Emotie, herinneringen en verbroedering met Football Memories

Is onderdeel van het programma Versterking Aanpak Eenzaamheid
Voetbal is emotie, verbondenheid en passie. Voor ouderen kampend met eenzaamheid of (beginnende) dementie is praten over ‘hun club’ een feest. De Brabantse club Willem II deed hier met het project Football Memories afgelopen twee jaar veel ervaring mee op. Wat initiatiefnemer Arjen Pijfers betreft is ‘zijn club’ nog maar het begin. Een handboek om andere clubs op weg te helpen is, met behulp van een ZonMw-subsidie, in de maak. ‘Het gaat om lokaal maatwerk.’

Meteen verkocht

Het idee om met ouderen over voetbal te praten, haalde Pijfers uit het Verenigd Koninkrijk. Zijn interesse was gewekt door een artikel in de krant. Hij reisde af naar het stadion van Heart of Midlothian in Edinburgh en bezocht een bijeenkomst. Negentig minuten, met een kwartier pauze waarin bijvoorbeeld samen het clublied werd gezongen. Pijfers was meteen verkocht.

‘Het was zo bijzonder wat ik daar meemaakte. De warme sfeer, de betrokkenheid. Ik zag onder mijn ogen gebeuren wat er voor herinneringen en emoties loskwamen en wat dat deed voor en met de deelnemers. Dat wilde ik ook bij mijn eigen club Willem II voor elkaar krijgen.’ Aan die club was hij jarenlang verbonden als vrijwilliger en door inzet van zijn netwerk kreeg hij het project hier vrij snel van de grond.

Inmiddels staat er – althans, pre-corona – een tweewekelijks programma waarbij ouderen, vrijwilligers, waaronder veel oud- spelers, en mantelzorgers samenkomen in het stadion. In kleine groepen gaan zij met elkaar in gesprek. Op tafel liggen daarbij foto’s en andere voetbalattributen om de interactie tussen de deelnemers op gang te helpen.

Groepsdynamiek

De vrijwilligers, vaak ook oud-spelers, zijn vooral faciliterend, benadrukt Pijfers. ‘Ze hoeven niet te regisseren, maar kunnen wel helpen om de interactie op gang te krijgen. Als het goed is, gaat het dan verder vanzelf en kan iedereen met elkaar op een gelijkwaardige manier praten over voetbal. Door die gemeenschappelijk passie verdwijnen alle barricades.’

Die groepsdynamiek, in de sfeer en omgeving van het stadion, is volgens Pijfers de kracht van het project. ‘Dat doet echt iets bijzonders met mensen. Dat hoor ik ook van de mantelzorgers. Ze zien hun vader of partner weer op een manier die ze niet vaak meer meemaken: levendig en enthousiast.  Soms zie je mantelzorgers verbaasd opkijken over wat ze horen. De deelnemers zijn even uit de sleur van alledag. De omgeving en gesprekken prikkelen hun geheugen, ze gaan soms weer helemaal terug in de beleving van hun grote passie voetbal.’

Lokaal maatwerk

Wat Pijfers betreft, is Willem II nog maar het begin. ‘Ik zou graag zien dat veel meer mensen straks deel kunnen nemen aan het programma. Veel voetbalclubs hebben tegenwoordig ruimte voor maatschappelijke projecten, van amateurclubs tot Eredivisie. Football Memories zou daar natuurlijk mooi inpassen.’ Hij is dan ook al volop in gesprek met andere clubs en proeft daar veel enthousiasme.

Enkele clubs hebben inmiddels vergelijkbare projecten opgestart, vertelt hij: ‘ADO Den Haag doet ADO Herinneringen. En Vitesse noemt het ook Football Memories, maar voert het op een ander manier uit. Daar komen deelnemers van een zorginstelling met hun begeleiders naar het stadion toe en volgen een meer plenair programma.’ Dat zij het net even anders doen, is juist helemaal prima, benadrukt Pijfers. ‘Er is geen blauwdruk, het gaat om lokaal maatwerk.’

VVV-Venlo

Met behulp van een subsidie van het ZonMw deelprogramma ‘Versterking aanpak eenzaamheid’ is Pijfers nu druk bezig met het Limburgse VVV-Venlo. ‘De bedoeling is dat wij daar helpen het helemaal op te zetten. Ook daar zie je al dat lokale maatwerk. Bij ons komen de mensen bijvoorbeeld naar het stadion toe, maar bij VVV is dat lastiger toegankelijk. Zij overwegen nu om het op een andere locatie te doen. Prima. Die mogelijkheid moet er natuurlijk zijn.’

