbraak van het coronavirus had grote invloed op de samenleving. Ook op jongeren. En ondanks dat, wilden zij juist in een lastige periode als de coronatijd helpen. En dat deden ze! In coronatijd lieten zij meer dan ooit de relevantie van MDT zien.  Zo zijn jongeren op het raam boter, kaas en eieren gaan spelen met eenzame ouderen en hebben andere jongeren huiswerkbegeleiding gegeven aan jongeren met een taalachterstand (voor wie het online onderwijs extra lastig was). Ben je benieuwd naar wat de jongeren nog meer deden?

De verhalen van jongeren die zich inzetten tijdens coronatijd

Tijdens de tweede lockdown werd nog duidelijker hoe het leven van de Nederlandse jongeren drastisch veranderde. Jongeren kregen te maken met eenzaamheid, stress, werkloosheid, onderwijsachterstanden en schulden. Gemeenten voelden de urgentie iets voor hun jongeren te doen. En ook nu kon MDT van waarde zijn. Gemeenten werden met subsidie ondersteund om, samen met MDT-organisaties, projecten voor hun jongeren op te zetten. En zo de jongeren in hun gemeenten te ondersteunen. Er ontstonden mooie kortdurende projecten waarin de 3 pijlers van MDT een plek kregen.

Hoe gemeenten MDT inzetten om hun jongeren te ondersteunen

MDT in actie voor Oekraïne

Toen de wereld werd opgeschrikt door de oorlog in de Oekraïne is hier door MDT op ingespeeld door een ronde ‘MDT in Actie voor Oekraïne. Met als doel jongeren de mogelijkheid te bieden om zich in te zetten voor de maatschappelijke effecten die zijn ontstaan door de situatie in Oekraïne. Dit gebeurde in kortlopende projecten, waarin jongeren in totaal 32 uur aan de slag gingen.

Ontstaan van MDT

In het Regeerakkoord 2017-2021 was opgenomen dat er een maatschappelijke diensttijd ingevoerd moest worden. Dit ontstond vanuit de gedachte dat een brede, maatschappelijke oriëntatie voor jongeren bijdraagt aan de ontwikkeling van kritische en betrokken burgers. Wat op termijn leidt tot een sterkere en verbonden samenleving. Hoe MDT er dan precies uit moest gaan zien was nog niet duidelijk. Daarom werd er een programma opgezet, waarin is gekozen MDT in een lerend proces te ontwikkelen, in co-creatie met jongeren, maatschappelijke organisaties, gemeenten, provincies, onderwijs en het bedrijfsleven. ZonMw is in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in 2018 begonnen met het financieren van projecten. Om in eerste instantie te experimenteren met MDT. En vervolgens de invoering van MDT steeds verder op te schalen.

Inmiddels is MDT ook in het nieuwe coalitieakkoord ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’ (15 december 2021) opgenomen. Hierin wordt MDT gekoppeld aan kansengelijkheid, inburgering en waardig ouder worden (eenzaamheid).

Fase 1: Ontwerp MDT met proeftuinen, vanaf september 2018

In fase 1 is het MDT-ontwerp samen met jongeren, maatschappelijke organisaties, overheden en andere betrokken partners tot stand gekomen, door te experimenteren in proeftuinen en hiervan te leren. ZonMw heeft 3 subsidieronden uitgezet en er zijn 87 proeftuinen gestart. Het doel van deze eerste fase was een sterk ontwerp neer te zetten, waar jongeren aan mee willen doen en waar organisaties enthousiast over zijn om mee aan de slag te gaan. Het resultaat hiervan is het beleidskader MDT. Deze beschrijft het fundament van MDT met de ambities en randvoorwaarden, evenals de bouwstenen waaruit een MDT-traject wordt opgebouwd.

Fase 2: Officiële start MDT met partnerschappen, vanaf maart 2020

In fase 2 was er ruimte om te gaan opschalen, zodat overal in het land MDT-plekken worden aangeboden met een divers aanbod. Zodat iedere jongere in zijn of haar eigen omgeving een MDT kan doen die passend is bij hun eigen motivatie en interesse.

Opschalen vindt plaats door te versterken wat werkt én verbinding te leggen met organisaties die bij kunnen dragen aan kwalitatief hoogwaardige MDT-trajecten. Om zo een landelijk dekkend netwerk te creëren.

Vanaf begin 2020 tot en met eind 2021 zijn in de vierde subsidieronde (4a, 4b, 4c) in totaal 147 MDT-projecten gestart. Hierdoor kunnen steeds meer jongeren zich inzetten voor de samenleving, nieuwe vaardigheden ontwikkelen en andere leefwerelden ontdekken.

Naast de reguliere MDT-projecten heeft MDT door de stevige inbedding in het maatschappelijk veld zicht op behoeften van jongeren en probeert het programma in te spelen op actualiteiten en benodigdheden in de maatschappij. Zo ontstond MDT in actie.

MDT in actie

In coronatijd zijn 2 subsidierondes opgezet. In het voorjaar van 2020 konden bestaande MDT-projecten initiatieven opzetten om impact te realiseren op degenen in de maatschappij die dat toen nodig hadden. En in januari 2021 is een subsidieronde opgezet, waarvoor 112 gemeenten zich hebben ingeschreven. Zij konden via laagdrempelige MDT-projecten jongeren in coronatijd meer perspectief bieden en met hen in gesprek komen.

De ronde MDT in Actie voor Oekraïne bood jongeren in 19 kortlopende projecten de mogelijkheid zich in te zetten voor de maatschappelijke effecten van de oorlog in Oekraïne.

Fase 3: Duurzame inrichting

In de derde fase richt het programma MDT zich op opschaling, (door)ontwikkeling en de duurzame inrichting van MDT.

De definitieve subsidieregeling voor de reguliere uitvoering van MDT is met ingang van 2022 overgedragen aan DUS-I. ZonMw blijft betrokken bij MDT en richt zich op innovatie van MDT en het experimenteren met nieuwe vormen van MDT. Meer weten over waar ZonMw zich nu op richt? Zie de programmapagina Actieprogramma Maatschappelijke Diensttijd.

Partners van MDT

Al vanaf het begin werkt het programma MDT samen met jongeren, maatschappelijke organisaties, gemeenten, provincies, onderwijs en het bedrijfsleven. Om in co-creatie MDT vorm te geven. Inmiddels is er een vast kernteam ontstaan, dat werkt aan het (door)ontwikkelen van MDT. Bestaande uit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV), Vereniging Nationale Jeugdraad (NJR), onderzoekers, DUS-I en ZonMw

Meer lezen over MDT?

Al vanaf de start van MDT in de proeftuinen loopt er een onafhankelijk onderzoek naar het effect van MDT, uitgevoerd door Kantar en Erasmus Impact Centre. Het perspectief van jongeren in het onderzoek wordt meegenomen via de enquête die zij vooraf en na afloop van hun traject invullen.

Op de hoogte blijven?

Gabrielle Zwinkels

Senior Programmamanager
amd [at] zonmw.nl

Rianne Rietveld

Senior Programmamanager
amd [at] zonmw.nl