Corona

Tijdens de Week tegen Eenzaamheid zal bij VVV-Venlo een eerste try-out plaatsvinden, coronaproof natuurlijk. ‘Ze gaan met een groepje ouderen, vrijwilligers en mantelzorgers wandelen van hun huidige stadion naar de Kraal, het oude stadion. Ik vind het supergaaf dat ze toch iets gaan doen op een manier die ook in deze tijd kan zodat de ontwikkeling van het project doorgaat.’

Tot Pijfers grote spijt liggen de bijeenkomsten bij Willem II nu al een paar maanden stil door corona. ‘We durven het niet aan. Digitaal is geen optie voor onze deelnemers. Sowieso blijft zonder de dynamiek van het samenkomen weinig over van de kracht van het project.’ Telefonisch houden de vrijwilligers contact met deelnemers en mantelzorgers. Ook wordt nagedacht over mogelijke andere manieren om herinneringen te delen.

Handboek

Daarnaast gebruikt de club deze tijd voor het schrijven van een handboek, ook met behulp van de subsidie van ZonMw.  Dat moet andere geïnteresseerde voetbalclubs op weg helpen bij het opzetten van hun eigen variant van Football Memories. ‘Met het handboek willen we een raamwerk bieden, maar clubs mogen het vormgeven op de manier die hen past. We willen ze alleen op weg helpen. Waar moet je aan denken? Hoe vindt je deelnemers? Welke opties zijn er?’, licht Pijfers de bedoeling van het boek toe.

Afbeelding
Arjen Pijfers
Arjen Pijfers

Arjen Pijfers gaat staan achter zijn bureau. Zijn hoofd valt nog net binnen de Zoom-app op het scherm. Hij buigt zijn benen, doet zijn armen wijd en imiteert hoe de toen 84-jarige, inmiddels overleden doelman en legende van Willem II, Chris Feijt zijn keepershouding showde tijdens een van de bijeenkomsten van Football Memories. ‘Hij stond er weer helemaal zoals toen en dook nog net niet naar de bal. Het was prachtig om te zien’, blikt Pijfers terug. ‘In zijn motoriek zat nog helemaal opgeslagen hoe dat vroeger ging. Dat activeer je met zo’n sessie.’ Football Memories was voor Feijt een heerlijk tijdverdrijf. Voor de andere deelnemers was het helpend om te zien hoe ook hun idool van toen kampte met dezelfde problemen: ouderdom, eenzaamheid, (beginnende) dementie. Onderwerpen die tijdens de bijeenkomsten van ouderen, mantelzorgers en vrijwilligers even vergeten worden. Pijfers: ‘Voetbal is emotie hè. Die gevoelens en ervaringen, van de tijd dat ze genoten van hun club, halen we terug. Soms raken mensen al ontroerd als ze het stadion binnenkomen.’

Afbeelding
Tara Jonkers
Tara Jonkers

Tara Jonkers, studente Leisure & Event Management, is druk bezig met het schrijven van het handboek in het kader van haar afstudeeropdracht. ‘Mijn doel is zo gedetailleerd mogelijk op te schrijven wat er komt kijken bij het opzetten van Football Memories, zodat ook andere uitvoerders ermee aan de slag kunnen.’ Per fase legt ze uit wat de belangrijke stappen zijn en welke opties er zijn om deze te doorlopen. ‘Elke club heeft andere middelen en mogelijkheden, dus de details van de uitvoering kunnen verschillend zijn.’ Het belangrijkste van het handboek vindt ze dat de visie en het doel van Football Memories duidelijk is en overeind blijft. ‘Mensen voor wie dat niet altijd vanzelfsprekend is, moeten binnen het project een plek vinden om samen te komen. Via Football Memories komen ze weer aan sociale contacten en geven ze hun leven meer betekenis en waarde.’ Jonkers voelt zich op haar plek bij het project. ‘Ik wist nog niet precies wat ik wilde na mijn studie, maar het maatschappelijke aspect van Football Memories spreekt me heel erg aan. Ik vermoed dus dat ik nog wel even in deze hoek blijf hangen.’

Video 'Football Memories'

Afbeelding
Still Video Football Memories

Interesse in het handboek? Vanaf half november is dit op te vragen via info@footballmemories.nl!